Triển vọng mịt mờ về thỏa thuận thương mại EU - Anh

Theo Reuters, trả lời phỏng vấn Sky News của Anh ngày 26-11, Bộ trưởng Tài chính nước này Rishi Sunak cho biết, các chi tiết của một thỏa thuận thương mại thời kỳ hậu Brexit giữa Anh và EU ngày càng rõ ràng, đồng thời tin rằng hai bên có thể đạt được thỏa thuận. Dù vậy, người đứng đầu Bộ Tài chính Anh lưu ý rằng điều đó cần sự đồng thuận, chia sẻ từ cả hai phía, cũng như bày tỏ hy vọng EU sẽ thấy các vấn đề mà Anh yêu cầu chính là những điều mà EU chấp thuận với các nước khác. “Còn nhiều việc đang tiếp diễn. Tinh thần xây dựng và sự thiện chí sẽ giúp chúng ta đi đến được đích cuối cùng. Dù vậy, Anh sẽ không đặt bút ký vào văn bản này bằng bất cứ giá nào”, ông Rishi Sunak nhấn mạnh.

Đàm phán giữa EU và Anh hậu Brexit đang bước vào giai đoạn quyết định. Ảnh minh họa của Shutterstock

Trước đó, ngày 25-11, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen cũng đưa ra một lập trường tương tự khi cảnh báo khối này đã được chuẩn bị kỹ lưỡng cho kịch bản “không thỏa thuận” với Anh. Dựa vào kết quả đàm phán song phương thời gian qua, bà Ursula von der Leyen nhận định những ngày đàm phán tới sẽ đóng một vai trò quyết định. “Với rất ít thời gian phía trước, chúng tôi sẽ nỗ lực hết sức và sẵn sàng sáng tạo. Tuy nhiên, kết quả có thế nào đi chăng nữa thì vẫn có sự khác biệt rõ ràng giữa việc là một thành viên đầy đủ của EU với việc chỉ là một đối tác có giá trị”, Chủ tịch EC nhấn mạnh.

Những tuyên bố trên đã phản ánh chủ trương của cả London và Brussels không chấp nhận vượt “lằn ranh đỏ” để bảo đảm các lợi ích của mình. Thủ tướng Anh Boris Johnson từng khẳng định, dù muốn có được một thỏa thuận với EU nhưng chính quyền của ông không chấp nhận đánh đổi các nguyên tắc căn bản của xứ sở sương mù là chủ quyền lãnh thổ, kiểm soát luật pháp, biên giới, tài chính và đánh bắt cá. Trong khi đó, EU luôn nhấn mạnh đến tính thống nhất của thị trường chung châu Âu, vốn được coi là “cánh cửa bảo vệ” cho sự thịnh vượng của lục địa già.

Vòng đàm phán trực tiếp mới nhất về thỏa thuận thương mại giữa EU và Anh đã được khởi động ở Brussels từ tuần trước. Tuy nhiên, sự kiện đã phải tạm dừng vì một thành viên trong đoàn đàm phán của EU bị chẩn đoán mắc Covid-19. Sau đó, đàm phán được nối lại dưới hình thức trực tuyến nhưng bất đồng giữa hai bên vẫn chưa được giải quyết. EU muốn Anh cam kết những quy định của London trong các lĩnh vực như: Viện trợ nhà nước, tiêu chuẩn về xã hội và việc làm hay chính sách thuế... không khác quá xa so với quy định của Brussels. Ngược lại, Chính phủ Anh cho rằng một nhượng bộ như vậy sẽ làm tổn hại đến chủ quyền của nước này. Về lĩnh vực thủy sản, mục tiêu cuối cùng của EU là duy trì mối quan hệ gần gũi nhất có thể với mối quan hệ hiện có; trong khi Anh lại dự định đàm phán hằng năm về hạn ngạch với các nước thành viên EU. Đến nay, hai bên đều cho biết đã đạt được tiến bộ nhất định trong đàm phán nhưng không nói rõ đó là những tiến bộ trong lĩnh vực gì.

Trở ngại trong quá trình đàm phán làm gia tăng quan ngại về khả năng EU và Anh sẽ không đạt được thỏa thuận. Trong trường hợp xấu nhất khi hai bên không chịu nhượng bộ lẫn nhau, quan hệ thương mại song phương hậu Brexit sẽ dựa trên các quy định của Tổ chức Thương mại thế giới. Điều này sẽ kéo theo nhiều hệ lụy ngoài mong muốn, nhất là trong bối cảnh hai bên còn đang dốc sức ứng phó với làn sóng lây nhiễm mới của đại dịch Covid-19 và loay hoay tìm cách chấn hưng nền kinh tế bị ảnh hưởng nghiêm trọng do dịch bệnh.

“Giờ G” 1-1-2021, thời điểm mà Anh chính thức rời thị trường chung EU đang cận kề. Hai bên sẽ phải chạy đua với thời gian nếu muốn cuộc “chia tay” diễn ra trong êm ả.

VĂN HIẾU