Trí thuệ nhân tạo và dữ liệu lớn viết lại bản đồ hệ gen

Ngày 27/8, tại Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE, tỉnh Gia Lai) đã khai mạc hội thảo quốc tế về sinh học hệ gen Việt Nam lần thứ 2 (VICGB 2025), với chủ đề “Vượt ra ngoài bộ gen: Kỷ nguyên Omics và những tác động của nó”.

Sự góp mặt của nhiều diễn giả hàng đầu trong lĩnh vực sinh học hệ gen quốc tế tạo nên diễn đàn trao đổi học thuật sôi nổi.

VICGB 2025 do Hội Khoa học Gặp gỡ Việt Nam và Trung tâm ICISE phối hợp cùng Trường Đại học Quốc tế – Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh tổ chức. Với sự tham dự của hơn 70 giáo sư, nhà khoa học, nhà nghiên cứu trẻ, nghiên cứu sinh và sinh viên đến từ 11 quốc gia trên thế giới.

Sự góp mặt của nhiều diễn giả hàng đầu trong lĩnh vực sinh học hệ gen tạo nên diễn đàn trao đổi học thuật sôi nổi. Các nhà khoa học đến từ Singapore, Tây Ban Nha, Trung Quốc, Malaysia, Canada, Hong Kong, Ấn Độ, Đài Loan… mang theo những công trình nghiên cứu mới, những kinh nghiệm quý báu, góp phần kết nối tri thức quốc tế với cộng đồng nghiên cứu tại Việt Nam.

Bộ gen từ lâu được coi là “cuốn sách sự sống”, lưu giữ toàn bộ thông tin di truyền của một sinh vật hay virus. Đây là chìa khóa giúp nhân loại hiểu sâu hơn về thế giới sinh học và giải quyết các vấn đề liên quan.

Sự ra đời của các kỹ thuật giải trình tự thông lượng cao (high-throughput sequencing) đã mở ra kỷ nguyên omics (kỹ thuật sinh học hiện đại nghiên cứu toàn bộ các thành phần phân tử sinh học như gen, RNA, protein…), đưa nghiên cứu vượt ra ngoài phạm vi bộ gen, bao quát toàn bộ các phân tử sinh học và sự tương tác của chúng.

Nhờ sự hỗ trợ của các công cụ tin sinh học tiên tiến, các nhà khoa học có thể phân tích lượng dữ liệu khổng lồ với độ chính xác cao, đồng thời ứng dụng rộng rãi trong y học, nông nghiệp, công nghiệp và môi trường.

Đây chính là thời kỳ bứt phá của khoa học và công nghệ, nơi mà dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo và công cụ tin sinh học hợp lực, mở ra hướng đi mới cho y học chính xác, nông nghiệp bền vững, công nghiệp sinh học và bảo vệ môi trường.

Trong bốn ngày làm việc, hội thảo có gần 40 báo cáo khoa học tại các phiên toàn thể và song song. Nội dung tập trung vào các chủ đề: omics trong nghiên cứu con người và động vật, omics trong vi sinh vật và thực vật, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và tin sinh học trong sinh học.

PGS. TS Nguyễn Thị Thu Hoài - Trung tâm nghiên cứu bệnh truyền nhiễm, Trường Đại học Quốc tế - Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, chia sẻ thông tin.

Trước thềm hội thảo, một khóa huấn luyện thực hành tin sinh học cũng được tổ chức. Học viên được tiếp cận các công cụ phân tích mới nhất từ Nanopore, PacBio đến proteomics với phần mềm PEAKS Studio. Khóa học giúp các nhà nghiên cứu trẻ nắm vững quy trình, từ thiết kế thí nghiệm đến phân tích dữ liệu chuyên sâu.

VICGB 2025 không chỉ dừng ở việc trình bày nghiên cứu. Hội thảo còn là cơ hội hình thành một cộng đồng khoa học omics tại Việt Nam.

Ban tổ chức kỳ vọng hội thảo sẽ mở rộng mạng lưới omics Việt Nam, tiến tới thành lập Hiệp hội Omics Việt Nam. Đây sẽ là nơi kết nối các nhà khoa học, cơ sở nghiên cứu và doanh nghiệp, nhằm thúc đẩy các nghiên cứu thế hệ mới phục vụ khoa học, giáo dục và công nghiệp.

Kim Cương