Trào lưu 'khoe con mùa tổng kết' trên MXH và nguy cơ tiềm ẩn

"Mùa khoe con" trên mạng xã hội

Cứ đến dịp tổng kết năm học, mạng xã hội lại trở nên rộn ràng hơn bao giờ hết bởi hàng loạt bài đăng “khoe con”. Từ những giấy khen, bảng điểm, sổ liên lạc điện tử đến hình ảnh con nhận phần thưởng trên sân khấu – tất cả đều được phụ huynh học sinh (PHHS) chia sẻ với dòng trạng thái tự hào: “Con mẹ giỏi quá!”, “Cả năm học vất vả của con đã được đền đáp”, “Tự hào vì con đạt học sinh giỏi toàn diện”…

Cứ đến dịp tổng kết năm học, mạng xã hội lại trở nên rộn ràng hơn bao giờ hết bởi hàng loạt bài đăng “khoe con”.

Chị Mộng Kha (An Giang) tự hào đăng tải hình ảnh giấy khen cùng hình ảnh con trai trong buổi tổng kết năm học lên trang cá nhân. Người mẹ này bày tỏ niềm xúc động không thể giấu khi con trai đã đi qua chặng đường đầu tiên của mái trường THCS. Từ khi con trai đi học tiểu học đến nay, hàng năm chị đều chờ đến giây phút này để ghi lại những khoảnh khắc trong hành trình trưởng thành cùng con.

Tương tự, chị Nguyễn Thị Hà Thu (Quảng Ninh) cũng đăng tải hình ảnh giấy khen của con trai: "Vậy là một năm học nữa đã khép lại. Hôm nay, con trai Út ít chính thức hoàn thành chương trình lớp 3 – một cột mốc đáng nhớ trên hành trình trưởng thành. Các cô chụp giúp gửi vào nhóm lớp. Nhìn con đứng trên Bục giảng trong buổi lễ tổng kết, ánh mắt rạng rỡ, tay cầm giấy khen mà lòng tôi trào dâng bao cảm xúc. Một năm học với biết bao cố gắng, nỗ lực và cả những niềm vui, nỗi buồn con đã trải qua. Từ những ngày đầu còn bỡ ngỡ , những lần hồi hộp thi kiểm tra giữa kỳ, đều in đậm dấu ấn của sự trưởng thành". Không chỉ có bé út mà mỗi người con khi tổng kết năm học đều được chị Thu đăng lên mạng xã hội với tất cả lòng tự hào của một người mẹ.

Không thể phủ nhận đây là niềm vui chính đáng. Ai làm cha mẹ mà không muốn ghi lại khoảnh khắc con mình trưởng thành, nỗ lực được ghi nhận? Tuy nhiên, việc chia sẻ rầm rộ, công khai những thông tin cá nhân như tên tuổi, ngày sinh, lớp học, trường học… lại đang dấy lên nhiều lo ngại về quyền riêng tư và sự an toàn của trẻ trên môi trường số.

Khi niềm tự hào biến thành mối nguy hại

Anh Lê Văn Tuyền (32 tuổi), PHHS Trường tiểu học thị trấn Yên Cát (H.Như Xuân, tỉnh Thanh Hóa), cũng kể: "Cách đây vài ngày tôi có khoe thành tích học tập của con trên trang Facebook cá nhân. Và sau đó phải nhận hàng loạt cuộc gọi điện thoại mời tham gia các khóa học kỹ năng, tiếng Anh. Tôi đã vô tình làm lộ nhiều thông tin cá nhân của con".

Không chỉ có anh Tuyền, nhiều bậc phụ huynh khác cũng chia sẻ câu chuyện của mình vì bị lộ thông tin sau khi chia sẻ hình ảnh giấy khen, thành tích học tập của con lên mạng xã hội. Chỉ với một tờ giấy khen hay ảnh chụp bảng điểm, kẻ xấu có thể thu thập đủ thông tin để giả mạo, lừa đảo hoặc dùng vào mục đích không mong muốn. Trong thời đại mà thông tin cá nhân là tài sản số, việc chia sẻ quá đà là một rủi ro không thể xem nhẹ.

Các chuyên gia an ninh mạng liên tục cảnh báo rằng bảng điểm, giấy khen chứa nhiều thông tin nhạy cảm như họ tên đầy đủ, ngày sinh, tên trường, lớp học, thậm chí cả mã số học sinh. Việc công khai những thông tin này có thể tạo cơ hội cho kẻ xấu lợi dụng để mạo danh, lừa đảo, hoặc nguy hiểm hơn là tiếp cận trực tiếp với trẻ em với mục đích xấu (bắt cóc, xâm hại).

Bảng điểm, giấy khen chứa nhiều thông tin cá nhân.

Niềm vui thoáng chốc, áp lực dài lâu

Mặc dù việc "khoe con" xuất phát từ niềm tự hào, tình yêu thương của cha mẹ dành cho con cái, tuy nhiên hành động công khai thành tích dễ vô tình tạo áp lực tâm lý cho chính đứa trẻ – đặc biệt khi trẻ hiểu rằng mình chỉ được khen ngợi khi đạt điểm cao, nhận thưởng. Điều này hình thành suy nghĩ “mình chỉ có giá trị khi thành tích tốt”, lâu dài có thể khiến trẻ mất động lực nội tại, tự ti khi không đạt được kỳ vọng.

Ngoài ra, trong môi trường mạng, những bài đăng như vậy còn khiến các phụ huynh khác rơi vào trạng thái so sánh, từ đó sinh ra áp lực ngược lại với con cái của họ. Một vòng luẩn quẩn giữa tự hào – áp lực – kỳ vọng đang âm thầm diễn ra, đẩy nhiều gia đình vào cuộc đua thành tích không đáng có.

ThS. Vũ Diễm (Trường phổ thông quốc tế Kinh Bắc), một chuyên gia tâm lý có kinh nghiệm phân tích: "Việc công khai điểm số của con cái trên mạng xã hội, dù xuất phát từ tình yêu thương, có thể vô tình đặt trẻ vào một 'chiếc lồng vàng' của áp lực thành tích. Trẻ sẽ cảm thấy cần liên tục chứng minh bản thân, và khi không đạt được kỳ vọng, cảm giác thất bại có thể rất nặng nề, dẫn đến lo âu, tự ti hoặc chán ghét việc học. Điều này đặc biệt đúng với những trẻ ở giai đoạn dậy thì, khi sự tự nhận thức và hình ảnh bản thân đang hình thành".

Theo các chuyên gia giáo dục và tâm lý, việc ghi nhận và chia sẻ thành tích của con không phải là điều cấm kỵ, nhưng cần sự tỉnh táo, cân nhắc. ThS. Nguyễn Thị Thùy Linh – chuyên gia tâm lý học đường chia sẻ: “Phụ huynh nên tôn trọng quyền riêng tư của trẻ, đồng thời chú trọng khen ngợi nỗ lực hơn là kết quả. Việc chia sẻ hình ảnh con cần hạn chế thông tin cá nhân và hướng đến mục đích tích cực, truyền cảm hứng thay vì khoe khoang.”

Phụ huynh có thể ghi lại những dấu mốc đáng nhớ theo cách riêng tư – lưu giữ trong album gia đình hoặc chia sẻ trong phạm vi bạn bè thân thiết. Điều quan trọng nhất không phải là bao nhiêu lượt "like", mà là con trẻ cảm thấy được yêu thương, tự hào và phát triển trong môi trường không áp lực, không phán xét.

Trầm Phương