Trung Quốc chuộng ngoại giao mềm

Tổng thống Macron và Chủ tịch Tập trò chuyện trong lúc tới thăm công trình thủy lợi Đô Giang Yển ở tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc, ngày 5/12. Ảnh: Reuters.

Ban đầu, ông Macron được đón bằng nghi thức thảm đỏ tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh, sau đó tham dự các cuộc hội đàm cấp cao với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, bàn về các vấn đề thương mại, công nghệ và xung đột tại Ukraine.

Tuy nhiên, những hình ảnh mang tính biểu tượng của chuyến thăm này lại không nằm ở Bắc Kinh. Thay vào đó, những chi tiết được quan tâm nhất lại diễn ra tại Thành Đô, tỉnh Tứ Xuyên, cách Bắc Kinh hơn 1.600 km.

Giới phân tích đánh giá cách ông Tập tiếp đón ông Macron trong tháng này cho thấy phương pháp ngoại giao của Trung Quốc đang có sự dịch chuyển đáng chú ý.

Tại Thành Đô, ông Tập đón tiếp Tổng thống Macron theo phong cách hiếm thấy. Truyền thông Trung Quốc gọi đây là “ngoại giao không cà vạt”, khi các nhà lãnh đạo tiếp xúc khá thoải mái, giảm bớt tính hình thức.

Rời khỏi những nghi thức cứng nhắc, ông Tập trực tiếp dẫn ông Macron thăm những dãy núi phủ sương mù của Tứ Xuyên. Chuyến tham quan mang ý nghĩa đặc biệt, bởi đây là lần đầu tiên ông Tập tiếp đón một nguyên thủ nước ngoài bằng cuộc tham quan bên ngoài thủ đô.

Trước đây, hoạt động tiếp đón các nguyên thủ tới thăm Trung Quốc do ông Tập chủ trì thường xoay quanh các cuộc hội đàm.

Lịch trình đón tiếp ông Macron tại Thành Đô bao gồm chuyến thăm hệ thống thủy lợi Đô Giang Yển, thăm đội tuyển bóng bàn quốc gia Trung Quốc và Trung tâm nghiên cứu, nhân giống gấu trúc.

Cách sắp xếp chuyến thăm này cho thấy chiến lược ngoại giao mới của Bắc Kinh. Theo Conversation, Trung Quốc đang triển khai hình thức “ngoại giao văn hóa”, nhằm làm dịu bớt những căng thẳng địa chính trị trong các cuộc gặp gỡ ngoại giao.

Ngoại giao “đáp lễ”

Việc lựa chọn Thành Đô không phải ngẫu nhiên, mà là một hành động ngoại giao mang tính đáp lễ. Tháng 4/2024, Tổng thống Macron từng mời Chủ tịch Tập tới khu nghỉ dưỡng riêng của ông ở dãy Pyrenees (Pháp), như một cử chỉ nhằm xây dựng sự thân tình cá nhân.

Trong chuyến thăm của ông Macron tại Trung Quốc, ông Tập “ôn chuyện cũ”: “Năm ngoái, ngài đã mời tôi tới quê hương của ngài ở Hautes-Pyréneés, tôi tin rằng chuyến thăm này sẽ giúp ngài hiểu Trung Quốc sâu sắc hơn”.

Tổng thống Macron chơi bóng bàn tại Nhà thi đấu tỉnh Tứ Xuyên. Ảnh: France 24.

Bằng việc đưa Tổng thống Pháp tới Tứ Xuyên, Chủ tịch Tập đang “đáp lễ”, chuyển mối quan hệ từ cấp độ công việc sang tính chất cá nhân. Điều này phản ánh sự dịch chuyển trong hoạt động ngoại giao của Trung Quốc với các đối tác châu Âu chủ chốt.

Thông qua chuyến thăm tại Thành Đô, Bắc Kinh phát đi tín hiệu rằng họ coi Pháp không chỉ là đối tác thương mại, mà là một quốc gia để Trung Quốc xây dựng mối quan hệ sâu sắc hơn.

Cách tiếp cận này càng trở nên quan trọng trong bối cảnh căng thẳng thương mại Trung - Mỹ vẫn ở mức cao, còn Bắc Kinh ngày càng xem Liên minh châu Âu là trụ cột trong chiến lược đối trọng với các nỗ lực kiềm chế do Washington dẫn dắt.

Việc đưa Tổng thống Macron tới thăm hệ thống thủy lợi Đô Giang Yển là chi tiết đáng chú ý. Công trình này được xây dựng từ thế kỷ III trước Công nguyên, là di sản thế giới UNESCO và là công trình thủy lợi không đập lâu đời nhất còn hoạt động trên thế giới.

Đô Giang Yển không chỉ là điểm tham quan, mà còn thể hiện triết lý chính trị của Trung Quốc. Thay vì chặn dòng nước như các con đập hiện đại, công trình này điều tiết bằng cách phân dòng, thể hiện triết lý “vô vi” và quan điểm “trị thủy cũng như trị quốc”.

