Trung Quốc ban hành luật mới có liên quan đến thiết bị bay không người lái

Nông dân Trung Quốc sử dụng máy bay không người lái chuyên dụng để phun thuốc trừ sâu tại Bạc Châu, tỉnh An Huy. Ảnh: LIU QINLI/CHINA DAILY

Hoàn thiện hành lang pháp lý cho các hoạt động kinh tế trong không phận thấp

Ngày 27/12, Trung Quốc chính thức thông qua luật sửa đổi liên quan đến thiết bị bay không không người lái, đánh dấu lần đầu tiên loại hình phương tiện bay này được quản lý một cách toàn diện trong hệ thống pháp luật quốc gia. Theo truyền thông nhà nước Trung Quốc và nhiều hãng thông tấn lớn nước ngoài, động thái này được đánh giá sẽ có tác động sâu rộng tới thị trường thiết bị bay không người lái cũng như các hoạt động kinh tế diễn ra trong không phận thấp đang phát triển nhanh chóng.

Ủy ban Thường vụ Đại hội đại biểu Nhân dân toàn quốc đã phê chuẩn việc sửa đổi Luật Hàng không dân dụng, bổ sung quy định về chứng nhận đủ điều kiện bay đối với thiết bị bay không người lái, qua đó khắc phục khoảng trống pháp lý tồn tại lâu nay trong công tác quản lý hoạt động bay không người lái.

Việc sửa đổi luật diễn ra trong bối cảnh các hoạt động kinh tế khai thác không gian bay dưới độ cao 3.000 mét, một sáng kiến chiến lược quốc gia của Trung Quốc, đang bước vào giai đoạn tăng trưởng nhanh. Theo dự báo của Viện Hàn lâm khoa học Trung Quốc, Đại học Bắc Kinh và Cục Hàng không dân dụng Trung Quốc (CAAC), quy mô khu vực kinh tế gắn với hoạt động bay ở độ cao thấp này có thể vượt 2.000 tỷ nhân dân tệ (khoảng 280 tỷ USD) vào năm 2030, tăng mạnh so với mức 1.500 tỷ nhân dân tệ vào năm 2025.

Theo các quy định mới, có hiệu lực từ ngày 1.7 năm tới, tất cả các tổ chức, cá nhân tham gia vào thiết kế, sản xuất, nhập khẩu, bảo dưỡng và khai thác thiết bị bay không người lái đều phải đáp ứng yêu cầu về chứng nhận đủ điều kiện bay. Các nhà sản xuất được yêu cầu gán mã định danh sản phẩm duy nhất cho từng thiết bị, phù hợp với các tiêu chuẩn và quy định kỹ thuật quốc gia hiện hành.

Trước đó, Trung Quốc đã triển khai các “quy định tạm thời” về thiết bị bay không người lái từ năm 2024, yêu cầu đăng ký dưới tên thật đối với thiết bị bay không người lái dân dụng. Các quy định này phân loại thiết bị bay không người lái theo kích thước và trọng lượng, theo đó các loại siêu nhỏ, nhẹ và nhỏ được miễn chứng nhận đủ điều kiện bay, trong khi các loại trung bình và lớn phải xin cấp phép từ CAAC.

Thúc đẩy đổi mới, nhưng vẫn kiểm soát được rủi ro

Giới chuyên gia nhận định, luật sửa đổi lần này phản ánh rõ định hướng quản lý “vừa thúc đẩy đổi mới, vừa kiểm soát rủi ro” của Trung Quốc đối với các công nghệ mới nổi. Thiết bị bay không người lái hiện không chỉ phục vụ mục đích giải trí hay thương mại, mà còn được ứng dụng rộng rãi trong logistics, nông nghiệp, cứu hộ, cứu nạn, y tế và vận tải hành khách, đồng thời đặt ra các thách thức về an ninh hàng không, trật tự xã hội và bảo vệ quyền riêng tư.

Theo CAAC, việc bổ sung yêu cầu về chứng nhận đủ điều kiện bay sẽ góp phần nâng cao tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật, hạn chế nguy cơ tai nạn do thiết bị kém chất lượng hoặc hoạt động bay trái phép. Hệ thống mã định danh sản phẩm thống nhất cũng được kỳ vọng sẽ tăng cường khả năng truy xuất nguồn gốc, hỗ trợ công tác điều tra sự cố và xử lý vi phạm.

Trong những năm gần đây, sự phát triển nhanh của thị trường thiết bị bay không người lái đã khiến công tác quản lý tại một số địa phương không theo kịp thực tiễn. Nhiều thành phố Trung Quốc ghi nhận tình trạng chậm chuyến bay dân dụng do thiết bị bay không người lái bay trái phép xâm nhập không phận, buộc cơ quan chức năng phải áp dụng các biện pháp xử phạt và kiểm soát nghiêm ngặt hơn.

Các quy định mới được dự báo sẽ tác động trực tiếp tới nhiều doanh nghiệp lớn trong ngành. Một số ý kiến cho rằng, chi phí tuân thủ có thể gia tăng trong ngắn hạn, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Tuy nhiên, về dài hạn, việc tiêu chuẩn hóa thị trường được kỳ vọng sẽ thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh, loại bỏ sản phẩm kém chất lượng và nâng cao uy tín của ngành công nghiệp thiết bị bay không người lái Trung Quốc trên thị trường quốc tế.

Logistics bằng thiết bị bay không người lái hiện là một trong những động lực quan trọng của các hoạt động kinh tế gắn với không phận thấp. Theo Bộ Giao thông vận tải Trung Quốc, trong năm 2024 đã có khoảng 2,7 triệu kiện hàng, từ suất ăn nhanh đến thuốc men cứu sinh, được vận chuyển bằng thiết bị bay không người lái. Các tập đoàn thương mại điện tử và giao đồ ăn lớn như JD.com và Meituan từ lâu đã công bố kế hoạch đầu tư mạnh vào logistics bằng thiết bị bay không người lái nhằm nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng.

JD Logistics cho biết đã thử nghiệm mạng lưới giao hàng bằng thiết bị bay không người lái tại các tỉnh Giang Tô, Thiểm Tây và Tứ Xuyên, với kết quả cho thấy thời gian vận chuyển tới khu vực nông thôn có thể rút ngắn tới 70%. Trong bối cảnh nhiều quốc gia tăng cường kiểm soát việc sử dụng và xuất khẩu thiết bị bay không người lái do lo ngại về an ninh và địa chính trị, việc Trung Quốc hoàn thiện khung pháp lý đối với hoạt động bay không người lái cũng được xem là bước chuẩn bị quan trọng để thích ứng với các tiêu chuẩn quốc tế ngày càng khắt khe.

Theo chính quyền, việc ban hành luật mới không chỉ nhằm bảo đảm an toàn bay và trật tự xã hội, mà còn được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho sự phát triển dài hạn của các hoạt động kinh tế gắn với khai thác không gian bay thấp, qua đó góp phần hiện thực hóa các mục tiêu tăng trưởng và đổi mới sáng tạo của Trung Quốc trong giai đoạn tới.

Linh Anh