Trợ giúp pháp lý, điểm tựa cho người yếu thế

Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người yếu thế

Vừa hoàn thành chuyến công tác tại xã Lục Ngạn, chị Trần Thu Thủy, trợ giúp viên pháp lý Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước số 1 lại tiếp tục miệt mài nghiên cứu hồ sơ, chứng cứ cho một phiên tòa sắp tới, nơi chị bảo vệ quyền lợi của một bị cáo là người chưa thành niên.

Cán bộ Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước số 1 tỉnh Bắc Ninh tư vấn pháp luật cho người dân.

Từ đầu năm đến nay, chị Thủy đã tiếp nhận 43 vụ việc, trong đó phần lớn là các trường hợp người được trợ giúp pháp lý là trẻ em, người chưa thành niên. Một trong những vụ việc khiến chị nhớ mãi là trường hợp của em H.V.N. (sinh năm 2008, xã Tiên Lục). N. có hoàn cảnh gia đình éo le, bố mắc bệnh nặng, mẹ đi làm xa. Thiếu sự kèm cặp, N. sớm bỏ học, sa vào trò chơi điện tử. Tháng 5/2024, vì thiếu tiền, N. cùng bạn trộm cắp 2 xe máy trị giá hơn 53 triệu đồng, bị truy tố theo khoản 2, điều 173, Bộ luật Hình sự.

Được mời trợ giúp pháp lý ngay từ giai đoạn điều tra, chị Thủy hướng dẫn mẹ của N. chuẩn bị hồ sơ, khắc phục hậu quả, bồi thường cho bị hại để xin giảm nhẹ hình phạt. “Khi tiếp xúc, tôi nhận thấy N. chưa hiểu hết hậu quả hành vi của mình. Việc hỗ trợ pháp lý giúp em nhận thức rõ hơn về trách nhiệm bản thân, đồng thời hối cải để có cơ hội làm lại cuộc đời”, chị Thủy chia sẻ. Thông qua hoạt động trợ giúp pháp lý, cơ quan tiến hành tố tụng đánh giá đúng bản chất vụ việc, không áp dụng tình tiết tăng nặng hình phạt đối với N.

Một trường hợp khác do chị Nguyễn Thị Trang, Trợ giúp viên pháp lý Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước số 2 đảm nhận, liên quan đến Vi Văn H. (sinh năm 2003 ở xã Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng). H. là công nhân ở Khu công nghiệp Quế Võ 1, là người dân tộc thiểu số. Do thiếu hiểu biết pháp luật, H. điều khiển xe mô tô gây tai nạn khiến một người tử vong. Sau quá trình tìm hiểu, chị Trang xác định vụ việc xảy ra do lỗi vô ý, đồng thời chứng minh bị cáo có nhiều tình tiết giảm nhẹ như: Bị thương 71%, trình độ văn hóa thấp, đã bồi thường và ăn năn hối lỗi. Nhờ đó, H. được tòa án xem xét cho hưởng án treo 36 tháng. “Người dân tộc thiểu số xa quê, thiếu hiểu biết pháp luật, quá trình được trợ giúp pháp lý đã giúp H. nhận rõ hành vi vi phạm của mình”, chị Trang nói.

Đưa pháp luật vào cuộc sống

Ông Lương Đình Hảo, Phó Giám đốc Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước số 1 tỉnh cho biết: “Trợ giúp pháp lý là chính sách mang đậm tính nhân văn của Đảng và Nhà nước, nhằm bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người dân trong quá trình xét xử, tranh tụng, đặc biệt đối với những người không có điều kiện tài chính để thuê luật sư. Người được hưởng trợ giúp pháp lý không phải nộp bất kỳ khoản phí nào”.

Theo điều 7 Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, có 14 nhóm đối tượng được thụ hưởng chính sách trợ giúp pháp lý gồm: Người có công với cách mạng; người thuộc hộ nghèo; trẻ em; người dân tộc thiểu số cư trú tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; người bị buộc tội từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi; người bị buộc tội thuộc hộ cận nghèo; cùng một số đối tượng khác có hoàn cảnh khó khăn như: Con của liệt sĩ, người nhiễm chất độc da cam; người cao tuổi; người khuyết tật...

Các hình thức trợ giúp hiện nay khá phong phú, bao gồm: Tư vấn pháp luật, hướng dẫn, soạn thảo văn bản, hỗ trợ giải quyết tranh chấp, khiếu nại, hòa giải; tham gia tố tụng với tư cách là người bào chữa hoặc người bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp trong các vụ án hình sự, dân sự, hành chính; đại diện ngoài tố tụng, thực hiện các giao dịch, làm việc với cơ quan, tổ chức để bảo vệ quyền lợi cho người được trợ giúp.

Thống kê sơ bộ, từ đầu năm đến nay, cả hai Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước của tỉnh đã tiếp nhận, thụ lý gần 1 nghìn vụ việc, phần lớn liên quan đến người chưa thành niên phạm tội như trộm cắp, gây rối trật tự công cộng, cướp giật, cố ý gây thương tích, lừa đảo…

Cùng với đó, Sở Tư pháp và Đoàn Luật sư tỉnh Bắc Ninh cũng tích cực tổ chức các hoạt động trợ giúp pháp lý miễn phí cho người dân ở khu dân cư, khu công nghiệp, vùng nông thôn và miền núi. Mới đây, Đoàn Luật sư tỉnh đã tư vấn cho hàng trăm người lao động, đại diện doanh nghiệp về hợp đồng lao động, bảo hiểm, tranh chấp dân sự và quyền lợi khi bị tai nạn lao động… Hoạt động này không chỉ đưa pháp luật vào cuộc sống, mà còn góp phần giảm khiếu nại, khiếu kiện vượt cấp, giữ gìn trật tự xã hội, thúc đẩy thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Ông Nguyễn Văn Nam, Phó Bí thư Chi bộ thôn Nghi Khúc, phường Mão Điền chia sẻ: “Có các buổi tư vấn pháp luật trực tiếp tại địa phương, người dân hiểu pháp luật hơn, biết tự bảo vệ mình và hạn chế vi phạm do thiếu hiểu biết”.

Sau sáp nhập địa giới hành chính, tỉnh Bắc Ninh tiếp tục duy trì hoạt động của cả hai Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước. Thời gian tới, các trung tâm tập trung nâng cao chất lượng các vụ việc có tham gia tố tụng, tăng cường phối hợp với cơ quan, đơn vị, địa phương; đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong quản lý và giải quyết hồ sơ. Bên cạnh đó, xây dựng mạng lưới cộng tác viên trợ giúp pháp lý tại cấp xã (gồm cán bộ tư pháp, tổ hòa giải, các đoàn thể chính trị - xã hội) nhằm giúp người dân dễ tiếp cận với chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Bài, ảnh: Tuyết Mai