Trung Quốc có thể ứng phó thế nào trước lệnh trừng phạt của Mỹ với dầu mỏ Nga?
Trước sức ép từ Mỹ, Trung Quốc triển khai loạt biện pháp để duy trì nguồn dầu Nga giá thấp, bảo vệ an ninh năng lượng và tránh rơi vào 'bẫy' trừng phạt thứ cấp của Mỹ.
Một giàn khoan dầu tại Almetyevsk, Nga. Ảnh: TASS/TTXVN
Theo đài phát thanh RFE/RL, Mỹ đã áp đặt các lệnh trừng phạt nhằm vào hai tập đoàn dầu mỏ khổng lồ của Nga là Rosneft và LUKoil, một động thái gây chấn động thị trường năng lượng toàn cầu và khiến các công ty dầu khí nhà nước lớn nhất của Trung Quốc phải tạm dừng nhập khẩu dầu thô của Moskva.
Các lệnh trừng phạt này nhằm gây áp lực tài chính lên Nga trong bối cảnh cuộc chiến ở Ukraine, nhưng các chuyên gia cho rằng tác động thực tế của chúng sẽ phụ thuộc lớn vào việc thực thi của Mỹ, đặc biệt là đối với các biện pháp trừng phạt thứ cấp nhắm vào các quốc gia tiếp tục kinh doanh với Nga, chẳng hạn như Trung Quốc và Ấn Độ.
Chiến lược lách trừng phạt và tích trữ dầu giá rẻ
Trung Quốc là một trong những khách hàng hàng đầu của Nga và là nước phụ thuộc rất lớn vào nguồn dầu nhập khẩu này. Theo công ty phân tích dữ liệu Kpler, Rosneft và Lukoil đã cung cấp khoảng một phần tư lượng dầu xuất khẩu của Nga sang Trung Quốc vào năm ngoái. Có tới 20% lượng dầu thô nhập khẩu của Trung Quốc – khoảng 2 triệu thùng mỗi ngày trong 9 tháng đầu năm 2025 – đến từ Nga.
Việc Trung Quốc ngừng nhập khẩu dầu thô của Nga có thể gây áp lực lớn lên doanh thu dầu mỏ của Moskva. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng Bắc Kinh đã có sẵn chiến lược để đối phó:
Thứ nhất, sử dụng bên trung gian: Rosneft và Lukoil bán phần lớn lượng dầu của họ cho Trung Quốc thông qua các bên trung gian thay vì giao dịch trực tiếp với người mua. Các lệnh trừng phạt mới có thể buộc các công ty phải dựa vào chuỗi trung gian dài hơn để thuê tàu chở dầu và bán dầu, điều này có thể gây thêm chi phí và sự phức tạp, nhưng vẫn giúp duy trì nguồn cung.
Thứ hai, lách luật và mua với giá thấp: David Goldwyn, cựu đặc phái viên Mỹ về các vấn đề năng lượng quốc tế, và Andrea Clabough tại Hội đồng Đại Tây Dương, nhận định: "Các nhà máy lọc dầu Trung Quốc đã rất thành thạo trong việc lách các lệnh trừng phạt của Mỹ và thường có thể tìm ra cách giải quyết nếu họ vẫn muốn mua những lô hàng của Nga với mức giá hời".
Thứ ba, sử dụng ngân hàng nhỏ: Trước đây, Trung Quốc đã sử dụng các ngân hàng nhỏ hơn, ít tiếp xúc với hệ thống tài chính phương Tây, để thực hiện giao dịch với các nhà cung cấp bị trừng phạt như Iran. Chiến thuật tương tự có thể được áp dụng với Nga.
Tạm dừng giao dịch và dự trữ chiến lược
Theo hãng tin Reuters, các công ty dầu khí quốc gia Trung Quốc là PetroChina, Sinopec, CNOOC và Zhenhua Oil có thể sẽ ngừng mua dầu vận chuyển bằng đường biển của Nga, và các nhà máy lọc dầu độc lập cũng dự kiến sẽ tạm dừng mua hàng để đánh giá tác động của lệnh trừng phạt. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ lệnh đình chỉ này sẽ kéo dài trong bao lâu.
Việc Bắc Kinh tích trữ dầu cũng là một chiến lược bảo vệ hữu hiệu. Các nhà phân tích tại ngân hàng JPMorgan của Mỹ ước tính lượng dầu tồn kho của Trung Quốc hiện ở mức 1,25 tỷ thùng và dự kiến sẽ đạt 1,5 tỷ thùng vào năm tới. Số lượng này cho phép Bắc Kinh có thể tạm dừng nhập khẩu trong thời gian ngắn để đánh giá tác động của các lệnh trừng phạt. Để so sánh, dự trữ dầu mỏ chiến lược của Mỹ hiện đang có khoảng 830 triệu thùng.
Vẫn chưa rõ các lệnh trừng phạt sẽ ảnh hưởng thế nào đến khoảng 900.000 thùng dầu mỗi ngày của Nga được nhập khẩu qua đường ống vào Trung Quốc, thông qua một hợp đồng dài hạn giữa Rosneft và Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc (CNPC).
Trong bối cảnh trên, Bắc Kinh đã phản đối động thái của Washington. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Guo Jiakun phát biểu rằng: "Trung Quốc luôn phản đối các lệnh trừng phạt đơn phương thiếu cơ sở luật pháp quốc tế và chưa được Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc cho phép".
Tuy nhiên, phạm vi trừng phạt của Mỹ rất rộng lớn và việc mất quyền tiếp cận hệ thống tài chính Mỹ có thể là mối đe dọa hiện hữu đối với nhiều ngân hàng và tập đoàn lớn của Trung Quốc. Nga có một tháng để chuẩn bị trước khi các hạn chế có hiệu lực hoàn toàn vào cuối tháng 11/2025. Cùng với các thực thể tại Trung Quốc, Moskva đã có những động thái để ngăn chặn kịch bản xấu nhất.
