Trên quê hương của nhà văn Jack London

Là ủy viên danh dự Ban chấp hành Hội Jack London của Mỹ, Vil Bykov có nhiều điều kiện đến thăm quê hương của nhà văn, tiếp xúc với các con, cháu của ông, tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng, tình cảm và hoàn cảnh sống của họ. Nhân dịp kỷ niệm 145 ngày sinh của Jack London (1876-2021), chúng tôi xin trân trọng giới thiệu bài viết của Vil Bykov.

Trong chuyến đi Mỹ nhân kỷ niệm 120 năm ngày sinh của nhà văn Mỹ Jack London, tôi may mắn được gặp bà Turnell Ebbott, chắt gái của nhà văn. Hơn 20 năm rồi chúng tôi không gặp nhau. Tôi đã kể về chuyến đi và cuộc gặp gỡ này trong cuốn "Theo dấu chân của Jack London". Hiện nay, Turnell Ebbott sống ở thành phố Richmond, cách San Francisco không xa.

Turnell Ebbott là cháu của Joane, người con gái cả của Jack London. Bà là một thủ thư kiêm họa sĩ nổi tiếng ở California. Bà tích cực tham gia hoạt động nhân quyền, đấu tranh cho quyền tự do ngôn luận, quan tâm về các vấn đề môi trường, kiểm duyệt và nguy cơ của chủ nghĩa quân phiệt.

Như chúng ta biết, Jack London có hai đời vợ. Năm 1900, ông kết hôn với Bessie Madern và sinh được hai con gái là Joane và Bess. Sau đó họ chia tay và năm 1905, Jack London kết hôn lần thứ hai với Clara Charmian, cuộc hôn nhân này không để lại con cái cho nhà văn.

Trong những chuyến đi Mỹ trước đây, tôi đã có dịp gặp và trò chuyện với hai người con gái của Jack London: Joane và Bess. Về tính cách, hai chị em không hoàn toàn giống nhau. Cô lớn Joane nghiêm nghị, điềm tĩnh, kiệm lời. Cô thứ Bess tính tình vui vẻ, hay nói, niềm nở. Là tác giả của những cuốn sách nghiên cứu quan trọng, Joane luôn luôn tỏ thái độ phê phán đối với các cơ quan nhà nước Mỹ và phát hiện ra không những ưu điểm mà còn nhược điểm trong các tác phẩm của bố mình.

Nhà văn Mỹ Jack London.

Joane là tác giả của một trong những cuốn sách tuyệt vời, có lẽ là tác phẩm hay nhất về bố mình - "Jack London và thời đại của ông" - trong đó bà phân tích ý nghĩa xã hội của những tác phẩm của Jack London và nguồn gốc của chúng.

Joane đã xác định hết sức đúng đắn bản chất của nhà văn: "Đề tài chính của tất cả các tác phẩm của Jack London là cuộc đấu tranh của con người để tồn tại trong môi trường thù địch hoặc chiến thắng những nghịch cảnh và cuộc đấu tranh đẫm máu của những người công nhân chống lại giai cấp tư sản". Joane nói một cách hết sức thuyết phục về tiểu thuyết "Gót sắt": "Không có cuộc Cách mạng Nga năm 1905, cuốn tiểu thuyết này của Jack London có thể đã không xuất hiện".

Khác với Joane, người con gái thứ hai của nhà văn -Bess- chỉ nhớ những kỷ niệm trong sáng, tốt đẹp về tác phẩm cũng như lối sống của bố. Khi tôi hỏi Bess thích cuốn sách nào của bố nhất, bà trả lời: "- Rất khó nói. Cuốn tiểu thuyết yêu thích của tôi là "Thung lũng mặt trăng". Tôi thích " Người phiêu lãng giữa các vì sao", "Sói biển". Còn "Tiếng gọi nơi hoang dã" thì khỏi phải nói.

Tôi rất mê các truyện ngắn của bố, nhất là những truyện về California. Tiểu thuyết "Gót sắt" tôi đọc khi còn nhỏ. Tôi đặc biệt nhớ cuốn tiểu thuyết này vì các ghi chú của nó. Chúng mang lại cho tác phẩm một bản sắc riêng - Jack London còn viết nhiều tác phẩm khoa học viễn tưởng nổi tiếng: "Tiền Adam", "Những đứa con cưng của vua Midas", "Sức lực của kẻ mạnh", "Bóng tối và ánh sáng".

Một giáo sư nhân loại học nói với tôi rằng "Tiền Adam" là cuốn sách khoa học thường thức hay nhất về nhân loại học. "Bà chủ nhỏ của ngôi nhà lớn" về cơ bản cũng là một tác phẩm khoa học viễn tưởng. Nó thể hiện ước mơ của bố về việc cải tạo trang ấp của mình, về điều kiện sống mẫu mực".

Jack London chỉ sống ba năm trong gia đình với người vợ đầu, nhưng sau đó ông thường xuyên đến thăm các con, yêu mến chúng và muốn chúng sống bên cạnh mình. Nhà văn có ý định chuyển các con đến trang ấp của mình, nơi ông sống với Clara Charmian, người vợ thứ hai.

Trở lại với câu chuyện của Joane, nhiều năm liền bà viết hồi ký về Jack London. Cuối cùng, cuốn sách đầy khó khăn này đã ra đời. Joane viết về bố mình rất lâu, bà kiên nhẫn tìm lời giải đáp, tranh luận với Bess và với chính bản thân mình.

