Trung Quốc hướng tới vị thế cường quốc hạt nhân số một thế giới

Theo tờ Le Point (Pháp), được nhà nước hỗ trợ bằng các khoản vay ưu đãi và giá mua điện bảo đảm, Trung Quốc đã biến năng lượng hạt nhân thành một ngành công nghiệp chiến lược, thống nhất và có chi phí thấp hơn nhiều so với phương Tây.

Hiện nay, nước này đang xây dựng gần như số lượng lò phản ứng tương đương với toàn bộ phần còn lại của thế giới cộng lại, và nếu tốc độ này được duy trì, Trung Quốc sẽ vượt Mỹ để trở thành quốc gia có công suất điện hạt nhân lớn nhất vào năm 2030.

Điều đáng chú ý là phần lớn các công nghệ hạt nhân của Trung Quốc đều được phát triển từ các mẫu thiết kế của Mỹ và Pháp. Nhà nghiên cứu Mark Hibbs thuộc Viện Carnegie Endowment for Peace nhận định: “Người Trung Quốc đang tiến rất nhanh. Họ muốn chứng minh với thế giới rằng chương trình hạt nhân của họ là bất khả chiến bại”.

Nhờ chiến lược công nghiệp tập trung, Trung Quốc đã giảm một nửa chi phí xây dựng nhà máy điện hạt nhân, xuống dưới mức 5 USD cho mỗi Watt công suất, trong khi con số này tại Mỹ là hơn 15 USD. Ví dụ, hai lò phản ứng duy nhất được xây dựng ở Mỹ trong thế kỷ XXI tại nhà máy Vogtle (bang Georgia) phải mất 11 năm và tiêu tốn tới 35 tỷ USD.

Chính phủ Trung Quốc hỗ trợ mạnh mẽ lĩnh vực này thông qua các khoản vay lãi suất thấp được nhà nước bảo lãnh cho các doanh nghiệp công nghiệp hạt nhân quốc doanh, đồng thời buộc các công ty vận hành lưới điện phải mua một phần điện hạt nhân với mức giá ưu đãi. Chính sách này giúp các tập đoàn trong ngành đầu tư ổn định vào các nhà máy và đào tạo đội ngũ kỹ sư trong nước, trong khi tại phương Tây, đặc biệt là Mỹ, lĩnh vực hạt nhân lại bị chững lại do lãi suất tăng cao và các quy định an toàn ngày càng khắt khe.

Từ cuối những năm 2000, khi Mỹ cố gắng tái khởi động năng lượng hạt nhân với mô hình lò phản ứng mới AP1000, nhiều khó khăn kỹ thuật đã khiến tiến độ bị đình trệ. Trung Quốc, khi đó cũng đang xây dựng loại lò này, đã chọn cách khác: tạm dừng vài năm để phân tích và hoàn thiện công nghệ, sau đó tự phát triển biến thể nội địa CAP1000. Theo chuyên gia James Krellenstein, Giám đốc điều hành hãng tư vấn Alva Energy, “điều Trung Quốc làm là cực kỳ thông minh – họ dừng lại, học hỏi và tối ưu hóa toàn bộ chuỗi cung ứng”. Hiện nước này đang xây dựng thêm 9 lò CAP1000 mới, dự kiến hoàn thành trong vòng năm năm tới với chi phí tối thiểu.

Tham vọng của Trung Quốc không dừng ở việc tự chủ năng lượng. Chương trình hạt nhân tăng tốc của Trung Quốc được xem là bước đệm để chiếm lĩnh thị trường toàn cầu. Các tập đoàn nước này đã xây dựng 6 lò phản ứng tại Pakistan và đang thúc đẩy xuất khẩu công nghệ sang nhiều quốc gia khác. Bên cạnh đó, Trung Quốc đã vượt trước Mỹ trong một số lĩnh vực đổi mới, như việc hoàn thành lò phản ứng hạt nhân thế hệ thứ tư đầu tiên trên thế giới – loại lò làm mát bằng khí, có thể cung cấp không chỉ điện mà cả nhiệt và hơi nước cho ngành công nghiệp nặng, mở ra giai đoạn mới trong tham vọng trở thành cường quốc hạt nhân hàng đầu thế giới./.

Hữu Chiến (P/v TTXVN tại Pháp)