Triển vọng lớn từ ngành Khoa học dữ liệu

Sinh viên học ngành Khoa học dữ liệu tại Trường Đại học Công nghệ TPHCM. Ảnh: HUTECH

Ứng dụng rộng rãi

Cuối năm 2023, lần đầu tiên, cuộc thi Vietnam Datathon được tổ chức với chủ đề: “Cách mạng hóa tương lai của ngành bán lẻ dựa trên dữ liệu”, dành cho sinh viên các trường đại học có kiến thức và đam mê trong lĩnh vực khoa học dữ liệu và trí tuệ nhân tạo.

Tại cuộc thi này, thí sinh đã làm việc nhóm để đề xuất giải pháp, xây dựng sản phẩm với độ khả thi cao trong lĩnh vực bán lẻ. Quá trình này dựa trên dữ liệu từ doanh nghiệp, giải quyết các vấn đề thực tế bằng việc áp dụng các công cụ và kỹ thuật trong lĩnh vực Khoa học dữ liệu, Trí tuệ nhân tạo.

Vượt qua gần 160 đội thi, nhóm sinh viên của Khoa Toán – Tin học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia TPHCM) giành quán quân Vietnam Datathon 2023 với ứng dụng tìm nội thất bằng trí tuệ nhân tạo.

Theo đại diện các doanh nghiệp bán lẻ, một trong những vấn đề rất lớn của ngành này hiện nay là dù có nhiều dữ liệu, song việc sử dụng dữ liệu hiệu quả là điều khó khăn. Theo đó, làm sao để những dữ liệu ấy giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về khách hàng của mình, từ đó biến chúng thành doanh thu, vẫn là bài toán lớn.

Theo TS Nguyễn Tấn Trần Minh Khang, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ thông tin, Đại học Quốc gia TPHCM (UIT), khoa học dữ liệu là một ngành khoa học liên ngành, ứng dụng các phương pháp, kỹ thuật và công nghệ để thu thập, quản lý, xử lý, phân tích, mô hình hóa và dự đoán với mục tiêu là rút trích ra được các thông tin và tri thức có giá trị từ dữ liệu để phục vụ cho việc giải quyết các vấn đề trong cuộc sống.

Khoa học dữ liệu có ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực của đời sống như kinh doanh, tài chính, y tế, và giáo dục. Đặc biệt với sự phát triển của Cách mạng công nghiệp 4.0 và chiến lược chuyển đổi số quốc gia, khoa học dữ liệu đóng vai trò rất quan trọng, là tiền đề để xây dựng nên các hệ thống thông minh phục vụ cho đời sống con người.

Ví dụ, trong kinh doanh, khoa học dữ liệu được sử dụng để phân tích thị trường, dự đoán nhu cầu khách hàng, tối ưu hóa hoạt động…, giúp các doanh nghiệp đưa ra các quyết định kinh doanh. Một ví dụ khác, khoa học dữ liệu được sử dụng để phân tích dữ liệu y tế như dữ liệu bệnh án, dữ liệu xét nghiệm, giúp các bác sĩ chẩn đoán bệnh, nghiên cứu y khoa, phát triển thuốc.

“GenZ có ưu điểm là được sinh ra và lớn lên trong bối cảnh bùng nổ của công nghệ kỹ thuật số như Internet, mạng xã hội, thiết bị di động và đặc biệt là Trí tuệ nhân tạo. Do đó, các bạn vô cùng nhanh nhạy với công nghệ, đặc biệt là khả năng nắm bắt và xử lý thông tin rất tốt. Đây là lợi thế rất lớn khi theo học ngành khoa học dữ liệu”, TS Khang cho biết.

Theo Phó Hiệu trưởng UIT, khoa học dữ liệu có mối quan hệ mật thiết với nhóm ngành công nghệ thông tin; sử dụng các phương pháp, kỹ thuật và công nghệ của công nghệ thông tin để thu thập, phân tích, xử lý và quản lý dữ liệu. Trong những năm gần đây, vai trò của khoa học dữ liệu càng ngày càng quan trọng hơn, làm cho các ứng dụng và phần mềm công nghệ thông minh và hữu dụng hơn dựa theo hướng tiếp cận thông minh dữ liệu (Data Intelligence).

