Triển lãm ảnh Các sáng kiến bảo vệ Đại dương tại TP.HCM

14 tấm hình khổ lớn sẽ được trưng bày dọc bức tường bao ngoài Dinh thự Pháp (số 6 Lê Duẩn, quận 1, TP.HCM) đến cuối tháng 11.2025.

Trong buổi khai mạc triển lãm, Tổng lãnh sự Pháp tại TP.HCM Emmanuelle Pavillon-Grosser phát biểu: "Chúng tôi muốn kỷ niệm Năm Đại dương, hay còn gọi là 'Biển của chung' do Tổng thống Emmanuel Macron phát động vào tháng 1. 2025.”

Các tác phẩm được trưng bày dọc bức tường bao ngoài Dinh thự Pháp. Ảnh: Lan Chi

Đại dương bao phủ hơn 70% hành tinh và chiếm 97% tài nguyên nước. Là "lá phổi xanh", là khu bảo tồn đa dạng sinh học lớn nhất thế giới, đại dương cũng là một trong những nạn nhân đầu tiên phải gánh chịu hậu quả của biến đổi khí hậu cũng như tác động của con người. Số lượng cá biển giảm, rác thải nhựa đổ ra đại dương (15 tấn nhựa/phút), nhiệt độ trung bình của đại dương liên tục tăng và mực nước biển dâng cao (ước tính 20 cm từ năm 1901 đến năm 2018). Cùng với đó là sự biến mất của một nửa rạn san hô sống kể từ những năm 1870.

“Sở hữu vùng đặc quyền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới, với 20.000 km bờ biển hướng ra nhiều đại dương và quản lý 22% khu bảo tồn biển trên thế giới, Pháp rất quan tâm đến các vấn đề hải dương học. Sau khi tổ chức Hội nghị thượng đỉnh Một đại dương tại Brest năm 2022, Pháp tiếp tục đăng cai UNOC3 vào tuần này. Và hôm nay, trên tường bao quanh Dinh thự Pháp, quý vị sẽ có cơ hội khám phá các sáng kiến của Pháp tại Việt Nam và Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương nhằm mục đích bảo vệ đại dương một cách bền vững”, bà Emmanuelle Pavillon-Grosser nhấn mạnh.

Các tác phẩm sẽ được trưng bày đến cuối tháng 11.2025. Ảnh: Lan Chi

Các bức ảnh trưng bày trong triển lãm được lựa chọn nhằm làm nổi bật những tổ chức và dự án của Pháp tại Việt Nam và khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương trong lĩnh vực bảo vệ đại dương và hệ sinh thái biển, minh chứng cho sự hiệu quả của hợp tác khoa học Pháp-Việt trong nhiều lĩnh vực, từ nuôi trồng thủy sản, nghiên cứu chất lượng nước cho đến phòng chống xói mòn bờ biển.

Đại diện một số dự án tại Việt Nam có mặt trong triển lãm, cũng cung cấp thêm thông tin về các hoạt động, quá trình triển khai các dự án và những kết quả đạt được từ khi triển khai đến nay.

Ông Hồ Tuấn Đức, Giám đốc Trung tâm châu Á Nghiên cứu về nước (CARE) phát biểu trong buổi khai mạc triển lãm: “Chúng tôi, với vai trò là cầu nối giữa các chuyên gia trong và ngoài nước, hỗ trợ đào tạo, nghiên cứu và chuyển giao tri thức – đặc biệt là tại khu vực vùng trũng ven biển phía Nam Việt Nam – nơi đang phải đối mặt với tình trạng xâm nhập mặn, mực nước biển dâng, ô nhiễm nguồn nước và hiện tượng sụt lún đất. Chúng tôi nỗ lực xây dựng và triển khai các hành động cũng như giải pháp cụ thể cho các vùng ven biển, sông ngòi và hải dương.

