Trung Quốc biên chế tàu sân bay Phúc Kiến với EMALS

Tàu sân bay Phúc Kiến, nền tảng hải quân mới nhất và được coi là tiên tiến nhất của Trung Quốc, đã chính thức vào biên chế ngày 5/11 tại một cảng quân sự ở Tam Á, đảo Hải Nam, theo CCTV. Điểm nổi bật là hệ thống máy phóng điện từ EMALS, cho phép phóng ba loại máy bay, hỗ trợ cất cánh với tải trọng vũ khí và nhiên liệu lớn hơn, qua đó mở rộng tầm tấn công. Động thái này được xem là cột mốc trong quá trình hiện đại hóa hải quân và là bước tiến trong cạnh tranh năng lực tác chiến trên biển với Mỹ.

Tổng quan sự kiện và vai trò EMALS

CCTV cho biết Chủ tịch Tập Cận Bình dự lễ thượng cờ và chứng kiến biên chế Phúc Kiến, đồng thời thị sát một số hạng mục như khu vực máy phóng và nhà ăn. Việc áp dụng EMALS trên Phúc Kiến được truyền thông nhà nước Trung Quốc mô tả là “sáng kiến chỉ đạo” của ông. Trên boong, ba vị trí máy phóng được trưng bày nổi bật, cùng sự xuất hiện của các mẫu máy bay J-35, J-15T và KJ-600. Hơn 2.000 sĩ quan hải quân và nhân viên đóng tàu tham dự buổi lễ.

EMALS là công nghệ đang chỉ hiện diện trên USS Gerald R. Ford trong Hải quân Mỹ và là tàu sân bay duy nhất trên thế giới được trang bị hệ thống này, lắp đặt từ mùa xuân năm 2022. Việc Trung Quốc đưa EMALS lên tàu sân bay thứ ba đánh dấu thay đổi đáng kể so với hai tàu trước đó.

Cấu hình tàu và khác biệt với thế hệ trước

Phúc Kiến có lượng giãn nước 80.000 tấn và là tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc không dùng đường dốc cất cánh kiểu “nhảy cầu”, khác với Liêu Ninh và Sơn Đông. Theo CCTV, Sơn Đông cũng neo đậu gần khu vực, tạo hiệu ứng phô diễn sức mạnh hải quân trong lễ biên chế.

Tàu được hạ thủy năm 2022 và bắt đầu chạy thử trên biển vào năm 2024. Việc chính thức vào biên chế phản ánh tiến độ đóng mới và đưa vào khai thác các nền tảng hải quân cỡ lớn của Trung Quốc trong những năm gần đây.

Năng lực vận hành và giới hạn được nêu công khai

Phúc Kiến sử dụng nhiên liệu thông thường, do đó phải ghé cảng hoặc tiếp dầu trên biển trong quá trình hoạt động. Trong khi đó, Mỹ có lợi thế then chốt về năng lượng hạt nhân trên tàu sân bay, giúp duy trì hoạt động dài ngày không cần tiếp nhiên liệu.

Dù trang bị EMALS, hai cựu sĩ quan tàu sân bay Mỹ nói với CNN tháng trước rằng hoạt động không quân trên Phúc Kiến có thể chỉ đạt khoảng 60% công suất của một tàu sân bay 50 năm tuổi của Hải quân Mỹ, do hạn chế về cấu hình boong. Nhận định này phản ánh các thách thức vận hành ban đầu và yêu cầu tinh chỉnh quy trình hoạt động bay trên tàu sân bay mới.

Bối cảnh lực lượng và so sánh khái quát

Trung Quốc hiện sở hữu lực lượng hải quân lớn nhất thế giới tính theo số lượng tàu và đang hạ thủy nhanh các chiến hạm công nghệ cao. Tuy nhiên, Mỹ vẫn vượt trội về công nghệ và sở hữu số lượng tàu sân bay lớn hơn đáng kể. Về quy mô, Phúc Kiến với 80.000 tấn tiến gần nhất so với tàu sân bay lớp Nimitz của Mỹ (97.000 tấn).

Song song với Phúc Kiến, Bắc Kinh đang đóng tàu sân bay Type 004, được kỳ vọng vừa sử dụng EMALS vừa chạy bằng năng lượng hạt nhân, theo nguồn tin trong nước.

Ý nghĩa chiến thuật và triển vọng khai thác

EMALS trên Phúc Kiến cho phép phóng máy bay với tải trọng lớn hơn, mở rộng phương án tiếp cận mục tiêu và phạm vi tấn công. Ba vị trí máy phóng và cấu hình không dùng “nhảy cầu” cho thấy định hướng tăng cường hoạt động bay cường độ cao và linh hoạt về chủng loại tàu bay. Việc trưng bày J-35, J-15T và KJ-600 trên boong trong lễ biên chế nêu bật mục tiêu tích hợp nhiều vai trò tác chiến: tiêm kích, cất cánh bằng máy phóng và cảnh báo sớm trên không.

Tuy nhiên, các đánh giá bên ngoài cũng chỉ ra những giới hạn cần vượt qua, đặc biệt ở tổ chức boong và nhịp độ hoạt động không quân. Lợi thế hạt nhân vẫn là yếu tố then chốt nghiêng về phía các tàu sân bay Mỹ, tạo khoảng cách về thời gian bám biển và bảo đảm hậu cần. Trong bối cảnh đó, việc Phúc Kiến vào biên chế là bước đi then chốt, song hiệu quả tác chiến thực tế sẽ phụ thuộc vào quá trình hoàn thiện quy trình vận hành và tích hợp không đoàn trong thời gian tới.

Dư luận trong nước và tiến trình hiện đại hóa

Trên mạng xã hội Trung Quốc, lễ biên chế nhanh chóng thành chủ đề thịnh hành; hashtag “Tàu sân bay trang bị máy phóng điện từ đầu tiên của Trung Quốc đi vào hoạt động” thu hút hơn 10 triệu lượt xem chỉ trong một giờ. Sự kiện này phù hợp với chiến lược hiện đại hóa quân đội mà Bắc Kinh theo đuổi nhiều năm qua, đặc biệt là mục tiêu mở rộng hạm đội hải quân và nâng cấp năng lực tác chiến trên biển.

CTVX