Triển vọng thượng đỉnh Trump-Kim và hòa giải liên Triều

Vào đầu tuần này, tại hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Hàn ở Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung đã nhất trí về việc khôi phục đối thoại với Triều Tiên như một con đường để ổn định bán đảo Triều Tiên.

Điều này làm dấy lên triển vọng rằng hội nghị thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) sắp tới tại Hàn Quốc có thể tạo động lực để khôi phục các cuộc đàm phán bị đình trệ từ lâu giữa Bình Nhưỡng và Washington.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (giữa, bên phải) và Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung (giữa, trái) tại Nhà Trắng ngày 25-8. Ảnh: WHITE HOUSE/X

Nỗ lực từ Hàn Quốc

Tại cuộc họp ngày 25-8, ông Lee thừa nhận rằng chỉ riêng nỗ lực của ông là không đủ để khôi phục quan hệ liên Triều và khôi phục ngoại giao hạt nhân, đồng thời kêu gọi sự ủng hộ của ông Trump, theo tờ Korea Herald.

"Giải quyết vấn đề này thông qua sự tham gia của tôi không phải là điều dễ dàng. Và người duy nhất có thể đạt được tiến triển trong vấn đề này chính là ngài, thưa ngài Tổng thống. Nếu ngài trở thành người kiến tạo hòa bình, thì tôi sẽ hỗ trợ ngài bằng cách trở thành người giữ nhịp” - ông Lee cho hay.

Phát ngôn này của ông Lee đánh dấu một sự thay đổi lớn so với cách tiếp cận của chính quyền Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in theo đường lối tự do trước đây (nhiệm kỳ 2017 - 2022) vốn tìm cách dẫn đầu ngoại giao hạt nhân.

Tổng thống Trump ca ngợi quyết tâm của Tổng thống Lee trong việc giải quyết các vấn đề liên quan bán đảo Triều Tiên. Ông Trump nhận xét rằng ông Lee “cam kết hơn bất kỳ nhà lãnh đạo Hàn Quốc nào trong việc giải quyết vấn đề Triều Tiên. Nếu chúng ta cùng nhau hợp tác, chúng ta có thể đạt được tiến bộ".

Kể từ khi nhậm chức vào tháng 6 năm nay, Tổng thống Lee đã đảo ngược chính sách cứng rắn của người tiền nhiệm Yoon Suk-yeol đối với Triều Tiên. Trong bài phát biểu quan trọng vào ngày 15-8, Tổng thống Lee đưa ra lời đề nghị hòa giải liên Triều, cho biết chính quyền của ông sẽ tôn trọng hệ thống chính trị của Triều Tiên và sẽ không tìm cách thống nhất bán đảo Triều Tiên bằng cách sáp nhập. Ông Lee cũng cam kết thực hiện các bước khôi phục hiệp ước quân sự liên Triều (ký năm 2018, hiện đang bị đình chỉ).

Ngày 20-8, ông Lee cho biết ông sẽ thúc đẩy một kế hoạch phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên theo ba giai đoạn, trong đó Seoul sẽ thực hiện chiến lược này thông qua các nỗ lực đối thoại tích cực với Bình Nhưỡng dựa trên nền tảng liên minh vững chắc với Mỹ. Ông Lee cho biết ở giai đoạn đầu ông sẽ tìm cách đóng băng các chương trình hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên. Ở giai đoạn thứ hai và cuối cùng, ông sẽ hướng tới việc cắt giảm và dỡ bỏ chương trình hạt nhân của Triều Tiên.

Tuy nhiên, phía Triều Tiên đến nay vẫn tỏ ra khá cứng rắn, kiên quyết từ chối đề xuất hòa bình từ phía Hàn Quốc. Ngày 20-8, bà Kim Yo-jong – Phó Trưởng ban Ủy ban Trung ương đảng Lao động Triều Tiên và cũng là em gái lãnh đạo Triều Tiên – tuyên bố rằng Hàn Quốc sẽ không bao giờ trở thành đối tác ngoại giao của Triều Tiên, hãng thông tấn KCNA đưa tin. Trước đó, bà Kim nhấn mạnh rằng Bình Nhưỡng không quan tâm tới các đề xuất của Hàn Quốc và sẽ không chấp nhận đàm phán với Seoul.

Triển vọng thượng đỉnh Trump-Kim tại APEC

Những bình luận kêu gọi nối lại hội nghị thượng đỉnh giữa lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un và Tổng thống Trump đã trở thành tâm điểm trong cuộc hội đàm giữa ông Lee và tổng thống Mỹ tại Nhà Trắng hôm 25-8.

