Trình Quốc hội cơ chế mới để xử lý dự án chậm tiến độ do vướng giải phóng mặt bằng

Trong dự thảo, Chính phủ đề xuất bổ sung các trường hợp Nhà nước được thu hồi đất để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội cũng như nhiệm vụ quốc phòng, an ninh. Cụ thể, dự thảo nêu rõ việc bổ sung thẩm quyền thu hồi đất phục vụ mục đích xây dựng cơ sở cai nghiện ma túy do lực lượng vũ trang quản lý.

Đáng chú ý, dự thảo đề xuất cho phép thu hồi đất đối với những dự án phát triển kinh tế - xã hội khi nhà đầu tư đã thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất, nhưng không thể tiếp tục hoàn tất phần còn lại do gặp vướng mắc về giải phóng mặt bằng.

Trong trường hợp này, HĐND cấp tỉnh sẽ xem xét thu hồi phần diện tích còn lại để bảo đảm tiến độ triển khai dự án. Đồng thời, dự thảo cũng bổ sung quy định cho phép Nhà nước thu hồi đất để tạo quỹ đất thanh toán hợp đồng BT hoặc bố trí lại đất cho các trường hợp đang sản xuất, kinh doanh nhưng chưa hoàn tất thủ tục đăng ký sử dụng đất theo quy định.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng. Ảnh: GIA HÂN

Thẩm tra nội dung dự thảo, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội Phan Văn Mãi cho rằng việc bổ sung cơ chế thu hồi đất đối với các dự án đã đạt mức đồng thuận cao có thể giúp tháo gỡ điểm nghẽn lớn trong giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị Chính phủ làm rõ cơ sở đề xuất mức 75% diện tích và 75% số lượng người đồng thuận, đồng thời đánh giá đầy đủ tác động đến quyền và lợi ích hợp pháp của các hộ dân còn lại.

Việc thu hồi đất phải tuân thủ Hiến pháp, bảo đảm quyền con người và quyền công dân, hạn chế tối đa tranh chấp, khiếu nại phát sinh. Bên cạnh đó, Ủy ban nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, người dân và doanh nghiệp khi thực hiện bồi thường, bởi bảng giá đất thường thấp hơn mức giá thỏa thuận giữa nhà đầu tư và người dân ở phần lớn diện tích đã thống nhất.

Một số ý kiến đề nghị chỉ triển khai thí điểm tại những địa phương có cơ chế đặc thù trước khi áp dụng rộng rãi nhằm bảo đảm đánh giá đầy đủ tác động thực tế.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội Phan Văn Mãi. Ảnh: GIA HÂN

Dự thảo nghị quyết cũng quy định chi tiết về việc xây dựng bảng giá đất theo loại đất, khu vực và vị trí, trong đó các địa phương có dữ liệu địa chính và dữ liệu đất đai đầy đủ có thể xây dựng bảng giá đến từng thửa đất. Theo dự thảo, HĐND cấp tỉnh sẽ quyết định bảng giá đất, công bố và áp dụng từ ngày 1/1/2026, đồng thời có thể xem xét sửa đổi khi cần thiết để phù hợp với tình hình thực tế.

Đối với các trường hợp phải xác định giá đất cụ thể theo quy định của Luật Đất đai nhưng đến thời điểm nghị quyết có hiệu lực vẫn chưa ban hành quyết định giá đất, UBND cấp tỉnh được phép lựa chọn tiếp tục áp dụng quy định hiện hành hoặc thực hiện theo các nguyên tắc trong nghị quyết này.

Đối với hệ số điều chỉnh giá đất, dự thảo xác định đây là tỉ lệ tăng hoặc giảm giá đất so với bảng giá đất tại mỗi khu vực. UBND cấp tỉnh sẽ ban hành hệ số điều chỉnh áp dụng hằng năm, đồng thời được điều chỉnh trong năm hoặc áp dụng riêng cho từng khu vực khi có biến động lớn.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội bày tỏ sự đồng thuận với quan điểm Nhà nước, với tư cách đại diện chủ sở hữu đất đai, cần giữ quyền kiểm soát giá đất. Ủy ban đồng thời đề nghị rà soát kỹ các quy định chuyển tiếp để tránh phát sinh vướng mắc và bổ sung các nguyên tắc định hướng rõ ràng hơn khi ban hành hệ số điều chỉnh nhằm bảo đảm thống nhất trong tổ chức thực hiện.

Sơn Nguyễn