Triển khai 'chiến dịch' 180 ngày cao điểm để gỡ 'thẻ vàng'

Các địa phương ven biển đang phấn đấu đến tháng 5/2023 hoàn thành việc lắp đặt thiết bị VMS cho tàu cá. Ảnh: Bích Nguyên

Xử phạt 100% tàu cá vi phạm

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến cho biết, trải qua 3 lần thanh tra, EC khẳng định Việt Nam đã tích cực thực hiện các khuyến nghị của EC, quá trình gỡ “thẻ vàng” của Việt Nam đang đi đúng hướng, cải thiện tích cực.

Dự kiến, trong tháng 5/2023, Đoàn công tác EC tiếp tục sang Việt Nam để thanh tra công tác chống khai thác IUU. Do đó, cả hệ thống chính trị, từ Trung ương đến địa phương và các ban, bộ, ngành liên quan đang triển khai hết sức quyết liệt các biện pháp để gỡ được “thẻ vàng”.

Tuy nhiên, đến nay, EC vẫn chưa gỡ bỏ “thẻ vàng” đối với hải sản Việt Nam mà tiếp tục đưa ra nhiều khuyến nghị cần thực hiện. Trong lần kiểm tra thứ 3 (tháng 10/2022), EC ghi nhận Khung pháp lý của Việt Nam hiện toàn diện, phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế, tuy nhiên, việc thực thi còn nhiều hạn chế và không đồng đều. Qua thực tế kiểm tra tại tỉnh Khánh Hòa, EC đánh giá cao sự phối hợp tốt giữa các cơ quan chức năng tham gia chống khai thác IUU. Giám sát đội tàu đã được cải thiện, tuy nhiên, số lượng các trường hợp mất kết nối vẫn còn cao. Sự khác biệt giữa các tỉnh khiến hệ thống kiểm soát vẫn chưa đủ để ngăn chặn hiệu quả thủy sản có nguồn gốc từ khai thác IUU. EC cũng chỉ ra những tồn tại liên quan đến việc truy xuất nguồn gốc và kiểm soát thủy sản nhập khẩu dưới dạng container. Cùng với đó, vấn đề đáng lo ngại nhất là vẫn còn tình trạng tàu cá Việt Nam bị bắt giữ ở vùng biển các nước láng giềng.

Với quyết tâm gỡ “thẻ vàng”, ngày 13/2/2023, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đã ký Quyết định số 81/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch hành động chống khai thác IUU, chuẩn bị làm việc với Đoàn thanh tra của EC lần thứ 4. Mục tiêu của kế hoạch là triển khai đồng bộ, hiệu lực, hiệu quả các quy định của pháp luật thủy sản; khắc phục các bất cập, hạn chế theo khuyến nghị của EC về chống khai thác IUU, gỡ cảnh báo “thẻ vàng” trong năm 2023.

Theo đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu đến tháng 5/2023, các bộ, ngành, địa phương liên quan hoàn thành việc đăng ký, đăng kiểm đánh dấu tàu cá, cấp giấy phép khai thác thủy sản, lắp đặt thiết bị VMS. Đồng thời, cập nhật 100% dữ liệu tàu cá vào Cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia; lập danh sách các tàu cá không tham gia khai thác thủy sản và các tàu có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU gửi các cơ quan chức năng và phân công cụ thể đơn vị, các nhân theo dõi, quản lý.

Đặc biệt, Thủ tướng yêu cầu, các địa phương chấm dứt tàu cá khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Điều tra, xử lý 100% vụ việc tàu cá Việt Nam bị nước ngoài bắt giữ, xử lý và xử phạt 100% các trường hợp vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Điều tra, củng cố hồ sơ, truy tố, xét xử các vụ việc môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Mở các đợt cao điểm tuần tra, kiểm tra, kiểm soát có sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng và xử phạt nghiêm 100% hành vi khai thác IUU. Tổ chức giám sát và truy xuất 100% sản lượng thủy sản khai thác được bốc dỡ tại địa phương.

