Trung Quốc cân nhắc hạn chế xuất khẩu để xoa dịu Mỹ

Các container hàng hóa của Trung Quốc tại một kho bãi ở cảng Los Angeles, bang California, Mỹ. Ảnh: Reuters

Trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông Donald Trump, Trung Quốc quyết không khuất phục trước sức ép của Mỹ về thương mại như Nhật Bản đã làm hồi thập niên 1980.

Hiện nay, khi phải đối mặt với cuộc tấn công kinh tế thậm chí còn lớn hơn từ nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của ông Trump, vào thời điểm tăng trưởng chậm chạp trong nước, Bắc Kinh có thể học hỏi từ Tokyo.

Theo các cố vấn của chính phủ Trung Quốc, Bắc Kinh đang cân nhắc việc cố gắng đẩy lùi mối đe dọa thuế quan và các rào cản thương mại khác của Mỹ bằng cách đề nghị hạn chế xuất khẩu một số lượng một số hàng hóa nhất định sang Mỹ.

Vào thập niên 1980, Tokyo áp dụng lệnh hạn chế xuất khẩu tự nguyện (voluntary export restraints - VERs) để hạn chế bán ô tô sang Mỹ, giúp ngăn chặn Washington áp mức thuế nhập khẩu cao hơn. Đây là giai đoạn mà Nhật Bản nổi lên như một cường quốc kinh tế, đặc biệt trong các ngành công nghiệp như ô tô, điện tử và thép, gây ra lo ngại lớn tại Mỹ về sự mất cân bằng thương mại và cạnh tranh kinh tế.

Một động thái tương tự từ Bắc Kinh, đặc biệt là trong các lĩnh vực mà Washington quan tâm, như xe điện và pin, sẽ làm giảm bớt sự chỉ trích từ Mỹ và những nước khác về tình trạng các công ty Trung Quốc được nhà nước trợ cấp xuất khẩu hàng hóa giá rẻ ồ ạt ra thị trường toàn cầu, gây gây bất lợi cho nhà sản xuất của các nước khác.

Trong năm nay, Tổng thống Trump áp dụng thuế bổ sung 20% lên hàng hóa Trung Quốc. Chưa có cuộc đàm phán nào chính thức diễn ra giữa Bắc Kinh và Washington để giải quyết bất đồng thương mại.

Tuy nhiên, vào cuối tháng trước, trong cuộc điện đàm với Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent Mỹ bày tỏ mối lo ngại về các hoạt động bóp méo thị trường của Trung Quốc.

Theo các cố vấn của chính phủ Trung Quốc, một phần là do áp lực của Mỹ vấn đề này, các quan chức kinh tế ở Bắc Kinh đang tìm cách noi theo cách tiếp cận của Nhật Bản.

Nhật Bản lần đầu tiên đồng ý hạn chế xuất khẩu ô tô sang Mỹ năm 1981. Kết quả là kim ngạch xuất khẩu ô tô sang Mỹ giảm khoảng 8% so với năm trước.

Doug Irwin, giáo sư kinh tế tại Đại học Dartmouth (Mỹ) lưu ý, những hạn chế này có tính ràng buộc vào giữa thập niên 1980. Đến đầu thập niên 1990, VERs không còn cần thiết nữa, một phần là vì lúc đó các hãng xe của Nhật Bản đã xây dựng nhà máy ở Mỹ.

Irwin cho biết, một lý do khiến Nhật Bản sẵn sàng hạn chế xuất khẩu là các hãng xe nước này có thể tính giá cao hơn cho mỗi xe bán ra nếu xuất khẩu với số lượng ít hơn. Giá mỗi xe của Nhật Bản trung bình tăng khoảng 1.000 đô la Mỹ, tương đương khoảng 3.500 đô la ngày nay. Nhật Bản cũng bắt đầu xuất khẩu những chiếc ô tô lớn hơn, chất lượng cao hơn do những hạn chế này.

Tương tự như Nhật Bản, các cố vấn Trung Quốc cho biết, Bắc Kinh cũng có thể cân nhắc đàm phán về các hạn chế xuất khẩu các mặt hàng như xe điện và pin để đổi lấy các cơ hội đầu tư vào các lĩnh vực này tại Mỹ.

Theo quan điểm của một số quan chức Trung Quốc, đó có thể là một lời đề nghị hấp dẫn đối với Trump, người đôi khi tỏ ra cởi mở với việc Trung Quốc đầu tư nhiều hơn vào Mỹ dù các cố vấn của ông kiên quyết phản đối.

Sự mất cân bằng kinh tế của Bắc Kinh không phải là mới nhưng đã trở nên tồi tệ hơn trong những năm gần đây do chính sách khuyến khích các nhà máy sản xuất nhiều hàng hóa hơn, bất kể nhu cầu trong nước ra sao.

“Việc chính quyền ông Trump kiên quyết sử dụng thuế quan như một công cụ chính sách thương mại có thể khiến Trung Quốc chấp nhận các biện pháp hạn chế xuất khẩu tự nguyện”, giáo sư Doug Irwin nói.

Các cố vấn Trung Quốc lưu ý, thảo luận về hạn chế xuất khẩu không có nghĩa là Bắc Kinh có ý định thay đổi chính sách tập trung vào sản xuất. Ngược lại, một số quan chức cho biết, đây là một lựa chọn mà Bắc Kinh có thể sử dụng khi đàm phán với Mỹ.

Như Irwin chỉ ra, mức giá xuất khẩu cao hơn sang Mỹ của Toyota và các hãng xe khác vào thập niên 1980 đã mang lại lợi nhuận lớn hơn, giúp tài trợ cho hoạt động nâng cấp những chiếc xe nhỏ hơn, rẻ hơn thành những chiếc xe lớn hơn, có lợi nhuận cao hơn, cạnh tranh trực tiếp hơn với các đối thủ đến từ Mỹ. Đó chính là sự nâng cấp mà Bắc Kinh mong muốn nếu đi theo con đường của Nhật Bản.

Tuy nhiên, Irwin và các nhà kinh tế khác nhận định, nỗ lực cân bằng lại toàn bộ hoạt động thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc thông qua VERs là điều gần như không thể. Mức thặng dư thương mại 295 tỉ đô la của Trung Quốc với Mỹ vào năm ngoái là lớn nhất so với bất kỳ đối tác thương mại nào của Mỹ.

Một trở ngại khác là khó khăn trong việc thực thi VERs, đặc biệt là khi các nhiều công ty Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ thông qua các nước thứ ba bao gồm Mexico và Việt Nam. Ngoài ra, ông Trump dường như thích doanh thu từ thuế quan hơn, vì vậy, ý tưởng về VERs có thể không hấp dẫn.

Hơn nữa, cho đến nay, Bắc Kinh vẫn chưa hiểu Trump muốn gì. Người đứng đầu Nhà Trắng đã chỉ đạo các cơ quan liên bang đánh giá mối quan hệ kinh tế với Trung Quốc. Đợt đánh giá, dự kiến hoàn tất vào đầu tháng 4, có thể tạo tiền đề cho các đợt áp thuế tiếp theo với hàng hóa Trung Quốc.

“Nếu tôi là người Trung Quốc, tôi sẽ đưa VERs lên bàn đàm phán hoặc ít nhất sẵn sàng phương án này”, Arthur Kroeber, đối tác sáng lập và là người đứng đầu bộ phận nghiên cứu của Gavekal Dragonomics nói.

Theo WSJ

Chánh Tài