Triển khai blockchain, IoT, mã QR... để chống hàng giả

Đó là thông tin được ông Trần Hữu Linh – Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) đưa ra tại
Diễn đàn “Công nghệ định danh và truy xuất nguồn gốc – Nâng tầm hàng Việt” do Bộ Công Thương tổ chức ngày 9.10.

Sự kiện này là minh chứng rõ ràng cho quyết tâm của Việt Nam trong việc xây dựng một hệ sinh thái thương mại minh bạch, hiện đại, nhằm củng cố sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam và đẩy mạnh hội nhập sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cuộc chiến không ngừng chống hàng giả

Trong nhiều năm qua, thị trường Việt Nam liên tục phải đối mặt với vấn nạn hàng hóa không rõ nguồn gốc, hàng kém chất lượng và hàng giả mạo xuất xứ. Những sản phẩm này đã len lỏi vào mọi kênh phân phối, từ chợ truyền thống, cửa hàng tiện lợi, siêu thị đến các sàn thương mại điện tử, gây thiệt hại nghiêm trọng cho doanh nghiệp làm ăn chân chính và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, quyền lợi của người tiêu dùng.

Ông Trần Hữu Linh – Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) chia sẻ tại diễn đàn.

Trước tình hình này, Chính phủ đã liên tục ban hành các chỉ đạo mạnh mẽ. Điển hình là Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 17.5.2025 và Công điện số 72/CĐ-TTg ngày 24.5.2025 của Thủ tướng Chính phủ, yêu cầu các bộ, ngành triển khai đồng bộ các biện pháp ngăn chặn và xử lý vi phạm. Thực thi chỉ đạo này, Bộ Công Thương cũng đã ban hành Quyết định số 1398/QĐ-BCT về kế hoạch cao điểm giám sát, kiểm tra, xử lý các hành vi buôn lậu và gian lận thương mại.

Những nỗ lực này đã mang lại kết quả tích cực. Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, các lực lượng chức năng trên cả nước đã kiểm tra, xử lý hơn 50.000 vụ việc. Trong đó, có gần 2.000 vụ buôn bán, vận chuyển hàng cấm, gần 7.000 vụ gian lận thương mại và gian lận thuế, cùng hơn 1.600 vụ hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ. Nhiều vụ đã bị khởi tố hình sự, tạo sức răn đe mạnh mẽ, củng cố kỷ cương thị trường.

Minh bạch xuất xứ - trụ cột của thương mại hiện đại

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Trần Hữu Linh – Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) nhấn mạnh: Trong bối cảnh Việt Nam đã tham gia 20 hiệp định thương mại tự do (FTA), việc minh bạch nguồn gốc hàng hóa không chỉ là yêu cầu quản lý mà đã trở thành yêu cầu sống còn để tận dụng ưu đãi thuế quan và giữ vững uy tín.

Theo ông Linh, định danh và truy xuất nguồn gốc chính là hai trụ cột của quản lý thị trường hiện đại. Định danh giúp nhận diện sản phẩm chính xác từ nơi sản xuất đến nơi tiêu thụ; còn truy xuất cung cấp thông tin đầy đủ, xác thực về hành trình của sản phẩm. Sự kết hợp này hình thành nên một “hệ sinh thái quản lý minh bạch”.

Quang cảnh Diễn đàn “Công nghệ định danh và truy xuất nguồn gốc – Nâng tầm hàng Việt”.

“Truy xuất nguồn gốc hàng hóa là công cụ quan trọng để phòng ngừa và phát hiện sớm các hành vi gian lận thương mại, giả mạo xuất xứ. Đồng thời, đây cũng là nền tảng để cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng cùng tham gia giám sát thị trường,” ông Linh khẳng định.

Diễn đàn đã tập trung thảo luận các chủ đề cốt lõi, từ việc ứng dụng công nghệ mới như blockchain, IoT, mã QR, chuẩn GS1, UID, EPCIS để tăng cường an ninh dữ liệu; đến việc chuẩn hóa hệ thống truy xuất trong thương mại điện tử nhằm củng cố niềm tin người tiêu dùng. Đặc biệt, diễn đàn cũng là nơi các doanh nghiệp chia sẻ kinh nghiệm thành công, coi minh bạch xuất xứ là lợi thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Mỗi sản phẩm là một mã định danh như... "căn cước công dân"

Trong bối cảnh hội nhập, truy xuất nguồn gốc được ví như “tấm hộ chiếu thương hiệu” giúp sản phẩm Việt tự tin bước ra thế giới. Hệ thống iTrace247 ứng dụng công nghệ blockchain đã chứng minh hiệu quả khi hỗ trợ truy xuất toàn trình các mặt hàng nông sản như vải thiều Thanh Hà, rau quả Sơn La, Bắc Ninh xuất khẩu thành công sang các thị trường khó tính như Nhật Bản và Singapore.

Thực tế cho thấy, minh bạch xuất xứ là chiến lược sống còn đối với các nhà xuất khẩu. Việc xây dựng chuỗi sản xuất khép kín, chuẩn hóa hồ sơ truy xuất không chỉ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro bị áp thuế phòng vệ mà còn củng cố niềm tin tại các thị trường khó tính. Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đã tăng trưởng mạnh mẽ, từ 114,5 tỉ USD năm 2012 lên hơn 405,5 tỉ USD vào năm 2024. Chỉ trong 8 tháng đầu năm 2025, con số này đã đạt 305,96 tỉ USD, tăng 14,8% so với cùng kỳ. Để duy trì đà tăng trưởng này, minh bạch xuất xứ là điều kiện tiên quyết.

Minh bạch nguồn gốc hàng hóa không chỉ là yêu cầu quản lý nhà nước, mà còn là động lực phát triển bền vững của doanh nghiệp và niềm tin của người tiêu dùng.

Hướng tới một hệ sinh thái truy xuất thống nhất, Bộ Công Thương đang tập trung hoàn thiện hành lang pháp lý, đặc biệt là xây dựng Nghị định về tiêu chí xuất xứ hàng hóa lưu thông trong nước. Theo Cục trưởng Trần Hữu Linh, văn bản này sẽ là căn cứ quan trọng để cơ quan chức năng phân biệt hàng thật - hàng giả, hàng Việt Nam - hàng nhập khẩu. Đồng thời, Bộ đang phối hợp triển khai các giải pháp công nghệ tiên tiến để xây dựng một cơ sở dữ liệu tập trung, nơi mỗi sản phẩm có một mã định danh duy nhất, tương tự như “căn cước công dân” của hàng hóa.

Cuộc chiến chống hàng hóa kém chất lượng, gian lận xuất xứ là một hành trình dài, đòi hỏi sự đồng hành chặt chẽ giữa Nhà nước - doanh nghiệp - công nghệ - người tiêu dùng.

Cục trưởng Trần Hữu Linh khẳng định: “Minh bạch nguồn gốc hàng hóa không chỉ là yêu cầu quản lý nhà nước, mà còn là động lực phát triển bền vững của doanh nghiệp và niềm tin của người tiêu dùng”. Chỉ khi có pháp luật nghiêm minh, công nghệ hiện đại và người tiêu dùng thông minh, thị trường Việt Nam mới có thể vận hành công bằng và bền vững.

Nam Phong