Trình Quốc hội đề xuất cấm yêu cầu người dân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2

Quốc hội sáng nay nghe tờ trình Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp.

Trình bày tờ trình, Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết, việc sửa đổi luật là cần thiết nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý về quản lý, khai thác và cấp phiếu lý lịch tư pháp; phù hợp với chủ trương chuyển giao nhiệm vụ quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ công về lý lịch tư pháp từ Bộ Tư pháp sang Bộ Công an.

Ngoài ra cũng bảo đảm thống nhất, tập trung dữ liệu về con người, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số quốc gia, cải cách hành chính và phục vụ người dân tốt hơn.

Theo đó, cơ quan có thẩm quyền cấp phiếu lý lịch tư pháp gồm Cục Hồ sơ nghiệp vụ Bộ Công an và Công an tỉnh, thành phố.

Công dân Việt Nam, người nước ngoài đã hoặc đang cư trú tại Việt Nam từ đủ 16 tuổi trở lên có quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền cấp phiếu lý lịch tư pháp của mình. Cơ quan tiến hành tố tụng có quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền cấp phiếu lý lịch tư pháp cung cấp thông tin lý lịch tư pháp để phục vụ công tác điều tra, truy tố, xét xử.

Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình trình bày tờ trình. Ảnh: Phạm Thắng

Phó Thủ tướng cho biết, dự án luật cơ bản giữ nguyên phạm vi điều chỉnh so với Luật năm 2009; đồng thời sửa đổi, bổ sung một số quy định nhằm bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật và giải quyết những tồn tại, khó khăn trong thực tiễn, đáp ứng yêu cầu công tác quản lý nhà nước về lý lịch tư pháp trong thời gian tới. Dự thảo luật quy định chuyển việc thực hiện dịch vụ công cấp phiếu lý lịch tư pháp từ Bộ Tư pháp sang Bộ Công an.

Dự thảo luật đã mở rộng mục đích quản lý lý lịch tư pháp; sửa đổi mô hình Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp một cấp tập trung, thống nhất.

Đáng chú ý, Phó Thủ tướng cho biết, dự thảo đã sửa đổi, bổ sung quy định cơ quan, tổ chức không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2 nhằm khắc phục tình trạng lạm dụng phiếu lý lịch tư pháp số 2, phù hợp với quy định pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Dự thảo cũng bãi bỏ quy định về: Nhiệm vụ, quyền hạn thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước tại địa phương của UBND tỉnh, thành phố; “giấy chứng nhận đương nhiên xóa án tích” và việc xử lý thông tin này.

Dự thảo cũng quy định thủ tục yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp số 1 và số 2.

Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, cơ quan thẩm tra cơ bản tán thành với phạm vi và các nội dung sửa đổi, bổ sung Luật Lý lịch tư pháp như Chính phủ trình.

Quá trình thẩm tra, một số ý kiến đề nghị cần có đánh giá tác động kỹ lưỡng đối với quy định về việc cơ quan, tổ chức không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2 bởi có thể khiến người dân gặp khó khăn khi thực hiện các thủ tục về xin thị thực, xuất cảnh, nhập cư... mà quốc gia sở tại yêu cầu phải cung cấp các thông tin liên quan đến án tích.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo thẩm tra. Ảnh: Phạm Thắng

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho hay, ý kiến này đề nghị nghiên cứu, chỉnh lý quy định theo hướng xác định rõ một số trường hợp cụ thể mà cơ quan, tổ chức có thể yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2.

Ý kiến khác cho rằng, quy định của dự thảo luật vẫn khó có thể khắc phục tình trạng lạm dụng yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2 vì nếu các cơ quan, tổ chức, nhất là cơ quan, tổ chức nước ngoài vẫn yêu cầu thì cá nhân vẫn miễn cưỡng phải cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2 để có thể hoàn thiện các hồ sơ, thủ tục.

Do đó, ý kiến này đề nghị nghiên cứu, bỏ hẳn quy định về việc cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2, nội dung này chỉ được lưu giữ trong cơ sở dữ liệu và phục vụ việc tra cứu, sử dụng của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền; thông tin về tình trạng án tích của cá nhân đã được thể hiện trên phiếu lý lịch tư pháp số 1 nên trong trường hợp cần thiết, cá nhân có thể cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 1 cho cơ quan, tổ chức có yêu cầu.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho biết, cũng có ý kiến cho rằng, không chỉ đối với phiếu lý lịch tư pháp số 2 mà thực tiễn cũng cho thấy đang tồn tại việc lạm dụng đối với yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp số 1, tạo ra gánh nặng không cần thiết cho cả người dân và cơ quan quản lý nhà nước.

Để khắc phục tình trạng này, đề nghị tiếp tục cân nhắc, chỉnh lý quy định về mục đích quản lý lý lịch tư pháp cho phù hợp với tình hình thực tiễn và chủ trương cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính; bổ sung vào dự thảo luật quy định mang tính nguyên tắc về những trường hợp cơ quan, tổ chức được phép yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp.

Trần Thường