Sự hiện diện của CARE tại triển lãm ngày hôm nay, bên cạnh các tổ chức và dự án của Pháp, là minh chứng sống động cho mối quan hệ chiến lược và bền vững giữa Việt Nam và Pháp trong khoa học và hành động vì một đại dương xanh và một hành tinh phát triển bền vững.”

CARE được thành lập vào năm 2013 và là một thành viên then chốt của mạng lưới RESCIF – một sáng kiến hợp tác giữa 17 trường đại học công nghệ Pháp ngữ, nhằm cùng nhau đối mặt với các thách thức toàn cầu như: tài nguyên nước, năng lượng, an ninh lương thực, y tế, đô thị hóa và công nghiệp hóa bền vững. Trường Đại học Bách khoa – Đại học Quốc gia TP.HCM là đại diện duy nhất của khu vực Đông Nam Á trong mạng lưới này, nơi CARE có trung tâm nghiên cứu và hợp tác khoa học Pháp- Việt tập trung nghiên cứu và triển khai các dự án liên quan đến nước, môi trường và biến đổi khí hậu tại vùng Nam bộ, Việt Nam.

Huy động toàn cầu để giải quyết thách thức chung

Ý tưởng UNOC xuất phát từ nhu cầu mang tính toàn cầu về bảo vệ đại dương. Liên hợp quốc rất tích cực thúc đẩy sáng kiến này nhằm thực hiện Mục tiêu Phát triển Bền vững về bảo tồn và sử dụng bền vững đại dương, biển và tài nguyên biển, kêu gọi các nước và các tổ chức trên toàn thế giới cùng chung tay tìm kiếm giải pháp cho các thách thức liên quan đến đại dương.

UNOC đầu tiên diễn ra năm 2017 tại New York, Mỹ được đề xuất để giải quyết các vấn đề ô nhiễm, khai thác quá mức, và biến đổi khí hậu. UNOC-3 (2025,) tiếp tục định hướng này, do Pháp và Costa Rica đồng tổ chức, với chủ đề "Thúc đẩy hành động và huy động toàn bộ các bên liên quan để bảo tồn và sử dụng bền vững đại dương".

UNOC 3 được hi vọng là dịp để cộng đồng quốc tế đưa ra những quyết định quan trọng, tập trung vào bảo tồn và sử dụng bền vững đại dương với những hoạt động đáng chú ý như: Thảo luận các vấn đề nóng như ô nhiễm nhựa, biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học, khai thác quá mức, đe dọa an ninh lương thực. Sự kiện cấp cao Blue Zone với sự tham gia của nhiều quốc gia và tổ chức, đặc biệt là có sự tham gia của các cộng đồng bản địa và thanh niên, tạo không gian đối thoại đa dạng ở các hội nghị quốc tế.

Trong thời gian diễn ra hội nghị, nhiều giải pháp kỹ thuật công nghệ mới như AI giám sát ô nhiễm nhựa đại dương và bản đồ số hóa đa dạng sinh học biển cũng được giới thiệu. UNOC 3 cũng nhấn mạnh, và phổ biến sáng kiến huy động vốn tư nhân cho bảo tồn đại dương - tài chính xanh.

Tuy nhiên, các nước ủng hộ cho sáng kiến này đang còn gặp nhiều thách thức điển hình như một số nước đang phát triển sẽ ưu tiên các vấn đề quốc gia, tập trung vào kinh tế hoặc an ninh hơn là bảo tồn đại dương. Song song đó là tình trạng hạn chế về các nguồn lực như tài chính và công nghệ tiên tiến để thực hiện được các cam kết đặt ra, như bảng 10 hành động về tài chính xanh cho đại dương. Ngoài ra còn nhiều nước chưa phê chuẩn Hiệp ước biển khơi (High Seas Treaty), mà Tổng thống Pháp đang mong muốn thuyết phục các nước mau chóng phê chuẩn.

