Trung - Nhật - Hàn đồng ý nối lại hội nghị thượng đỉnh ba bên

Từ trái sang: Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị, Ngoại trưởng Hàn Quốc Park Jin và Ngoại trưởng Nhật Bản Yoko Kamikawa trong cuộc gặp cấp bộ trưởng lần đầu tiên sau 4 năm. Ảnh: AP

Liên kết chặt chẽ về kinh tế và văn hóa, ba quốc gia này chiếm khoảng 25% GDP toàn cầu. Tuy nhiên, những nỗ lực thúc đẩy hợp tác thường gặp trở ngại do nhiều vấn đề đan xen, bao gồm các tranh chấp lịch và cạnh tranh chiến lược.

“Ba bộ trưởng chúng tôi đã nhất trí sớm khôi phục và bình thường hóa hợp tác giữa ba nước”, Bộ trưởng Ngoại giao Hàn Quốc Park Jin nói với các phóng viên sau cuộc gặp với người đồng cấp Yoko Kamikawa của Nhật Bản và Vương Nghị của Trung Quốc tại Busan, Hàn Quốc.

Ông Park cho biết ba nhà ngoại giao đã khẳng định thỏa thuận trước đó của các quan chức cấp thấp hơn là bắt đầu lại hội nghị thượng đỉnh “vào thời điểm sớm nhất thuận tiện cho cả hai bên”, đồng ý đẩy nhanh các nhiệm vụ nhằm chuẩn bị cho cuộc gặp. Theo tuyên bố của Hàn Quốc và Nhật Bản, cả ba cũng nhất trí thúc đẩy các dự án hợp tác đa dạng trong các lĩnh vực như trao đổi nhân dân, thương mại, công nghệ, y tế công cộng, phát triển bền vững và an ninh.

Các nhà quan sát cho rằng, việc thiếu một thỏa thuận về thời gian tổ chức hội nghị thượng đỉnh ba bên cho thấy cuộc gặp cấp cao nhất có thể sẽ không diễn ra trong năm nay như Hàn Quốc, nước chủ trì hội nghị thượng đỉnh tiếp theo, đã hy vọng. Tuy nhiên, bà Kamikawa cho rằng việc tái kích hoạt ngoại giao ba bên “là một bước quan trọng để đạt được hội nghị thượng đỉnh Nhật Bản - Trung Quốc - Hàn Quốc sắp tới”.

Kể từ khi ba nước tổ chức hội nghị thượng đỉnh đầu tiên vào năm 2008, lãnh đạo ba nước lẽ ra phải gặp nhau thường niên. Tuy nhiên, hội nghị thượng đỉnh đã bị đình chỉ kể từ năm 2019. Cuộc họp hôm 26.11 cũng là lần đầu tiên kể từ năm 2019.

Hàn Quốc và Nhật Bản là những đồng minh quân sự chủ chốt của Mỹ, với tổng cộng 80.000 lính Mỹ đồn trú trên lãnh thổ của họ. Nỗ lực gần đây của Tokyo nhằm tăng cường hợp tác an ninh ba bên với Hoa Kỳ đã khiến Trung Quốc không hài lòng.

Nhưng một số nhà quan sát cho rằng việc Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Joe Biden đạt được giọng điệu hòa giải trong cuộc gặp mặt trực tiếp đầu tiên của họ vào đầu tháng này chính là chất xúc tác quan trọng để Seoul, Tokyo và Bắc Kinh có cơ hội khôi phục hợp tác ba bên.

Sau cuộc gặp với Ngoại trưởng Vương Nghị hôm 25.11, bà Kamikawa cho biết bà đã nhắc lại yêu cầu của Nhật Bản rằng Trung Quốc cần dỡ bỏ lệnh cấm nhập khẩu thủy sản từ Nhật Bản sau khi Tokyo xả nước thải phóng xạ đã qua xử lý từ nhà máy điện hạt nhân bị sóng thần tấn công. Về phần mình, ông Vương Nghị cho biết Trung Quốc phản đối việc xả nước thải và kêu gọi một cơ chế giám sát độc lập quá trình này, theo Bộ Ngoại giao Trung Quốc.

Mối quan hệ giữa Hàn Quốc và Nhật Bản cũng xấu đi nghiêm trọng trong những năm qua do các vấn đề lịch sử. Nhưng mối quan hệ giữa họ đã ấm lên đáng kể trong những tháng gần đây khi hai nước thực hiện một loạt bước quan trọng để vượt qua tranh chấp lịch sử và tăng cường hợp tác trước chương trình hạt nhân đang phát triển của Triều Tiên và những thách thức chung khác.

Tuy nhiên, để nhắc nhở về mối quan hệ khó khăn giữa họ, một tòa án ở Seoul hồi đầu tuần đã ra lệnh cho Nhật Bản bồi thường tài chính cho những người Hàn Quốc bị quân đội Nhật Bản bắt làm nô lệ tình dục trong thời kỳ thuộc địa.

Trong cuộc gặp với bà ông Park hôm 26.11, bà Kamikawa gọi phán quyết của tòa án Hàn Quốc là “cực kỳ đáng tiếc”. Bộ Ngoại giao Hàn Quốc cho biết các bộ trưởng đã thảo luận về phán quyết của tòa án cũng như cách thức hợp tác để khôi phục hợp tác ba chiều với Trung Quốc. Bộ này cũng cho biết cả hai đều lên án mạnh mẽ vụ phóng vệ tinh do thám của Triều Tiên vào tuần trước.

Theo Bộ Ngoại giao Hàn Quốc, bà Park cũng yêu cầu Trung Quốc đóng vai trò mang tính xây dựng trong việc thuyết phục Triều Tiên ngừng các hành động khiêu khích và thực hiện các bước hướng tới phi hạt nhân hóa.

Về phần mình, Ngoại trưởng Vương Nghị mô tả Trung Quốc là “một lực lượng ổn định” trong khu vực và “luôn đóng vai trò mang tính xây dựng trong việc xoa dịu tình hình trên bán đảo”. Thông báo của Bộ Ngoại giao Trung Quốc khẳng định, ông Vương kêu gọi quan hệ kinh tế và thương mại mạnh mẽ hơn giữa hai nước và chỉ trích “xu hướng chính trị hóa các vấn đề kinh tế”.

Cũng trong ngày 26.11, Hàn Quốc, Nhật Bản và Mỹ đã tổ chức các cuộc tập trận hàng hải với sự tham gia của tàu sân bay USS Carl Vinson gần Bán đảo Triều Tiên, điều mà Triều Tiên thường coi là một hành động khiêu khích.

Quỳnh Vũ