Một đội thi thuyết trình tại vòng chung kết Vietnam Datathon 2023. Ảnh: Mạnh Tùng

Doanh nghiệp quan tâm nhân sự khoa học dữ liệu

TS Nguyễn Tấn Trần Minh Khang, Phó Hiệu trưởng UIT cho biết, với sự bùng nổ về dữ liệu của mạng xã hội cũng như các công cụ lưu trữ điện toán đám mây, tri thức của thế giới hiện đại dần chuyển từ sách vở truyền thống sang Internet. Trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, dữ liệu được ví như “vàng đen” mới của các doanh nghiệp và tổ chức. Điều này dẫn đến nhu cầu quản lý và khai thác dữ liệu lớn (big data) tăng nhanh ở các tập đoàn, công ty, tổ chức.

Bên cạnh đó, công cuộc chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ tại nhiều lĩnh vực trọng điểm trong đời sống hiện tại như: Hành chính, y tế, giáo dục, đầu tư…. Từ đây, vai trò của thu thập, xử lý phân tích dữ liệu là điều quan trọng, ảnh hưởng đến việc ra quyết định và hoạch định các chiến lược lớn.

Trong tương lai gần, xã hội sẽ nhận ra công dụng quan trọng thực sự của dữ liệu đối với đời sống, nhất là khi các sản phẩm có ứng dụng trí tuệ nhân tạo trở nên phổ biến. Sinh viên theo học ngành khoa học dữ liệu sẽ được trang bị đầy đủ các kiến thức, kỹ năng và thái độ chuyên nghiệp để có thể làm việc với các kỹ thuật và công nghệ xử lý, phân tích và dự đoán dựa trên dữ liệu.

Hiện, nhiều trường đại học đào tạo ngành, chuyên ngành về khoa học dữ liệu như: Trường Đại học Công nghệ Thông tin, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Trường Đại học Quốc tế (cùng thuộc Đại học Quốc gia TPHCM), Trường Đại học Quản lý và Công nghệ TPHCM, Trường Đại học Công nghệ TPHCM, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành, Trường Đại học Kinh tế Tài chính TPHCM…

Để theo đuổi được ngành học này, theo Phó Hiệu trưởng UIT, sinh viên cần những tố chất như: Tư duy tốt, khả năng phân tích - tổng hợp vấn đề, học hỏi và thích ứng nhanh, làm việc nhóm tốt và kỹ năng giao tiếp tốt. “Hơn hết, để có thể phát triển trên con đường nghiên cứu khoa học dữ liệu, việc biết cách đặt câu hỏi là một điều vô cùng quan trọng. Đặt câu hỏi làm sao để ra được câu trả lời nó phải giải quyết được vấn đề đang tồn tại trong thực tế”, TS Nguyễn Tấn Trần Minh Khang nói.

Tại vòng chung kết cuộc thi Vietnam Datathon 2023, PGS.TS Trần Minh Triết, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia TPHCM) đánh giá, khoa học dữ liệu có nhiều tiềm năng trong xã hội ở hiện tại và tương lai.

Những cuộc thi như Vietnam Datathon khuyến khích sinh viên niềm đam mê về nghiên cứu khoa học có thể phát triển công nghệ, tìm ra những ý tưởng và đưa ra giải pháp phù hợp, phục vụ ngành nghề khác nhau.

Tạp chí Harvard Business Review cho rằng khoa học dữ liệu là nghề hấp dẫn nhất của thế kỷ 21. Năm 2023, theo khảo sát của Indeed.com, mức lương trung bình của một nhà khoa học dữ liệu là 124.000 USD/năm.

Khoa học dữ liệu là một ngành đang phát triển nhanh chóng và có tiềm năng phát triển rất lớn trong tương lai. Theo dự báo của McKinsey, nhu cầu nhân lực ngành này sẽ tăng gấp 2 lần trong vòng 5 năm tới.

Mạnh Tùng