Đại diện Việt Nam, Thủ tướng Phạm Minh Chính, cùng phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn và các lãnh đạo cao cấp khác cũng tham dự, với nghị trình liên quan như khai mạc, phát biểu, dự Hội nghị UNOC 3, dự Thượng đỉnh về đồng bằng châu thổ thế giới, lễ trao Hiệp định về bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học biển ngoài quyền tài phán quốc gia. Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức như xói mòn bờ biển, suy giảm nguồn lợi thủy sản và căng thẳng trên biển. Pháp và Việt Nam chia sẻ tầm nhìn chung về các vấn đề liên quan đến đại dương và tiếp tục cùng phối hợp chặt chẽ để tiếng nói của các quốc gia ven biển được lắng nghe trong khuôn khổ Liên hợp quốc. Với hơn 3.000 km đường bờ biển, sự tham dự của Việt Nam tại Hội nghị mang ý nghĩa đặc biệt.

UNOC không chỉ dành cho các nước ven biển, mà có sự tham gia của các thành viên trong Liên hợp quốc, các tổ chức quốc tế, và các bên liên quan như NGOs, doanh nghiệp. Tất cả đều nghiêm túc nhìn nhận đại dương ảnh hưởng khí hậu, kinh tế, thương mại, đa dạng sinh học và an ninh lương thực toàn cầu.

Các nước đều có có lợi ích và trách nhiệm chung qua thương mại, biến đổi khí hậu, hoặc quản lý tài nguyên chung. Tham dự UNOC 3 có một số thành viên không có biển như Thụy Sĩ, với vai trò Hỗ trợ tài chính xanh và nghiên cứu khoa học biển. Áo tham gia thúc đẩy chính sách giảm ô nhiễm nhựa toàn cầu hay Nepal đặc biệt quan tâm đến tác động biến đổi khí hậu từ đại dương lên hệ sinh thái núi cao.

Lan Chi

Các hình ảnh triển lãm do Tổng lãnh sự Pháp tại TP.HCM cung cấp:

Những sáng kiến của Pháp nhằm bảo vệ và khai thác tối ưu tài nguyên biển.

UNOC 3: tại TP. Nice, đông nam nước Pháp với chủ đề "Thúc đẩy hành động và huy động toàn bộ các bên liên quan để bảo tồn và sử dụng bền vững đại dương".

Đại dương không rác thải nhựa với con tàu Plastic Odyssey: Bắt đầu từ năm 2022, con tàu này đã đến 30 điểm trên thế giới, trong đó có Việt Nam, tìm kiếm các giải pháp tiên tiến nằm giảm thiểu ô nhiễm và thúc đẩy tái chế.

Trung tâm châu Á Nghiên cứu về nước (CARE): Đặt trong khuôn viên đại học Bách khoa – Đại học quốc gia TP.HCM, là một trung tâm nghiên cứu và hợp tác khoa học Pháp- Việt. Trung tâm tập trung nghiên cứu và triển khai các dự án liên quan đến nước, môi trường và biến đổi khí hậu tại vùng Nam bộ, Việt Nam.

Hiệp hội Opération Cétacés: Thúc đẩy kiến thức và tôn trọng thiên nhiên New Caledonia. Mục tiêu của hiệp hội là quan sát và hiểu rõ hơn về các loài động vật có vú biển sống ở vùng biển New Caledonia để bảo vệ chúng tốt hơn.

Nuôi trồng thủy sản có trách nhiệm với môi trường tại ĐBSCL: Một hệ thống nuôi trồng thủy sản bền vững tại Cần Thơ và Cà Mau được triển khai từ năm 2023. Mục tiêu của dự án này là tạo ra ngành nuôi trồng thủy thông minh và giảm thiểu chất thải nhằm đảm bảo sự bền vững của nguồn tài nguyên. Dự án nằm trong khuôn khổ hợp tác phối hợp của các đối tác Pháp- Việt trong ngành nông nghiệp thực phẩm, môi trường, nghiên cứu và giáo dục.