Việc lựa chọn giới thiệu địa điểm này mang hàm ý ngoại giao tinh tế. Thông điệp ngầm là nói về cách quản trị của Trung Quốc dựa trên sự cân bằng, linh hoạt và thuận theo tự nhiên, thay vì đối đầu trực diện.

Trong bối cảnh tình hình quốc tế có nhiều vấn đề căng thẳng, thông điệp Trung Quốc gửi tới Pháp khá rõ ràng: hợp tác không nên bị trói buộc trong những đối lập cứng nhắc hay sự kiềm chế lẫn nhau, mà nên vận hành theo dòng chảy lợi ích chung.

Ngoại giao bóng bàn và gấu trúc

Bóng bàn có vị trí đặc biệt trong lịch sử ngoại giao Trung Quốc. “Ngoại giao bóng bàn” đầu thập niên 1970 từng góp phần phá băng quan hệ Trung - Mỹ, mở đường cho chuyến thăm lịch sử của Tổng thống Richard Nixon năm 1972. Những hoạt động ngoại giao bắt đầu từ lĩnh vực thể thao từng tạo ra không gian an toàn về chính trị, nơi hai bên có thể phát đi tín hiệu quan trọng.

Khi có mặt tại Nhà thi đấu tỉnh Tứ Xuyên, không gian thể thao hiện đại, Tổng thống Macron đã tham gia một trận đấu giao hữu ngẫu hứng. Hình ảnh ông Macron đánh bóng bàn lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội Trung Quốc.

Trong bối cảnh hoạt động ngoại giao vẫn thường bị xem là khô cứng, những khoảnh khắc như vậy giúp mềm hóa hình ảnh các chính trị gia trong mắt công chúng, tạo mối thiện cảm giữa đôi bên khi các nhà lãnh đạo đang cần đạt được những thỏa thuận.

Trong khi đó, phu nhân Tổng thống Pháp Brigitte Macron lại tiếp xúc với “quyền lực mềm” lâu đời khác của Trung Quốc: gấu trúc.

Phu nhân Brigitte Macron tới thăm Trung tâm Nghiên cứu - Nhân giống gấu trúc. Ảnh: Reuters.

“Ngoại giao gấu trúc” là dấu ấn trong chính sách đối ngoại của Bắc Kinh từ thập niên 1950. Việc cho mượn hay thu hồi gấu trúc thường được xem là thước đo mức độ ấm lạnh trong quan hệ song phương.

Phu nhân Macron đã tới Trung tâm Nghiên cứu - Nhân giống gấu trúc ở Thành Đô để thăm Viên Mộng, chú gấu trúc đầu tiên sinh ra tại Pháp, từ cặp bố mẹ gấu trúc được Trung Quốc cho Pháp mượn. Là mẹ đỡ đầu của Viên Mộng, bà Brigitte Macron từng thúc đẩy quá trình đưa chú gấu con và bố mẹ của nó trở về Trung Quốc vào tháng 11/2025.

Sau chuyến thăm của phu nhân Macron, hai bên công bố thỏa thuận đưa hai con gấu trúc khác tới Pháp trước năm 2027.

Thực tế, những động thái của ngoại giao mềm cũng không thể giải quyết những lo ngại của Liên minh châu Âu về chính sách trợ cấp của Trung Quốc, cũng không thể thu hẹp bất đồng về lập trường đối với xung đột tại Ukraine.

Tuy nhiên, không thể xem nhẹ chiến lược ngoại giao mềm đầy mới mẻ đang được Bắc Kinh triển khai. Với người Á Đông, bầu không khí thân tình, cởi mở là điều kiện tiên quyết để tiến tới những thỏa thuận và sự hợp tác quan trọng.

Cuộc gặp giữa ông Tập và ông Macron tại Thành Đô cho thấy sự tinh chỉnh trong chiến lược quyền lực mềm của Trung Quốc, hướng tới cách tiếp cận ấm áp với các cường quốc châu Âu.

Dù ngoại giao mềm không thể thay thế “ngoại giao cứng”, nhưng quan sát chuyến thăm của Tổng thống Macron tại Trung Quốc, có thể đoán rằng con đường dẫn tới sự đồng thuận với Bắc Kinh trong tương lai rất có thể sẽ đi qua... chuồng gấu trúc và bàn bóng bàn.

Chiến lược ngoại giao mềm của Trung Quốc nhiều khả năng có tính dài hạn, bởi khi chào tạm biệt ông Macron tại công trình thủy lợi Đô Giang Yển, ông Tập nói với ông Macron: “Lần sau, chúng ta sẽ tới thăm một nơi khác”.

Trung Quốc chuộng ngoại giao mềm Khi Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tới thăm Trung Quốc vào đầu tháng 12, cách thức tiếp đón của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có nhiều nét mới mẻ, thu hút sự quan tâm đặc biệt.

An Hòa