Trung Quốc khai thác cơ hội kinh tế lớn ở châu Phi

Các nhà đầu tư Trung Quốc đang tài trợ cho việc xây dựng nhiều khu công nghiệp và khu thương mại tự do để sản xuất hàng hóa tại châu Phi. Các mặt hàng được sản xuất bao gồm giày dép, quần áo, sợi thủy tinh, vật liệu xây dựng, điện tử, sản phẩm thép và thực phẩm và chúng cũng đang tìm đường từ châu Phi vào các cửa hàng châu Âu và châu Mỹ.

Các khu công nghiệp - đã rất thành công ở Trung Quốc đại lục - đang mọc lên khắp từ Uganda đến Ethiopia, Ai Cập đến Nam Phi, Algeria đến Zambia.

Sự hiện diện lớn của thương mại Trung Quốc

Charles Robertson, chuyên gia kinh tế hàng đầu của ngân hàng đầu tư Renaissance Capital có trụ sở tại Moscow, cho biết mức lương tối thiểu ở Trung Quốc hiện nay cao hơn gấp ba lần so với nhiều nước châu Phi, điều đang khuyến khích các nhà sản xuất chuyển sang châu Phi.

Một công ty do Trung Quốc sở hữu tại Uganda đang sản xuất khẩu trang để đáp ứng nhu cầu gia tăng tại nước này. Ảnh: Xinhua.

Trên khắp lục địa này, có hơn 10.000 công ty thuộc sở hữu của Trung Quốc, với một phần ba trong đó tham gia vào quá trình sản xuất, theo báo cáo năm 2017 của McKinsey. Báo cáo này đã loại trừ các công ty nhỏ, không nằm trong hồ sơ của chính quyền Trung Quốc. Trong sản xuất, chúng tôi ước tính rằng 12% sản lượng công nghiệp của châu Phi - có tổng trị giá khoảng 500 tỷ USD mỗi năm - đã được xử lý bởi các công ty Trung Quốc, báo cáo cho biết.

Ở Uganda không giáp biển, Tổng thống Yoweri Museveni tuần trước đã ủy thác phát triển hai dây chuyền sản xuất cho Lida Packaging Products, một công ty thuộc sở hữu của Trung Quốc sản xuất khẩu trang và thiết bị bảo vệ cá nhân, để giảm bớt sự thiếu hụt khi quốc gia nỗ lực ngăn chặn sự lây lan của virus corona.

Nhà máy trên, ở thị trấn Mbalala, có thể sản xuất tới 560.000 khẩu trang mỗi ngày và thuê 315 người lao động địa phương. Đây là một trong các nhà máy đã thiết lập cơ sở tại hàng chục khu công nghiệp đang mọc lên ở nước này, nhiều trong số đó được tài trợ bởi các nhà đầu tư Trung Quốc.

Museveni cho biết, Uganda có đủ nguyên liệu thô để cung cấp cho các ngành công nghiệp sản xuất hàng hóa thay vì tiếp tục phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu.

Khi dịch Covid-19 lây lan tại châu Phi, nhiều quốc gia gặp khó khăn trong việc tiếp cận thị trường nhập khẩu. Việc nhiều nhà máy sản xuất của Trung Quốc chuyển đến châu Phi có thể giúp giải quyết các rắc rối trong chuỗi cung ứng xảy ra hồi đầu năm.

Cũng tại Uganda, một nhà sản xuất điện thoại di động thuộc sở hữu của Trung Quốc gần đây đã sản xuất lô hàng điện thoại đầu tiên tới Morocco. Simi Technologies, thuộc sở hữu của công ty Trung Quốc Engo Holdings Uganda, đã được thành lập vào cuối năm ngoái với khoản đầu tư 5 triệu USD để sản xuất điện thoại và máy tính xách tay giá rẻ.

Khó thay đổi vị thế Trung Quốc

"Đây là một bước đi để giảm hóa đơn nhập khẩu của Uganda đối với các sản phẩm CNTT và tăng thu nhập xuất khẩu", Evelyn Anite, Bộ trưởng tài chính đầu tư và tư nhân hóa của Uganda, cho biết.

Các nhà đầu tư Trung Quốc đã tài trợ cho việc xây dựng hàng chục khu công nghiệp gần thủ đô Kampala và các thị trấn lân cận, nơi hiện là địa điểm đóng trụ sở của một số công ty Trung Quốc. Uganda đã hứa hẹn hỗ trợ thuế 10 năm cho các nhà đầu tư nước ngoài phát triển các ngành công nghiệp ở các thị trấn truyền thống và các khu vực khác bên ngoài khu vực đô thị Kampala.

Tại Ethiopia, các nhà đầu tư Trung Quốc đã bơm hàng tỷ đô la vào các ngành công nghiệp nhẹ ở vùng Sừng châu Phi, đưa nước này trở thành nhà sản xuất hàng may mặc và nơi xử lý chính các sản phẩm da để xuất khẩu sang Mỹ và châu Âu. Ethiopia hiện đang nổi lên như một trong những điểm đến ưa thích của các doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động, đặc biệt là những doanh nghiệp trong ngành may mặc, dệt may và da.

Một tuyến đường sắt hiện đại kết nối các ngành công nghiệp nhẹ ở Ethiopia với cảng ở Djibouti cũng đã góp phần thúc đẩy tham vọng xuất khẩu của Ethiopia. Đất nước này đặt mục tiêu trở thành một trung tâm sản xuất ở châu Phi vào năm 2025.

Các khu công nghiệp và khu thương mại tự do này là một phần của Sáng kiến Vành đai và Con đường BRI của Bắc Kinh – chương trình đang tìm cách mở ra các tuyến giao dịch bằng đường biển và đường bộ với Đông Nam Á và Trung Á, Trung Đông và Châu Phi.

Ở Bắc Phi tại khu công nghiệp kênh đào Suez đặc biệt của Ai Cập, nhà phát triển công nghệ kinh tế Thiên Tân (Teda) đã xây dựng một khu công nghiệp lớn được gọi là Khu hợp tác kinh tế và thương mại Teda Suez Trung Quốc-Ai Cập (hay thành phố Teda), nơi có hàng trăm công ty Trung Quốc thiết lập hoạt động công nghiệp để khai thác các cơ hội đi kèm với dự án BRI.

Khu kinh tế Suez này có vai trò chiến lược đối với Trung Quốc vì nó nằm ở biên giới châu Á, châu Phi và châu Âu, có nghĩa là nó có thể tiếp cận các thị trường đó một cách dễ dàng, không giống như phải vận chuyển hàng hóa từ Trung Quốc đại lục. Khu vực này có một số doanh nghiệp và công ty sản xuất, bao gồm Jushi, một người khổng lồ về sợi thủy tinh từ Trung Quốc – điều đã biến quốc gia Bắc Phi này trở thành nhà sản xuất sợi thủy tinh lớn thứ ba thế giới, bên cạnh Hoa Kỳ và Trung Quốc.

Tuy nhiên, châu Phi vẫn bị thiếu nguồn năng lượng đáng tin cậy và giá cả phải chăng. Nguồn cung điện của vẫn còn quá thấp ở hầu hết châu Phi – điều chưa thể giúp họ thay thế Trung Quốc trở thành cường quốc sản xuất của thế giới, chuyên gia Robertson nói.

An Bình