Chuyến thám hiểm Tara Pacifc nhằm bảo tồn san hô: Theo sáng kiến của quỹ Tara Ocean, chuyến thám hiểm kéo dài 2,5 năm giúp khảo sát và ghi nhận tình trạng sức khỏe của các rạn san hô ở Thái Bình Dương, nơi tập trung hơn 40% tổng số san hô trên thế giới. Hoạt động này đưa 70 nhà khoa học đến từ 8 nước đi một hành rình kéo dài hơn 100 ngàn km, lặn hơn 2,600 chuyến, và thu thập 58.000 mẫu vật tại 40 quần đảo khác nhau. Chuyến đi nhằm hiểu rõ hơn về tác động của thay đổi khí hậu và những nhiễu động từ khu vực đối với các rạn san hô, cũng như đa dạng sinh học độc đáo của những hệ sinh thái này.

PLUME một ví dụ về hợp tác khoa học Pháp-Việt: PLUME là tên tắt của dự án hợp tác “Nghiên cứu vận chuyển vật chất từ lục địa và ảnh hưởng của chúng đến môi trường, các hệ sinh thái vùng biển ven bờ Việt Nam” giữa Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) và Viện Nghiên cứu vì sự phát triển Pháp (IRD).

Dự án quy tụ hơn 30 nhà khoa học Pháp và Việt Nam trên con tàu Antea nhằm nghiên cứu và tìm hiểu về luồng nước sông và tác động của chúng đến chất lượng của nước. Chuyến đi thực hiện từ 28.5.2024-11.7.2024, bắt đầu ở vùng biển Hải Phòng - Quảng Ninh và kết thúc ở vùng biển Trà Vinh - Sóc Trăng. Các nhà khoa học tập trung nghiên cứu các quá trình vật lý biển, trầm tích, các quá trình sinh - địa - hóa và quang học ở vùng cửa sông ven biển, thu thập các kết quả mới nhất, đồng bộ và có hệ thống về dòng vật chất vận chuyển từ lục địa và ảnh hưởng của chúng đến môi trường, các hệ sinh thái vùng biển ven bờ Việt Nam. ANTEA là tàu nghiên cứu khoa học cỡ nhỏ, thuộc Hạm đội tàu Hải dương học Pháp, được trang bị các thiết bị đo nhanh thế hệ mới nhất và các phương tiện lấy mẫu hiện đại. Trên tàu có 2 phòng thí nghiệm chuyên ngành: Hải dương học, Môi trường và đa dạng sinh học biển

Kiểm soát xói mòn bờ biển tại Việt Nam với AFD: Cơ quan phát triển Pháp (AFD) đồng hành cùng Việt Nam trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, đặc biệt thông qua các tài trợ cho các dự án quản lý tổng hợp tài nguyên nước, phòng chống lũ lụt và xói mòn bờ biển. Hai dự án tăng cường bảo vệ người dân trước tình trạng xói mòn bờ biển do AFD tài trợ hiện được triển khai tại Cà Mau và Quảng Nam

Sà lan điện của CMA CGM: Tập đoàn Pháp CMA CGM, một trong những doanh nghiệp hàng đầu thế giới trong lĩnh vực vận tải và logistics, tập trung phát triển loại hình vận tải đường thủy không phát thải. Năm 2024, công ty công bố phát triển xà lan chạy hoàn toàn bằng điện, sạc bằng điện mặt trời, vận chuyển hàng hóa giữa Bình Dương và Cái Mép. Hoạt động của tàu này với tuyến khứ hồi dài 180km có thể giúp giúp giảm 778 tấn CO2 phát thải mỗi năm.

Ifremer, viện nghiên cứu hàng đầu: Viện Ifremer là viện nghiên cứu của Pháp chuyên về lĩnh vực hải dương học, trụ sở chính tại thành phố cảng Brest, cực tây nước Pháp. Ifremer nghiên cứu, đổi mới và cung cấp chuyên môn để bảo vệ đại dương, quản lý bền vững các nguồn tài nguyên và chia sẻ dữ liệu biển. Viện tổ chức nhiều khóa đào tạo trao đổi học thuật với các nhà nghiên cứu trên thế giới trong đó có Việt Nam. Viện này có những thành tích đáng chú ý, như hợp tác với các nhà thám hiểm, xác định vị trí đắm của tàu Titanic

