Triển vọng kinh tế toàn cầu được điều chỉnh tích cực: Lạc quan nhưng chưa bền vững

Ấn Độ nổi bật với tốc độ tăng trưởng kinh tế cao trong giai đoạn 2025 – 2026.

Sau hai năm liên tiếp hạ dự báo, động thái nâng triển vọng của IMF cho thấy nền kinh tế toàn cầu đang chống chịu tốt hơn dự báo ban đầu. Tuy nhiên, lạc quan không đồng nghĩa với bền vững, bởi nhiều rủi ro tiềm ẩn vẫn còn hiện hữu.

Tín hiệu tích cực

Theo báo cáo Cập nhật Triển vọng kinh tế thế giới (WEO Update) tháng 7/2025, IMF nâng dự báo tăng trưởng toàn cầu năm 2025 lên 3,0%, cao hơn mức 2,8% đưa ra hồi tháng 4. Dự báo cho năm 2026 cũng được điều chỉnh nhẹ lên 3,1%. Dù vẫn thấp hơn mức trung bình 3,7% của giai đoạn trước đại dịch, sự điều chỉnh này phản ánh sức chống chịu tốt hơn của các nền kinh tế trước các cú sốc chính sách thương mại và lãi suất cao kéo dài.

Ông Pierre Olivier Gourinchas – Kinh tế trưởng IMF, nhận định: “Việc nhu cầu tiêu dùng duy trì ổn định và điều kiện tài chính toàn cầu không thắt chặt như lo ngại ban đầu đã giúp kinh tế thế giới đứng vững. Tuy nhiên, chúng ta vẫn cần thận trọng, bởi những rủi ro từ địa chính trị, tài khóa và lạm phát vẫn còn rõ rệt”.

Một trong những yếu tố giúp triển vọng toàn cầu không xấu đi như dự báo là hiện tượng các doanh nghiệp Mỹ đẩy mạnh nhập khẩu trước khi các mức thuế mới có hiệu lực, làm giảm tác động tức thì của chính sách thương mại. Cùng với đó, sự suy yếu tương đối của đồng USD và điều kiện tài chính toàn cầu bớt căng thẳng đã phần nào hỗ trợ tăng trưởng.

Trái ngược với IMF, Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) giữ quan điểm thận trọng hơn. Trong Báo cáo Triển vọng kinh tế tháng 6/2025, OECD hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu xuống 2,9% cho cả 2025 và 2026, viện dẫn lý do niềm tin đầu tư sụt giảm và thương mại toàn cầu chậm lại. OECD cảnh báo rằng xu hướng bảo hộ gia tăng có thể làm giảm hiệu quả sản xuất, kéo tụt năng suất và đe dọa tăng trưởng dài hạn.

Ngân hàng Thế giới (WB) còn bi quan hơn. Theo Báo cáo Triển vọng kinh tế toàn cầu công bố tháng 6/2025, WB dự báo tăng trưởng toàn cầu chỉ đạt 2,3% trong năm 2025 – mức thấp nhất kể từ khủng hoảng tài chính 2008 (không tính giai đoạn đại dịch Covid –19). WB nhấn mạnh rằng gần 70% các nền kinh tế đã bị hạ triển vọng so với đầu năm, trong đó các quốc gia đang phát triển chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do chi phí vốn cao và dòng vốn đầu tư sụt giảm.

Chuyên gia Kinh tế trưởng của WB Indermit Gill cảnh báo: “Kinh tế toàn cầu đang đối mặt với tăng trưởng chậm lại trong thời gian dài. Nếu không có cải thiện về môi trường thương mại và tài chính, nhiều nền kinh tế đang phát triển sẽ bị mắc kẹt trong vòng xoáy tăng trưởng thấp”.

Phân hóa rõ rệt giữa các khu vực

Bức tranh kinh tế toàn cầu hiện nay cho thấy sự phân hóa đáng kể. Ấn Độ tiếp tục nổi bật với tốc độ tăng trưởng dự kiến 6,4% trong cả 2025 và 2026, nhờ nhu cầu nội địa mạnh và đầu tư công quy mô lớn. Đây là nền kinh tế lớn duy nhất có triển vọng tăng trưởng vượt xa mức trung bình toàn cầu và được coi là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng toàn cầu.

