Cần tháo gỡ vướng mắc về thuế, giảm gánh nặng cho doanh nghiệp gỗ

Các nhà máy sofa do doanh nghiệp FDI tại Việt Nam vận hành đã báo cáo có tới 30% đơn hàng bị hủy

Không dừng lại đó, các mức thuế này sẽ tăng lần lượt lên 30% và 50% từ đầu năm 2026 đối với các đối tác chưa đạt thỏa thuận thương mại với Mỹ.

Ông Nguyễn Chánh Phương, Phó Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP. Hồ Chí Minh (HAWA) cho rằng, việc Mỹ tăng thuế đối với tủ bếp và nội thất bọc sẽ tác động rất lớn đến ngành xuất khẩu gỗ của Việt Nam. Hai nhóm sản phẩm này chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu sản phẩm đồ gỗ của các doanh nghiệp Việt xuất khẩu, khoảng 20-25% đối với tủ bếp và khoảng 10% đối với nội thất bọc trong tổng kim ngạch xuất khẩu đồ gỗ sang Mỹ.

Theo ông Phương, trong nhiều năm qua, đặc biệt hơn nửa đầu năm 2025, Mỹ là thị trường xuất khẩu gỗ lớn nhất của Việt Nam, chiếm hơn 50% tổng kim ngạch. Do đó, bất kỳ biến động chính sách nào từ Mỹ đều ảnh hưởng trực tiếp đến doanh nghiệp trong nước.

Ngay cả trước khi mức thuế mới được công bố, ngành gỗ đã gặp khó khăn do Mỹ áp thuế đối ứng 20% từ mức 0%, khiến giá xuất khẩu tăng đáng kể. Nhiều doanh nghiệp cho biết trong hơn 2 tháng qua, các doanh nghiệp đã phải chia sẻ việc tăng thuế 20% bằng cách giảm giá từ 5-10% tùy theo đơn hàng hoặc "chia sẻ" 35-50% mức thuế với nhà mua hàng. Với các dự án lớn, lợi nhuận gần như không còn, chỉ cố gắng duy trì để giữ thị trường.

Chi sẻ cụ thể về khó khăn, một trong những doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu gỗ dán lớn nhất Việt Nam, ông Vũ Quang Huy, Giám đốc CTCP Tekcom cho biết, gỗ dán không chịu sắc lệnh thuế 232 của Mỹ nhưng lại đang phải chịu điều tra chống bán phá giá. Nếu gỗ dán chịu thuế chống bán phá giá thì sẽ bị cộng dồn lên mức thuế đối ứng 20%. Dự kiến, kết quả điều tra chống bán phá giá sẽ được công bố vào cuối năm 2025.

Trong khi đó, các doanh nghiệp ngành gỗ cho rằng, khi thuế tăng lên 30-50%, tình hình càng thêm phần khó khăn vì chi phí hàng xuất khẩu vào Mỹ sẽ tăng đáng kể. Điều này có thể làm giảm lợi nhuận hoặc buộc doanh nghiệp phải nâng giá bán, từ đó làm giảm sức cạnh tranh so với các đối thủ trong nước Mỹ hoặc từ các quốc gia không bị ảnh hưởng. Một phần chi phí thuế sẽ được chuyển vào giá bán, khiến nhu cầu nhập khẩu nội thất từ nước ngoài giảm và khách hàng Mỹ phải chịu giá cao hơn khi mua nội thất nhập khẩu. Thực vậy, ngay sau khi thông tin về việc áp thuế mới được công bố, một số khách hàng nhập khẩu của Mỹ đã giảm hoặc hủy đơn hàng. Riêng các nhà máy sofa do doanh nghiệp FDI tại Việt Nam vận hành đã báo cáo có tới 30% đơn hàng bị hủy.

“Cần đối thoại song phương giữa cơ quan chức năng Việt Nam với phía Mỹ để đàm phán về mức thuế hoặc đạt cơ chế miễn, giảm. Bên cạnh đó, doanh nghiệp đi trước một bước về tuân thủ hợp thức hóa nguồn gốc gỗ; truy xuất lô; các chuẩn hóa HS, BOM, CO/CQ, truy xuất số lô… để giảm nguy cơ bị quy kết chuyển tải”, ông Phương đề xuất các giải pháp tình thế.

Không chỉ gặp khó về thuế của Mỹ, đầu tháng 10 vừa qua, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST) kiến nghị các giải pháp giải quyết khó khăn của doanh nghiệp đồ gỗ trong hoàn thuế giá trị gia tăng (VAT) đầu vào. Mặc dù đã có chỉ đạo từ Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài chính yêu cầu đẩy nhanh tiến độ, song nhiều hồ sơ hoàn thuế vẫn chưa được giải quyết kịp thời, gây thiếu hụt vốn lưu động và đình trệ sản xuất.

Ông Cao Xuân Thanh, Chánh văn phòng Viforest cho biết, nhiều hồ sơ hoàn thuế bị yêu cầu bổ sung, giải trình nhiều lần, dẫn đến thời gian xử lý vượt quá quy định. Việc xác minh nguồn gốc gỗ theo quy định phải truy đến từng hộ trồng rừng, trong khi một lô hàng xuất khẩu có thể liên quan đến hàng chục hộ dân ở nhiều tỉnh, khiến doanh nghiệp lúng túng và tốn kém chi phí xác minh.

Theo đó, một số cơ quan thuế địa phương áp dụng tiêu chí xét duyệt, xác minh hóa đơn hoặc đối chiếu nguồn gốc nguyên liệu khác nhau, gây lúng túng cho doanh nghiệp. Quá nhiều bất cập trong truy xuất, xác minh nguồn gốc gỗ vì theo quy định phải xác minh tới tận hộ trồng rừng. Doanh nghiệp xuất khẩu phải ứng trước chi phí thuế GTGT đầu vào (10%) trong khi chờ hoàn, làm giảm khả năng quay vòng vốn, đặc biệt với các đơn vị quy mô vừa và nhỏ.

Lãnh đạo Viforest cho rằng, hệ lụy khiến doanh nghiệp và doanh nhân rơi vào rủi ro vi phạm pháp luật do rất khó truy xuất chuỗi cung ứng nhiều chủ thể tham gia, rủi ro hóa đơn, chứng từ không cao, dễ vướng lao lý, bế tắc dòng vốn. Thậm chí phía EU có thể áp dụng “thẻ vàng, thẻ đỏ” theo EUDR; doanh nghiệp gỗ Việt Nam có thể bị đối tác quốc tế tẩy chay vì không thực hiện đầy đủ trách nhiệm giải trình (DDS) và truy xuất gỗ nguyên liệu.

Trước những bất cập trên, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam kiến nghị Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế xem xét sửa đổi quy định thuế theo hướng công nhận sản phẩm gỗ, lâm sản rừng trồng sơ chế thuộc nhóm không chịu thuế GTGT; đơn giản hóa thủ tục hoàn thuế, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ; Áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc số hóa, giảm thủ công và sai lệch trong kiểm tra hồ sơ và tăng cường đối thoại giữa cơ quan thuế và doanh nghiệp, đảm bảo minh bạch và thống nhất thực thi.

“Việc hoàn thiện chính sách thuế GTGT không chỉ giúp doanh nghiệp ổn định tài chính, duy trì sản xuất và xuất khẩu, mà còn khuyến khích tiêu thụ gỗ rừng trồng trong nước, góp phần thực hiện chiến lược phát triển lâm nghiệp bền vững, hướng tới mục tiêu kinh tế xanh và tuần hoàn mà Chính phủ đã đề ra”, ông Cao Xuân Thanh nhận định.

Ngọc Hậu