Trẻ bú kém, quấy khóc không ngờ uốn ván sơ sinh nguy kịch
Đây cũng là ca uốn ván sơ sinh hiếm hoi ghi nhận những năm qua, do Việt Nam đã loại trừ bệnh uốn ván sơ sinh từ năm 2005.
Suy hô hấp, nhiễm trùng huyết
Ngày 18/09, BS Nguyễn Trường Khánh, Trưởng khoa Sơ sinh, Bệnh Viện Chuyên khoa Sản nhi tỉnh Sóc Trăng - cho biết bệnh viện vừa điều trị thành công một trường hợp uốn ván sơ sinh nặng, bệnh nhi là bé gái 8 ngày tuổi, ngụ phường Vĩnh Châu (thành phố Cần Thơ).
Bệnh nhi khởi phát với biểu hiện quấy khóc, bú kém nên được gia đình đưa đến khám tại cơ sở y tế địa phương. Sau một đêm, bé sốt nhẹ, xuất hiện co gồng tay chân và được chuyển lên Bệnh viện chuyên khoa Sản Nhi Sóc Trăng.
Bé nhập viện trong tình trạng thở rên, li bì, rốn rụng có dịch vàng, da vàng tái, tăng trương lực cơ tay chân. Sau thăm khám và làm các xét nghiệm cần thiết, các bác sĩ nhanh chóng chẩn đoán bé bị uốn ván sơ sinh kèm suy hô hấp và nhiễm trùng huyết sơ sinh - một bệnh lý nặng, nguy cơ tử vong rất cao nếu không được cấp cứu kịp thời.
Bé được chuyển vào khoa Hồi sức tích cực & Chống độc Nhi để tiến hành hỗ trợ thở máy, điều trị kháng sinh, truyền dịch và dinh dưỡng tĩnh mạch, chống sốc, kiểm soát co giật.
Trong suốt quá trình điều trị, tình trạng của bé diễn tiến khá phức tạp. Tuy vậy nhờ sự kiên trì và tận tâm của ê-kíp chuyên môn, sau gần một tháng điều trị tích cực, bé đã có thể cai máy thở, được chuyển xuống khoa Sơ sinh để tiếp tục theo dõi và chăm sóc thêm 07 ngày trước khi xuất viện.
Dù đã vượt qua giai đoạn nguy hiểm, các bác sĩ vẫn khuyến cáo gia đình cần theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của bé tại nhà và tuân thủ lịch tái khám định kỳ, nhằm kịp thời phát hiện bất thường hoặc biến chứng muộn có thể xảy ra.
Ông Khánh cho biết đây là một trong những ca uốn ván sơ sinh nặng, nguyên nhân có thể do sức đề kháng yếu hoặc môi trường sinh chưa đảm bảo vô trùng.
Độc tố xâm nhập thần kinh, nhận biết sớm để cứu sống trẻ
Uốn ván sơ sinh là một bệnh nhiễm trùng nặng gây ra bởi độc tố của vi khuẩn uốn ván Clostridium tetani. Hệ thần kinh trung ương của trẻ bị độc tố uốn ván xâm nhập và gây bệnh. Vi khuẩn thường xâm nhập vào cơ thể trẻ nhỏ qua rốn nên uốn ván sơ sinh còn được gọi là uốn ván rốn.
Trẻ được sinh ra ở những bà mẹ không được tiêm chủng mở rộng hoặc sinh tại nhà, cơ sở y tế không đảm bảo kiểm soát nhiễm khuẩn, khi trẻ bị cắt dây rốn hoặc gốc rốn không vô khuẩn thì nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Độc tố uốn ván theo đường thần kinh hướng tâm và đường máu xâm nhập vào thần kinh trung ương, gắn vào các tế bào thần kinh ở trung tâm vận động, tổ chức lưới, thân não, tủy sống rồi tới các sinap tại tận cùng bản vận động của thần kinh cơ, từ đó neuron vận động alpha không được kiểm soát gây nên cơ cứng cơ và các cơn co giật cứng, từ đó gây bệnh cảnh lâm sàng điển hình của uốn ván.
