Trung Quốc bơm tỷ USD vào công nghệ sinh học
Trung Quốc đang nổi lên như một đối thủ nặng ký, trực tiếp thách thức vị thế dẫn đầu lâu nay của Hoa Kỳ ở lĩnh vực công nghệ sinh học.
Trong thế giới công nghệ sinh học đầy tính cạnh tranh, nơi những đột phá về phát triển thuốc và kỹ thuật di truyền có thể định hình lại cả sức khỏe toàn cầu lẫn cán cân kinh tế, Trung Quốc đang nổi lên như một đối thủ nặng ký, trực tiếp thách thức vị thế dẫn đầu lâu nay của Hoa Kỳ.
Mới đây, thông tin từ webpronews cho biết, một báo cáo mới công bố của Quỹ Đổi mới và Công nghệ Thông tin (ITIF), Trung Quốc đã chuyển mình từ “người đi sau” thành một quốc gia gần như ngang hàng về đổi mới sáng tạo, nhờ chiến lược quốc gia rót hàng tỷ USD vào nghiên cứu và phát triển (R&D).
Trung Quốc đang nổi lên như một đối thủ nặng ký, trực tiếp thách thức vị thế dẫn đầu lâu nay của Hoa Kỳ ở lĩnh vực công nghệ sinh học. (Ảnh từ webpronews)
Đầu tư khổng lồ, bùng nổ sáng chế và thử nghiệm lâm sàng
Bức tranh rõ nét nhất thể hiện ở số lượng bằng sáng chế và tốc độ thử nghiệm lâm sàng. Một nghiên cứu từ Viện Nghiên cứu Mercator về Trung Quốc (Merics) chỉ ra rằng Trung Quốc hiện đã vượt châu Âu ở nhiều mảng bằng sáng chế sinh học và đang tiến rất gần Mỹ.
Riêng trong năm 2023, nguồn vốn công dành cho lĩnh vực này đạt ít nhất 20 tỷ NDT (khoảng 2,8 tỷ USD), tạo đà cho các tiến bộ vượt bậc trong công nghệ kháng thể, nơi doanh nghiệp Trung Quốc đang dẫn đầu.
Không chỉ vậy, tốc độ triển khai thử nghiệm lâm sàng tại Trung Quốc nhanh gấp 1,5 đến 2 lần so với Mỹ. Các startup sinh học có thể bước vào giai đoạn thử nghiệm chỉ sau 18 tháng thành lập, trong khi tại Mỹ con số này thường kéo dài vài năm. Đây là lợi thế cực lớn trong bối cảnh nguồn vốn khởi nghiệp công nghệ sinh học tại Mỹ đang sụt giảm mạnh, từ 2,6 tỷ USD quý I xuống chỉ còn 900 triệu USD quý II năm 2025.
Tốc độ triển khai thử nghiệm lâm sàng tại Trung Quốc nhanh gấp 1,5 đến 2 lần so với Mỹ. (Ảnh minh họa từ The Exchange Asia)
Lời cảnh báo cho Mỹ
Cũng theo webpronews, tình trạng này khiến các tập đoàn dược lớn của Mỹ phải gióng lên hồi chuông cảnh báo. Ông Albert Bourla - CEO của Pfizer nhấn mạnh trên Yahoo Finance rằng Washington cần có chính sách hỗ trợ mạnh mẽ hơn, nếu không muốn các trung tâm công nghệ sinh học lớn như California bị đe dọa.
CNBC cũng cho biết, lợi thế của Trung Quốc còn đến từ nguồn nhân lực khổng lồ. Mỗi năm, quốc gia này sản sinh lượng kỹ sư và nhà khoa học gấp 10 lần Mỹ, góp phần củng cố sự bứt phá trong cả dược phẩm lẫn công nghệ sinh học nông nghiệp.
PwC trong một phân tích gần đây nhận định, Mỹ phải khẩn trương điều chỉnh chiến lược, nếu không muốn bị vượt mặt. Bởi ngoài tốc độ, Trung Quốc còn đang mở rộng quy mô toàn cầu: số lượng thử nghiệm lâm sàng tại đây đã nhảy vọt từ 1% lên 30% trong tổng số toàn cầu chỉ trong vòng một thập kỷ.
Cạnh tranh trong bối cảnh địa chính trị căng thẳng
Yếu tố địa chính trị càng làm bức tranh thêm phức tạp. Các chính sách kiểm soát xuất khẩu công nghệ cao của Mỹ được cho là có thể làm chậm tiến trình đổi mới trong nước, trong khi lại thúc đẩy Trung Quốc tăng tốc tự chủ. Viện Chính sách Xã hội Châu Á (Asia Society Policy Institute) mô tả đây là một “cuộc cạnh tranh khốc liệt,” với nguy cơ Mỹ mất đi thế thượng phong.
Tuy nhiên, lĩnh vực sinh học Trung Quốc cũng không phải không có điểm yếu. Theo báo cáo của Merics, nước này vẫn phụ thuộc vào thị trường quốc tế cho các sản phẩm tiên tiến, đồng nghĩa nếu vấp phải rào cản thương mại, họ dễ bị giới hạn ở chuỗi cung ứng trung cấp. Dù vậy, nhiều hãng dược Mỹ đã và đang ký kết hợp đồng cấp phép thuốc do Trung Quốc phát minh, cho thấy mức độ cạnh tranh ngày càng gay gắt.
Con đường phía trước: Mỹ cần đổi mới chiến lược
Các chuyên gia nhận định Mỹ vẫn giữ lợi thế ở những công nghệ sinh học đột phá như liệu pháp tế bào và gen. Nhưng để bảo toàn vị thế, Washington cần tăng cường tài trợ nghiên cứu, khuyến khích đổi mới sáng tạo và có tầm nhìn dài hạn tương tự Trung Quốc.
Bloomberg so sánh bước tiến sinh học của Bắc Kinh với sự trỗi dậy của ngành xe điện và trí tuệ nhân tạo - nơi Trung Quốc đã vượt châu Âu và đang áp sát Mỹ. Trong khi đó, CGTN báo cáo, hiện một phần ba số ứng viên thuốc trên toàn cầu đang thử nghiệm là do Trung Quốc phát triển.
“Các công ty sinh học Trung Quốc đang dần thay thế vai trò đổi mới của Mỹ”, một cựu ủy viên FDA bình luận trên X (Twitter), nhấn mạnh sự cấp bách. Nếu không có sự điều chỉnh kịp thời, Mỹ có thể đánh mất vị trí dẫn đầu trong một lĩnh vực then chốt, liên quan trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng và an ninh quốc gia.
