Triển khai thủ tục hải quan điện tử trên toàn quốc

Làm thủ tục hải quan tại cảng Cát Lái (TP Hồ Chí Minh).

Ðòi hỏi khách quan

Từ nhiều năm trước, ngành hải quan đã triển khai các chương trình cải tiến quy trình thủ tục hải quan thủ công và đã đạt được một số kết quả tích cực. Tuy nhiên, trước xu thế toàn cầu hóa, thủ tục hải quan thủ công không còn đáp ứng được mục tiêu quản lý do bị giới hạn về không gian và thời gian. Với các yêu cầu nêu trên, ngành hải quan đã xác định một trong những công cụ cải cách thủ tục hải quan là thực hiện TTHQÐT. Từ đó, toàn ngành đã tập trung xây dựng và trình Chính phủ ban hành Quyết định 149/2005/QÐ-TTg ngày 20-6-2005 cho phép thực hiện thí điểm TTHQÐT với mục tiêu: Từng bước cải cách hoạt động nghiệp vụ hải quan theo hướng phù hợp với chuẩn mực của hải quan hiện đại trong khu vực và thế giới; chuyển đổi từ thủ tục hải quan thủ công sang TTHQÐT. Thực tế thực hiện thí điểm TTHQÐT cho thấy hoàn toàn có thể áp dụng rộng rãi trong thời gian tới mà không gây biến động lớn do phần lớn doanh nghiệp và công chức hải quan đã được làm quen với phương thức quản lý mới này. Tuy nhiên, do TTHQÐT mới chỉ thực hiện dưới cơ chế thí điểm, cho nên các đối tượng tham gia thực hiện còn nhiều lo ngại về cơ sở pháp lý, cũng như áp dụng các văn bản liên quan trong việc thực hiện.

Nhằm đẩy mạnh và cụ thể hóa Chương trình cải cách thủ tục hành chính theo Ðề án 30 của Chính phủ, đến hết năm 2012, ngành hải quan đã cắt giảm được từ 10% đến 20% chi phí làm thủ tục hải quan cho công dân và doanh nghiệp; giảm 30% thời gian thông quan tại cửa khẩu; đơn giản hóa hơn 13 thủ tục. Kết quả này được đánh giá dựa trên hiệu quả mà TTHQÐT mang lại trong thời gian thực hiện thí điểm. Từ thực tế nói trên, Tổng cục Hải quan cho rằng, cần đưa TTHQÐT vào triển khai chính thức trong phạm vi rộng nhằm đáp ứng các mục tiêu đề ra. Từ nhận định đó, Tổng cục Hải quan đã đề xuất và được Chính phủ cho phép xây dựng Nghị định quy định về TTHQÐT làm cơ sở pháp lý để triển khai TTHQÐT và kết thúc giai đoạn thí điểm.

Việc chính thức đưa TTHQÐT vào thực tế sẽ góp phần hoàn thiện môi trường thương mại điện tử, cũng như thúc đẩy các thành phần kinh tế tham gia cùng Chính phủ xây dựng và cung cấp các dịch vụ gia tăng về thương mại điện tử. Cùng với đó, TTHQÐT cũng khẳng định tính ưu việt của phương pháp quản lý hải quan hiện đại, đủ sức thay thế một cách thuyết phục phương pháp quản lý hải quan truyền thống.

Những quy định mới

Một trong những nội dung thu hút sự quan tâm của cộng đồng doanh nghiệp chính là quy định mới tại Ðiều 6 Thông tư 196/2012/TT-BTC về điều kiện làm thủ tục hải quan của người khai hải quan: "Người khai hải quan phải là người đã được đào tạo qua các cơ sở đào tạo quy định tại Ðiều 6 Thông tư số 80/2011/TT-BTC ngày 9-6-2011 của Bộ Tài chính hướng dẫn thi hành Nghị định 14/2011/NÐ-CP ngày 16-2-2011 của Chính phủ quy định về điều kiện đăng ký và hoạt động của đại lý làm thủ tục hải quan và có khả năng sử dụng thành thạo hệ thống khai hải quan điện tử".

Trường hợp người khai hải quan chưa được đào tạo về khai hải quan thì phải làm thủ tục hải quan thông qua đại lý làm thủ tục hải quan (đại lý hải quan). Quy định này chính là để nâng cao hơn nữa trình độ hiểu biết của doanh nghiệp về các quy định trong khai hải quan, nâng cao tinh thần tự chịu trách nhiệm trong khi thực hiện thủ tục hải quan điện tử.

Việc đào tạo và nội dung đào tạo khai hải quan cho doanh nghiệp được quy định rất cụ thể tại Ðiều 6 Thông tư 196/2012/TT-BTC và Thông tư số 80/2011/TT-BTC nói trên. Thông qua các cơ sở đào tạo, Tổng cục Hải quan sẽ có sự theo dõi, đánh giá và chỉ tiếp nhận tờ khai hải quan điện tử của người khai hải quan là doanh nghiệp có trong danh sách các doanh nghiệp đã được đào tạo.

Theo kết quả thống kê gần đây nhất, năm 2012 cả nước có 50.350 doanh nghiệp mở tờ khai thủ tục hải quan, trong đó, hầu hết là tờ khai hải quan điện tử. Tuy nhiên, cũng theo số liệu thống kê chưa đầy đủ thì mới chỉ có gần 2.000 doanh nghiệp cử nhân viên tham gia các chương trình đào tạo dành cho nhân viên đại lý hải quan, tại một số cơ sở đào tạo. Như vậy, nếu ngay lập tức thực hiện quy định tại Thông tư 196 thì sẽ có rất nhiều doanh nghiệp không được thực hiện thủ tục hải quan điện tử hoặc bắt buộc thực hiện thông qua đại lý hải quan. Nắm bắt được thực tế này, ngày 27-12-2012, Tổng cục Hải quan đã trình Bộ Tài chính phê duyệt chủ trương tạm thời chưa áp dụng quy định nêu trên, đồng thời ban hành Công văn số 18313/BTC-TCHQ hướng dẫn thực hiện TTHQÐT theo Thông tư số 196/2012/TT-BTC. Theo đó, các doanh nghiệp đã đăng ký thực hiện TTHQÐT theo Thông tư 222/2009/TT-BTC ngày 25-11-2009 của Bộ Tài chính vẫn tiếp tục được tham gia thủ tục hải quan điện tử và các Cục Hải quan tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư chưa thực hiện việc kiểm tra điều kiện nêu trên cho đến khi Bộ Tài chính có văn bản hướng dẫn mới.

Ðể chuẩn bị cho việc áp dụng quy định nêu trên của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo Trường Hải quan Việt Nam chủ trì, phối hợp tích cực với các đơn vị đào tạo khác để tổ chức thực hiện việc đào tạo cho các doanh nghiệp. Ðồng thời, Tổng cục Hải quan rất cần sự phối hợp thực hiện của cộng đồng doanh nghiệp. Ðối với các doanh nghiệp đã qua đào tạo, cần chủ động liên hệ với các Cục Hải quan tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư nơi thực hiện TTHQÐT để xác nhận lại là đã đáp ứng điều kiện theo quy định. Ðối với những doanh nghiệp chưa qua đào tạo, cần chủ động tham gia các chương trình đào tạo do các cơ sở đào tạo tổ chức và kiến nghị Cục Hải quan địa phương có phương hướng hỗ trợ, triển khai mở rộng các cơ sở đào tạo nghiệp vụ hải quan.

BÙI THU

Theo