Thời kỳ ủ bệnh thường ngắn, có thể xuất hiện sớm ngay ở 1-2 ngày đầu sau sinh, có trường hợp xuất hiện muộn hơn khoảng ngày thứ 18 sau sinh. Thời kỳ này trung bình khoảng 5-12 ngày.
Triệu chứng xuất hiện đầu tiên là cứng hàm, biểu hiện có cảm giác đau hai bên quai hàm, khó há miệng, trẻ không thể há để bú sữa. Trẻ bị cứng hàm liên tục, khi há miệng trẻ bằng đè lưỡi, triệu chứng này tăng lên. Các triệu chứng ngày càng nặng lên.
Cứng hàm ngày càng rõ, tiếp theo là các cơ khác trong cơ thể trẻ bị co cứng. Cơ vùng mặt, cổ, lưng, chi trên, chi dưới trong trạng thái co cứng khiến trẻ sơ sinh nằm cứng đơ, chân duỗi, tay nắm chặt với biểu hiện trán nhăn, môi chúm lại. Co giật xuất hiện trên nền cơ đang co cứng.
Các kích thích như tiêm truyền, ánh sáng, tiếng động mạnh càng kích thích co giật và cơ cứng. Cơn giật toàn thân, xuất hiện tự nhiên hoặc sau kích thích. Trẻ không bị mất ý thức trong các cơn giật. Cơn co giật có thể ngắn hoặc dài, làm trẻ thở không đều, khó thở, da tím tái. Những cơn co giật này có thể gây ngừng thể, suy hô hấp nặng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời.
Triệu chứng toàn thân có thể có như sốt cao, trường hợp nặng có thể hạ thân nhiệt, rối loạn thân nhiệt xảy ra khi có rối loạn thần kinh thực vật, trẻ mệt lử, quấy khóc, li bì, suy dinh dưỡng. Khi thăm khám rốn thường thấy rốn trẻ tẩy đỏ, nhiễm trùng, ướt, chảy dịch vàng, thậm chí trường hợp nặng chảy dịch mủ đục, rốn thường rụng sớm.
Thời kỳ lui bệnh, các cơn giật thưa dần rồi hết giật. Tuy nhiên tình trạng co cứng cơ toàn thân có thể kéo dài hơn. Triệu chứng cứng hàm giảm dần, miệng trẻ há tốt hơn, phản xạ nuốt trở lại. Thời kỳ lui bệnh thường sau 3 – 4 tuần sau khi khởi phát.
Ngay cả khi được phát hiện sớm, chẩn đoán và điều trị kịp thời, uốn ván rốn vẫn là bệnh cảnh nặng nề, tiên lượng tử vong cao đối với trẻ sơ sinh. Các biến chứng có thể gặp như: Viêm phổi; Co thắt thanh quản; Gãy xương; Động kinh; Thuyên tắc động mạch phổi; Suy thận nặng; Suy dinh dưỡng... Không được điều trị kịp thời và tích cực, trẻ có thể tử vong
"Để phòng ngừa, trong suốt thai kỳ, sản phụ cần khám thai định kỳ, tiêm ngừa đầy đủ và đúng lịch, đặc biệt là vắc xin phòng uốn ván để tạo kháng thể bảo vệ mẹ và bé. Khi sinh nở, cần đảm bảo điều kiện vô trùng nhằm hạn chế tối đa nguy cơ nhiễm trùng uốn ván.
Sau khi sinh, cha mẹ cần chăm sóc rốn và vệ sinh cho trẻ đúng cách, theo dõi sát các dấu hiệu bất thường, nếu trẻ sốt, bỏ bú, co giật… cần đưa ngay đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.
Uốn ván sơ sinh là bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu các mẹ chủ động tiêm phòng, khám thai định kỳ và sinh tại cơ sở y tế an toàn. Đây cũng là ca uốn ván sơ sinh hiếm hoi ghi nhận những năm qua, do Việt Nam đã loại trừ bệnh uốn ván sơ sinh từ năm 2005", BS Nguyễn Trường Khánh khuyến cáo.