Trong một bức thư gửi cho tôi không lâu trước lúc qua đời, Joane chia sẻ: "Tôi đã viết xong gần hai phần ba cuốn sách về Jack London. Mục đích chính của tôi khi viết cuốn sách này là bảo vệ những trẻ em bị thiệt thòi vì bố mẹ ly hôn và phản đối sự bảo trợ được ghi trong bộ luật hiện hành của nước Mỹ, nơi sự chăm sóc đứa con đặt cả lên vai người mẹ, còn người bố chỉ có một quyền đến thăm con. Vụ ly dị của bố mẹ chúng tôi là một bi kịch đối với tất cả chúng tôi. Mặc dù rất mong muốn, nhưng quả là bố tôi không thể nào thu xếp được một cách ổn thỏa mối quan hệ với các con gái".

Suốt đời, Joane bị dày vò bởi câu hỏi: tại sao một người bố có thể bỏ các con gái, nếu ông yêu chúng? Vâng, khi chia tay gia đình, Jack London đã mua cho các con một ngôi nhà lớn với cảnh quan đẹp bên bờ vịnh Piemonte, cho tiền ăn học và các chi phí khác, nhưng... Đành rằng, mẹ bà hoàn toàn có lỗi trong cuộc tranh cãi quyết liệt, không phân thắng bại giữa hai người. Nhưng tại sao 10 năm sau đó, ông lại viết những lời tàn nhẫn cho con gái, đòi cắt đứt quan hệ? Bức thư của Jack London gửi cho Joane năm 11 tuổi thật cay đắng và không thể tha thứ, mặc dù nó chủ yếu là dành cho mẹ bà.

Hiện nay, chúng ta biết rằng lúc bấy giờ Bessie không cho các con biết về vụ hỏa hoạn ở trang ấp của Jack London và sự tan vỡ ước mơ của bố chúng. Lúc bấy giờ, nhà văn rơi vào hoàn cảnh kinh tế hết sức khó khăn, những bất hạnh khác cũng ập xuống đầu ông. Bị ốm nặng, Jack London mong chờ sự thông cảm của các con gái, tìm niềm an ủi của chúng mà không biết rằng Bessie cách ly chúng với ông. Jack London kịch liệt lên án quan điểm không thể dung hòa của vợ cũ, còn Joane lại đứng về phía mẹ. Và bức thư phẫn nộ của ông như một phản ứng.

Trong cuốn hồi ký của Joane có những lời bộc bạch khác mà Bess không biết. Bess chỉ ghi nhớ những kỷ niệm đẹp về bố. Joane có quyền không đồng ý với Bess, bởi Bess ít tuổi hơn bà và không hề biết gì về mối bất hòa giữa bố và mẹ.

Joane trực tiếp trao đổi thư từ với Jack London, thâm nhập vào thế giới nội tâm và cuối cùng là tác phẩm của ông. Cuốn sách đầu tiên của bà: "Jack London và thời đại của ông" là bằng chứng hết sức rõ ràng về điều đó. Bà cảm nhận được và bằng lý trí hiểu rằng Jack London đã phải chịu đựng biết bao đau khổ về việc người vợ cũ của ông kiên quyết phản đối các cuộc gặp gỡ của ông với các con. Đặc biệt, sau đám cháy ở trang ấp và cái chết của đứa con với người vợ thứ hai Clara Charmian.

Trong những bức thư của mình, Jack London đã mắng chửi Bessie thậm tệ, gọi bà là kẻ đê tiện, độc ác và làm hại các con ông. Ông gọi các con đến trang ấp của mình, mời bà cùng đến, nhưng Bessie vốn ghét cay ghét đắng kẻ tình địch của mình, đã không tha thứ cho chồng và 10 năm sau, vẫn khăng khăng giữ ý kiến của mình.

Trong di chúc của mình viết trước lúc ốm nặng, Jack London quyết định trao cho Clara Charmian, vợ hai của ông, quyền xem xét vấn đề tài sản đối với các con gái của ông. Clara Charmian được thừa kế trang ấp. Đó là cú đòn tuyệt mệnh của Jack London giáng vào đầu Bessie, đồng thời cũng là cú đòn đối với các con ông.

Gần 20 năm, Joane viết hồi ký, trong lúc nghỉ giải lao bà còn viết một cuốn sách bênh vực những người công nhân ở California, mô tả lịch sử cuộc đấu tranh của họ để xây dựng công đoàn. Cuốn hồi ký bị bỏ dở. Nó được Bart Ebbott, con trai bà hoàn thành, nhưng theo yêu cầu của Bess, suốt 20 năm, cuốn sách không được xuất bản. Và cuối cùng cuốn "Jack London và các con gái của ông" (Jack London and his Daughters) cũng đã đến tay bạn đọc.

Như vậy, các con gái của nhà văn được hưởng các điều kiện để hoàn tất việc học hành. Nhưng bất động sản và bản quyền các tác phẩm văn học của Jack London thuộc về người vợ thứ hai Clara Charmian. Jack London không di chúc gì hết cho con cháu trực hệ của mình.

Sau khi Clara Charmian qua đời, toàn bộ tài sản rơi vào tay Irving Shepard, cháu họ của Jack London. Sau nhiều cuộc đàm phán, chính quyền California đã cho phép Irving Shepard xây dựng Công viên lưu niệm và Bảo tàng Jack London trên lãnh thổ trang ấp. Quyền lợi của lớp con cháu trực hệ của nhà văn một lần nữa lại bị bỏ quên.

Trần Hậu (Theo báo Nga)