Trụ cột kinh tế Ukraine lao đao, Mỹ và đồng minh 'đau đầu' vì... tiền viện trợ

Các doanh nghiệp và người lao động tại Ukraine đang phải vật lộn để thích nghi với tình trạng mất điện và ngắt quãng Internet. (Nguồn: Asiatimes)

Trông chờ vào viện trợ

Thậm chí, một số quan chức tin rằng, Ukraine có thể sẽ cần thêm 2 tỷ USD mỗi tháng.

Vào tháng 9, các quan chức Liên Hợp Quốc ước tính, gần 18 triệu người Ukraine cần viện trợ nhân đạo.

Ngân hàng Thế giới (WB) cảnh báo rằng, nghèo đói ở Ukraine có thể bùng nổ gấp mười lần. Tỷ lệ thất nghiệp, đã gần 30%, có khả năng tăng cao hơn nữa.

Oleg Usenko, cố vấn kinh tế của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho hay: “Bạn sẽ làm gì khi không thể sưởi ấm ngôi nhà của mình, hông thể điều hành các cửa hàng, xí nghiệp hoặc nhà máy và nền kinh tế không hoạt động? Chúng tôi sẽ yêu cầu hỗ trợ tài chính nhiều hơn".

Tại một cuộc họp kín vào tuần trước tại Ngân hàng Quốc gia Ukraine, các quan chức ngân hàng trung ương cho rằng, nếu chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vẫn tiếp diễn, mọi người có thể lũ lượt rời đất nước này, mang theo tiền và có khả năng phá giá đồng tiền quốc gia khi tìm cách đổi đồng Hryvnia lấy Euro hoặc USD.

Bên cạnh đó, chính phủ Ukraine có thể không có dự trữ quốc tế để thanh toán cho các mặt hàng nhập khẩu quan trọng và không thể đáp ứng các nghĩa vụ trả nợ nước ngoài.

Một kịch bản tồi tệ đã dự đoán rằng, nền kinh tế Ukraine có thể giảm thêm 5% trong năm tới, trên mức giảm 33% trong năm nay.

Tại một hội nghị các nhà tài trợ quốc tế ở Paris (Pháp) trong tuần này, Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal cho biết, sự suy giảm trong năm tới có thể lên tới 9%, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine.

Trước đó, các quan chức Ukraine vẫn lạc quan rằng, viện trợ tài chính của phương Tây sẽ cho phép quốc gia này thu hẹp phần lớn - nếu không muốn nói là tất cả - khoảng cách ngân sách khổng lồ vào năm 2023.

Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ đã cam kết gửi hơn 30 tỷ USD cho Ukraine vào năm tới, mặc dù không phải tất cả số tiền đó đều được phê duyệt chính thức.

Tuần này, Lãnh đạo các nước EU đã họp tại Brussels (Bỉ) và đã đồng ý cung cấp 18 tỷ Euro (tương đương hơn 19 tỷ USD) cho Ukraine vay vào năm tới. Một số khoản viện trợ hứa hẹn trong năm nay chậm thành hiện thực, buộc Kyiv phải in tiền và phá giá đồng tiền để đảm bảo nền kinh tế duy trì tính cạnh tranh.

Vật lộn để thích nghi

Tại Ukraine, mất điện chiếm khoảng một nửa ngày làm việc. Valentyn Nyzkovolosov, đồng sở hữu dịch vụ ăn uống Salt and Pepper ở Kiev và Andrii Boyarskyy - đối tác dịch vụ này - buộc phải yêu cầu nhân viên của họ đến lúc 5 giờ sáng hoặc càng sớm càng tốt. Khi mất điện sau khi Mặt trời lặn, nhân viên làm việc với đèn pin.

Các doanh nghiệp và người lao động tại Ukraine đang phải vật lộn để thích nghi. Tuy nhiên, một số trụ cột chính của nền kinh tế như khai thác than, sản xuất công nghiệp, công nghệ thông tin, không thể hoạt động nếu không có điện hoặc dịch vụ Internet.