Quyết tâm cao nhất

Thực tế, việc bị EC áp dụng “thẻ vàng” khiến hoạt động xuất khẩu thủy sản khai thác của Việt Nam sang Liên minh châu Âu (EU) bị ảnh hưởng nghiêm trọng (giảm 6% năm thứ nhất, 10% năm thứ 3 và 16% năm thứ 4). Nếu không sớm gỡ cảnh báo “thẻ vàng” mà bị cảnh báo “thẻ đỏ” dẫn đến sản phẩm thủy sản khai thác sẽ bị cấm xuất khẩu hoàn toàn sang thị trường EU, đồng thời, tác động gián tiếp đến sản phẩm thủy sản nuôi trồng, không tận dụng được các ưu đãi thuế quan từ Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA).

Phó Thủ tướng Chính phủ yêu cầu tổ chức giám sát và truy xuất 100% sản lượng thủy sản khai thác được bốc dỡ tại địa phương. Ảnh: Bích Nguyên

Tác động của cảnh báo “thẻ vàng” đã gây ảnh hưởng đến đời sống của người dân với hơn 1 triệu ngư dân lao động trực tiếp trên biển và hơn 4 triệu lao động gián tiếp, đặc biệt ảnh hưởng đến uy tín của ngành thủy sản Việt Nam và hình ảnh quốc gia trong bối cảnh nước ta đang tích cực hội nhập sâu rộng trong khu vực và quốc tế, thực hiện cam kết đối với các hiệp định, công ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên hoặc tham gia.

Là một trong những địa phương trọng điểm về khai thác thủy sản, cùng với việc triển khai các biện pháp kiểm soát chặt chẽ tàu cá, thực hiện truy xuất nguồn gốc..., ngày 21/2/2023, tỉnh Kiên Giang đã ban hành Kế hoạch số 45/KH-UBND phát động phong trào thi đua về chống khai thác IUU cho đến hết tháng 12/2023. Theo đó, địa phương này sẽ đẩy mạnh tuyên truyền quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển kinh tế thủy sản bền vững, phòng, chống khai thác IUU đến từng cán bộ, từng người dân. Tăng cường thực thi pháp luật, xử lý các hành vi khai thác IUU; ngăn chặn, chấm dứt tàu cá vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài. Thực hiện chứng nhận, xác nhận và truy xuất nguồn gốc thủy sản từ khai thác theo quy định.

Một trong những tỉnh có lượng tàu cá lớn, tỉnh Quảng Ngãi cũng đang quyết liệt triển khai các biện pháp phòng, chống khai thác IUU. Hiện, địa phương này có 3.206 tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên hoạt động vùng khơi, 90,8% số này đã được cấp Giấy phép khai thác thủy sản. Có 2.950 tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên đã lắp đặt thiết bị VMS, đạt tỷ lệ 98,7%.

Quyết tâm cùng cả nước gỡ “thẻ vàng”, tỉnh Quảng Ngãi đang đẩy mạnh tuyên truyền, vận động ngư dân và các tổ chức, cá nhân có liên quan tuân thủ các quy định của pháp luật về chống khai thác IUU. Rà soát, thống kê toàn bộ số lượng tàu cá và hoàn thành 100% việc đăng ký, đăng kiểm, đánh dấu tàu cá, cấp giấy phép khai thác thủy sản, lắp đặt thiết bị VMS. Đồng thời, tham mưu ký kết quy chế phối hợp giữa các địa phương để kiểm soát tàu cá của tỉnh hoạt động trên địa bàn ngoài tỉnh, trước mắt ký kết với thành phố Đà Nẵng và một số tỉnh miền Trung. Tổ chức trực Hệ thống giám sát tàu cá 24/7 để phục vụ cho công tác quản lý; tiếp nhận và xử lý kịp thời thông tin từ tàu cá liên quan đến tình trạng hoạt động của thiết bị VMS, kịp thời cảnh báo tàu cá vượt ranh giới, mất kết nối thiết bị VMS trên biển.

Xác định công tác thực thi pháp luật có vai trò quan trọng trong phòng, chống khai thác IUU, lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Ngãi đề nghị BĐBP tổ chức kiểm tra, kiểm soát 100% tàu cá xuất, nhập bến tại đồn/trạm kiểm soát Biên phòng; chủ trì mở các đợt cao điểm tuần tra, kiểm tra, kiểm soát tàu cá, xử lý nghiêm các tàu cá vi phạm khai thác IUU; cương quyết không cho xuất bến đối với các tàu không đảm bảo theo quy định.

Bích Nguyên