Khôi phục đa dạng sinh học và quản lý bền vững tài nguyên biển với sáng kiến KIWA: Sáng kiến Kiwa là một chương trình có sự tài trợ từ nhiều bên nhằm tăng cường khả năng chống chịu của các hòn đảo khu vực Thái Bình Dương trước biến đổi khí hậu thông qua các giải pháp dựa vào tự nhiên (NbS), bằng cách bảo vệ quản lý bền vững và phục hồi đa dạng sinh học. Sáng kiến Kiwa có mục tiêu tăng cường khả năng phục hồi của các hệ sinh thái, nền kinh tế và cộng đồng tại các Quốc gia và Lãnh thổ Đảo Thái Bình Dương bằng cách tăng cường khả năng tiếp cận nguồn tài trợ cho các Giải pháp dựa trên Thiên nhiên để thích ứng với biến đổi khí hậu cho những người thụ hưởng ở mọi quy mô (địa phương, quốc gia, khu vực), và cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho các nhà phát triển dự án

Sáng kiến này được Tổng thống Emmanuel Macron đưa ra tại Hội nghị thượng đỉnh Một hành tinh năm 2017 và bắt nguồn từ tiến trình hợp tác Pháp - châu Âu. Đến tháng 3.2020, Sáng kiến Kiwa chính thức được hiện thực hóa nhằm giải quyết thách thức về thích ứng với biến đổi khí hậu ở Thái Bình Dương thông qua việc bảo tồn, thúc đẩy và phục hồi đa dạng sinh học. Tính đến tháng 6.2024, sáng kiến được tài trợ 77 triệu euro từ Liên minh Châu Âu, Pháp, Canada, Úc và New Zealand, do Cơ quan Phát triển Pháp Quản lý

Tàu biển- Phòng thí nghiệm nổi Energy Observer (EO): Được vinh danh là đại sứ quốc tế cho chuyển đổi năng lượng. Energy Observerlà tàu biển và là phòng thí nghiệm nổi tự hành, dùng năng lượng tái tạo 100%, không phát thải, không gây bụi mịn hay tiếng ồn. Tàu Energy Observer phát triển các công nghệ giúp thúc đẩy các quá trình chuyển đổi sinh thái trên toàn thế giới. Ra mắt năm 2017, trong hành trình hoạt động nhằm nâng cao nhận biết và thu giữ dữ liệu, con tàu đã đến TP.HCM và Phú Quốc trong năm 2022

EO sẽ có mặt tại Nice trong dịp UNOC-3, giới thiệu phiên bản thế hệ 3 và hành trình từ 2025-2033 cho chuyến đi tiến đến trung hòa carbon, trong 9 năm tới. EO3 dự kiến thực hiện 7 nhiệm vụ, từ thu giữ carbon vòng quanh Bắc Cực, đến khám phá đa dạng sinh học, khả năng phục hồi của hệ sinh thái và các mô hình phát triển tuần hoàn tiết kiệm hơn. Ảnh: Energy Observer

Dự án thám hiểm Perserverance tại vùng biển Nam cực: Persérvérance là một chiếc tàu tiếp tế dùng cánh buồm dài 42m, được thiết kế thân thiện môi trường, có thể di chuyển trong những vùng nước băng giá quanh Nam cực. Hạ thủy năm 2022, dựa trên sáng kiến của nhà thám hiểm người Pháp Jean-Louis Étienne, hợp tác với nhà kiến trúc về Nam cực Olivier Petit. Tàu có nhiệm vụ thu thập dữ liệu trên biển, vận chuyển người và thiết bị hỗ trợ cho tàu Polar POD, một tàu hải dương học tiên tiến không phát thải. Tàu có vỏ bằng nhôm có khả năng hoạt động quanh năm vùng Nam Đại Dương, có thể triển khai trong mọi điều kiện thời tiết, nhờ một đường dốc hạ thủy được xây dựng ở đuôi tàu.