Khai thác mỏ và sản xuất - chiếm khoảng 1/5 nền kinh tế Ukraine - là một trong những ngành bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Hai trong số các nhà máy thép lớn nhất của đất nước, nằm ở khu công nghiệp phía Đông Nam, đã đóng cửa vào tháng trước vì mất điện.

Nhà phân tích năng lượng Dennis Sakva tại Dragon Capital, một công ty đầu tư của Ukraine, cho biết: “Đối với các nhà máy công nghiệp và luyện kim lớn, những lần mất điện này rất nguy hiểm".

Việc Internet bị ngắt quãng liên tục cũng đang ảnh hưởng đến nền kinh tế. Ví dụ, công nghệ thông tin đã nổi lên như một trụ cột của nền kinh tế Ukraine và là lĩnh vực duy nhất tăng trưởng trong năm qua. Nhưng gần đây, tỷ lệ kết nối Internet giảm xuống 35% so với mức trước chiến tranh. Người Ukraine đang nhập các thiết bị đầu cuối Starlink cho internet qua vệ tinh, nhưng dường như không đủ để quản lý sự cố mất điện trên diện rộng.

Sự gián đoạn Internet không chỉ làm suy yếu lĩnh vực công nghệ thông tin mà cả các dịch vụ tài chính công và tư nhân cơ bản, chẳng hạn như thanh toán lương hưu, ngân hàng di động, thu thuế và bán hàng kỹ thuật số cũng bị tác động mạnh.

Áp lực lên Kiev

Kể từ mùa Hè năm nay, các quan chức phương Tây đã bắt đầu nói về việc buộc Nga phải trả tiền tái thiết Ukriane - điều mà WB ước tính sẽ tiêu tốn khoảng 350 tỷ USD.

Hồi tháng 11, Tổng thống Zelensky ước tính, Ukraine sẽ cần hơn 1.000 tỷ USD để tái thiết đất nước sau những thiệt hại nặng nề trong cuộc xung đột với Nga. Theo ông Zelensky, chính phủ Ukraine đã bắt đầu lên kế hoạch xây dựng lại đất nước và kế hoạch này sẽ cần sự tham gia hỗ trợ của các đồng minh phương Tây.

Trước đó, các quan chức Ukraine đã đề cập đến một “Kế hoạch Marshall” thời hiện đại để thúc đẩy các mối quan hệ kinh tế chặt chẽ hơn với phương Tây.

Tuy nhiên, hiện Chính quyền của Tổng thống Zelensky và Tổng thống Biden đã rất lo lắng về những lời hùng biện từ các đảng viên Cộng hòa Mỹ, với cảnh báo rằng, sẽ không có “séc trống” cho Ukraina.

Ngày 26/10, Hạ nghị sĩ Kevin McCarthy bang California, người được cho là sẽ trở thành Chủ tịch Hạ viện mới nếu đảng Cộng hòa giành chiến thắng, đã đe dọa sẽ cắt giảm các gói hỗ trợ tương lai cho Ukraine.

Thậm chí, trước khi ông McCarthy đưa ra tuyên bố trên thì 57 thành viên đảng Cộng hòa trong Hạ viện và 11 thành viên đảng này trong Thượng viện đã bỏ phiếu phản đối gói hỗ trợ trị giá 40 tỷ USD của Mỹ cho Ukraine hồi tháng 5 và nhiều thành viên trong đảng Cộng hòa đã bày tỏ sự phản đối trước việc tăng cường hỗ trợ tài chính cho Kiev.

Về phía EU, một số quốc gia cam kết tài trợ cho Kiev cũng đang phải vật lộn đối phó với mức nợ cao, lạm phát gia tăng và tăng trưởng kinh tế chậm lại.

Ông Jacob Kirkegaard - thành viên cấp cao tại Quỹ Marshall của Đức nhận định: “Chúng tôi đã cung cấp cho Ukraine vừa đủ để tránh siêu lạm phát. Nhưng rõ ràng có nguy cơ suy thoái kinh tế nghiêm trọng hơn và cách duy nhất để ngăn chặn điều đó là cung cấp thêm hỗ trợ tài chính".

(theo Washington Post)

Linh Chi