Trung Quốc, dù chịu tác động từ căng thẳng thương mại và thị trường bất động sản trì trệ, vẫn được IMF nâng dự báo tăng trưởng lên 4,8% cho năm 2025, so với mức 4% trong dự báo trước đó. IMF nhận định việc Trung Quốc triển khai các gói hỗ trợ tài khóa và chính sách tiền tệ linh hoạt hơn đã giúp duy trì đà phục hồi.

Khu vực Eurozone ghi nhận cải thiện nhẹ với dự báo tăng trưởng 1,0% trong năm 2025, phần lớn nhờ xuất khẩu và đầu tư công. Tuy nhiên, WB dự báo thấp hơn, chỉ khoảng 0,7%, phản ánh những khó khăn cố hữu như chi phí năng lượng cao và tiêu dùng yếu. Nhật Bản tiếp tục ì ạch với mức tăng trưởng quanh 0,6% do dân số già hóa và nhu cầu nội địa yếu.

Tại Mỹ, IMF dự báo kinh tế sẽ tăng trưởng 2,5% trong năm 2025 và 2,1% trong năm 2026, nhờ tiêu dùng hộ gia đình và thị trường lao động vẫn duy trì sức mạnh. Tuy nhiên, OECD và WB dự báo thấp hơn, lần lượt là 2,0% và 1,8%, đi kèm cảnh báo rằng chính sách thương mại bảo hộ và lãi suất cao có thể làm giảm động lực đầu tư.

Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là lạm phát. Sau khi đạt đỉnh giai đoạn 2021 – 2022, lạm phát đã hạ nhiệt nhưng vẫn cao hơn so với mục tiêu. OECD dự báo lạm phát toàn cầu năm 2025 quanh mức 2,9%, cao hơn so với thời kỳ tiền đại dịch. Tại Mỹ, lạm phát được dự báo sẽ chỉ dần tiệm cận mức mục tiêu 2% của Cục Dự trữ Liên bang (Fed) vào cuối 2026, trong khi khu vực Eurozone cũng đối mặt với tình trạng tương tự.

Điều này khiến các ngân hàng trung ương lớn, bao gồm Fed và Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), phải duy trì chính sách thận trọng. Dù đã dừng chu kỳ tăng lãi suất, họ vẫn chưa vội vàng cắt giảm, do lo ngại lạm phát có thể kéo dài.

Ngoài lạm phát, nợ công cũng là mối lo lớn. Nhiều quốc gia phát triển như Mỹ, Nhật Bản và một số thành viên Eurozone đang ghi nhận mức nợ công/GDP ở mức cao kỷ lục. OECD cảnh báo rằng chi phí lãi vay tăng cao do lãi suất duy trì ở mức đỉnh có thể làm suy yếu khả năng chi tiêu công và hạn chế dư địa ứng phó khi xảy ra khủng hoảng mới.

Trong khi đó, niềm tin đầu tư toàn cầu chưa được khôi phục. Báo cáo của Liên hợp quốc (UNCTAD) công bố tháng 7/2025 cho thấy dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) toàn cầu năm 2024 giảm 2%, chủ yếu do bất ổn thương mại và chi phí tài chính tăng. Nếu xu hướng này kéo dài, tăng trưởng trong trung và dài hạn có nguy cơ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Có thể thấy, triển vọng kinh tế toàn cầu giai đoạn 2025–2026 đang đứng giữa hai thái cực: IMF cho rằng nền kinh tế đang chống chịu tốt và có dấu hiệu cải thiện, trong khi OECD và WB nhấn mạnh các rủi ro tiềm ẩn và sự mong manh của đà phục hồi.

Tăng trưởng quanh mức 3% có thể coi là thành công trong một bối cảnh đầy biến động, nhưng đó chưa phải là tăng trưởng bền vững. Tương lai phụ thuộc vào khả năng giảm căng thẳng thương mại, duy trì ổn định giá cả, củng cố niềm tin đầu tư và quản lý nợ công. Như IMF nhấn mạnh, sự phối hợp chính sách toàn cầu và vai trò độc lập của các ngân hàng trung ương sẽ là then chốt để bảo đảm rằng nền kinh tế thế giới không chỉ chống chịu trong ngắn hạn, mà còn bước vào một chu kỳ tăng trưởng dài hạn và bền vững hơn.

Hồng Nhung