“Tôi mong đợi ngài sẽ gặp lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un và xây một cao ốc Trump Tower ở Triều Tiên, để từ đó ngài thực sự trở thành một nhà kiến tạo hòa bình mang tầm vóc lịch sử” - ông Lee nói.

Lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un (trái) và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều Tiên vào năm 2019 tại Việt Nam. Ảnh: WHITE HOUSE

Đáp lại, ông Trump trả lời một cách tích cực, nói rằng ông sẽ xem xét vấn đề đó. Trong buổi họp báo sau đó, ông Trump cũng nói với các phóng viên ông muốn gặp ông Kim vào cuối năm nay.

Trong bối cảnh ngày càng có nhiều kỳ vọng về khả năng sẽ có một hội nghị thượng đỉnh Trump-Kim tiếp theo, sự chú ý đang đổ dồn vào hội nghị thượng đỉnh APEC, dự kiến khai mạc vào cuối tháng 10 tại TP Gyeongju (đông nam Hàn Quốc) như một dịp thích hợp cho cuộc gặp này.

Cố vấn An ninh Quốc gia Hàn Quốc Wi Sung-lac giải thích lý do đằng sau đề xuất của ông Lee với ông Trump về việc tận dụng hội nghị thượng đỉnh APEC như một phương thức để khởi động đối thoại với Triều Tiên và cuối cùng là ngăn chặn sự phát triển hạt nhân và tên lửa của Bình Nhưỡng.

“Cần có ai đó mở cánh cửa [để nối lại đối thoại] cho mục tiêu đó, nhưng [Tổng thống Lee) đã tham khảo ý kiến với [Tổng thống Trump] trên cơ sở đánh giá một cách bình tĩnh tình hình hiện nay rằng quan hệ Mỹ-Triều có nhiều cơ hội hơn so với quan hệ liên Triều. Do đó, hội nghị thượng đỉnh APEC được đưa ra như một dịp thích hợp” - ông Wi cho hay.

Ông Wi cũng làm rõ rằng đề xuất như vậy vẫn đang ở “giai đoạn đầu của quá trình lập kế hoạch và nhiệm vụ này cần được tham vấn thêm cũng cần được cụ thể hóa”.

Trong khi đó, một số ý kiến cho rằng thượng đỉnh Trump-Kim nếu diễn ra, nhiều khả năng nó sẽ giống với cuộc gặp gần đây nhất của hai nhà lãnh đạo tại làng đình chiến liên Triều Bàn Môn Điếm vào năm 2019, thay vì được tổ chức tại Gyeongju bên lề sự kiện APEC, theo hãng thông tấn Yonhap.

Tuy nhiên, câu hỏi quan trọng là liệu ông Kim có sẵn sàng chấp nhận ngồi vào đàm phán với ông Trump hay không. Các chuyên gia chỉ ra rằng ông Kim có thể sẽ không chấp nhận lời đề nghị đối thoại trừ khi Mỹ từ bỏ yêu cầu phi hạt nhân hóa, thay vào đó theo đuổi mục tiêu khiêm tốn hơn là giải trừ hạt nhân.

Vào cuối tháng 7, bà Kim Yo-jong - em gái lãnh đạo Triều Tiên - nhấn mạnh rằng các cuộc đàm phán nhằm phi hạt nhân hóa giữa Bình Nhưỡng và Washington không thể thực hiện được. “Nếu Mỹ không thể chấp nhận thực tế đã thay đổi và vẫn bám víu vào quá khứ thất bại, một cuộc gặp giữa Triều Tiên và Mỹ sẽ chỉ còn là ‘hy vọng’ của Washington mà thôi” - bà Kim cho hay.

Theo giới chuyên gia, việc Triều Tiên theo đuổi mục tiêu được Mỹ công nhận là quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân cũng khiến triển vọng nối lại hội nghị thượng đỉnh Trump-Kim trở nên khó khăn hơn, khi Washington vẫn công khai tìm kiếm mục tiêu phi hạt nhân hóa Triều Tiên.

“Từ góc nhìn của ông Kim Jong-un, một hội nghị thượng đỉnh mới (với ông Trump) phải đi kèm kỳ vọng về những kết quả hữu hình, và nếu không có kết quả như vậy, sẽ rất khó để ông ấy quay lại bàn đối thoại” - GS Lim Eul-chul tại Viện Nghiên cứu Viễn Đông thuộc ĐH Kyungnam (Hàn Quốc) nhận định.

VĨNH KHANG