Trung Quốc kiểm soát xuất khẩu Antimon: Các tập đoàn quân sự Mỹ chịu tác động

Tinh thể Antimon - nguyên liệu chiến lược dùng trong công nghiệp quân sự. Ảnh: Sohu.

Trong những bộ phim bom tấn Hollywood, quân đội Mỹ thường phô trương những chiến đấu cơ tàng hình hùng mạnh và tên lửa dẫn đường chính xác. Nhưng ít người tưởng tượng được rằng mạch máu của những vũ khí công nghệ cao này lại nằm trong tay Antimon (hay Antimony, tên Latin Stibium, ký hiệu Sb), một kim loại khiêm tốn, màu trắng bạc. Gần đây, lệnh kiểm soát xuất khẩu của Trung Quốc đã khiến các tập đoàn quốc phòng Mỹ rơi vào trạng thái hoảng loạn do lượng Antimon bị giảm tới 97%.

"Kim loại chiến tranh" mà quân đội Mỹ không thể thiếu

Antimon thực sự là một thứ "kim loại chiến tranh". Việc sản xuất từ đạn dược, thiết bị nhìn đêm cho đến tên lửa, vũ khí hạt nhân, đều không thể thiếu nó. Ví dụ, vật liệu composite thân máy bay chiến đấu F-35 của Mỹ phải được xử lý bằng chất chống cháy Antimon Trioxide (Sb₂O₃); nếu không, nhiệt độ 500°C trong khi bay với tốc độ siêu thanh có thể làm tan chảy thân máy bay. Vật liệu cốt lõi của đầu dò tên lửa không đối không Sidewinder là Indi Antimonide (InSb); nếu không có nó, tên lửa sẽ bị “mù”.

Vật liệu composite thân máy bay chiến đấu F-35 của Mỹ phải được xử lý bằng chất chống cháy Antimon Trioxide (Sb₂O₃). Ảnh: Sohu.

Thậm chí còn vô lý hơn, một báo cáo của Cục Tình báo Quốc phòng Mỹ (DIA) tiết lộ rằng Trung Quốc đã cung cấp 87% chuỗi cung ứng Antimon cho hơn 1.000 hệ thống vũ khí của Mỹ, bao gồm hơn 20.000 linh kiện.

Mỹ phụ thuộc vào Antimon Trung Quốc đến mức nào?

Nước Mỹ có trữ lượng quặng Antimon trong nước rất nhỏ, gần như hoàn toàn phụ thuộc vào nhập khẩu. Từ năm 2019 đến năm 2022, Trung Quốc chiếm 63% lượng Antimon kim loại và oxit nhập khẩu liên quan của Mỹ.

Tuy nhiên, sau khi Trung Quốc thực hiện các biện pháp kiểm soát xuất khẩu Antimon vào tháng 9/2024, xuất khẩu Antimon sang Mỹ đã giảm mạnh xuống bằng “0”, khiến giá Antimon quốc tế tăng vọt từ 30.000 USD/tấn lên 60.000 USD/tấn. Ủy ban Quân vụ Hạ viện Mỹ đã vô cùng tức giận: nếu không còn Antimon dự trữ, ngành công nghiệp quốc phòng có thể phải chịu một "đòn giáng tàn khốc"!

Trung Quốc đã kiểm soát chặt việc xuất khẩu Antinmon sang Mỹ. Ảnh: Sohu.

Sau khi lệnh kiểm soát xuất khẩu của Trung Quốc ban hành, 28 công ty quân sự Mỹ, trong đó Lockheed Martin, Raytheon và Boeing, đã gánh chịu hậu quả nặng nề nhất. Họ không chỉ bị đưa vào danh sách đen xuất khẩu của Trung Quốc mà hoạt động của họ tại Trung Quốc cũng bị cắt giảm. Dây chuyền sản xuất của Raytheon buộc phải chậm lại, khiến năng suất của đầu dò tên lửa Patriot giảm mạnh 40%.

Lockheed Martin đã phải nghiến răng khởi động lại các dây chuyền sản xuất Antimon bị bỏ từ lâu, dẫn đến chi phí tăng vọt 200 triệu USD. Tệ hơn nữa, kế hoạch của Lầu Năm Góc chuyển giao lô đầu tiên trong số 50 máy bay chiến đấu F-15 và 30 tên lửa không đối không trị giá 18 tỷ USD bán cho Israel đã bị trì hoãn đến năm 2029 và giờ đây có thể bị hủy bỏ hoàn toàn.

Kế hoạch bàn giao 50 chiếc F-15 cho Israel dù đã hoãn đến 2029 vẫn có nguy cơ bị tan vỡ do khủng hoảng thiếu Antimon. Ảnh: Sohu.

Do các kênh chính thức bị cắt đứt, một số người đã phải tìm đến đường dây buôn lậu Antimon. Vào tháng 4/2025, Hải quan Hồng Kông đã tịch thu một container dài 12 mét chứa 25 tấn Antimon thỏi, được bọc trong giấy bạc và ngụy trang thành "thiết bị y tế", dự định vận chuyển bí mật đến Mỹ qua một nước Đông Nam Á và Mexico. Lô hàng Antimon thỏi này đủ để sản xuất các linh kiện cốt lõi cho hàng chục nghìn tên lửa, và những người mua bí mật được xác định trực tiếp là các tổ hợp công nghiệp-quân sự của Mỹ. Điều này cho thấy Mỹ đã bị đẩy đến mức nhắm mắt làm liều!

Kiểm soát xuất khẩu

Trung Quốc nắm giữ trữ lượng Antimon lớn nhất thế giới (hơn 30%) và sản xuất 48% lượng chế biến toàn cầu. Trung Quốc đang tăng cường kiểm soát an ninh tài nguyên. Đạo luật Kiểm soát Xuất khẩu năm 2023 của Trung Quốc bổ sung 17 kim loại mới, bao gồm Vonfram và Indi, vào danh mục kiểm soát.

Trong khi đó, Trung Quốc đang xây dựng một mạng lưới chống buôn lậu chặt chẽ hơn với hệ thống "Hải quan thông minh".

Tháng 4/2025, Hải quan Hồng Kông đã tịch thu một container dài 12 mét chứa 25 tấn Antimon thỏi buôn lậu sang Mỹ. Ảnh: Sohu.

Mỹ đã cân nhắc đến việc tự cứu mình: họ khởi động lại hoạt động khai thác trong nước (nhưng dự trữ không đủ), tìm kiếm các giải pháp thay thế từ Australia (nhưng thiếu công nghệ), và thậm chí cố gắng tái chế pin cũ để chiết xuất Antimon tái chế (dù nồng độ quá thấp).

"Cuộc chiến Antimon" tưởng chừng như thầm lặng này đã phơi bày điểm yếu của ngành công nghiệp quân sự Mỹ: nếu không có chuỗi cung ứng toàn cầu, ngay cả những vũ khí mạnh nhất cũng chỉ là thứ trên lý thuyết.

Thu Thủy