Trung Quốc muốn xây dựng hệ thống tiền tệ thay đồng USD

Báo South China Morning Post ngày 30-7 đưa tin các nhà nghiên cứu và cựu quan chức Trung Quốc đã nhấn mạnh nhu cầu khẩn cấp bảo vệ quốc gia này khỏi nguy cơ bị cắt khỏi hệ thống thanh toán bằng USD và xây dựng một hệ thống tiền tệ mới sau lệnh trừng phạt của Mỹ liên quan đến thực thi luật an ninh Hong Kong.

Nguy cơ bị cắt khỏi hệ thống thanh toán bằng USD của Mỹ và Hiệp hội Viễn thông Liên Ngân hàng và Tài chính Quốc tế (SWIFT) hiện đang là vấn đề tranh luận gay gắt giữa các quan chức và cố vấn Trung Quốc.

Phó chủ tịch Ủy ban điều tiết chứng khoán Trung Quốc Fang Xinghai cảnh báo thiệt hại trong hệ thống tài chính của nước này nếu các tổ chức thương mại của Trung Quốc bị Mỹ áp dụng lệnh xử phạt như một số tổ chức của Nga và Iran đã từng mắc phải trong những năm gần đây.

Một số nhà kinh tế cho rằng Trung Quốc nên tạo ra một hệ thống thanh toán quốc tế sử dụng Nhân dân tệ thay thế đồng USD. Ảnh: SHUTTERSTOCK

Những lo ngại trên đến từ việc Mỹ thông qua Đạo luật Tự trị Hong Kong như một phản ứng với việc Trung Quốc áp đặt luật an ninh mới tại đặc khu này từ ngày 1-7. Biện pháp trừng phạt có thể là giảm hoặc cắt đứt hoàn toàn quyền tiếp cận của tổ chức tài chính Trung Quốc vào hệ thống thanh toán bằng USD.

Đây có thể là tổn thất lớn cho các tổ chức tài chính Trung Quốc do khoảng 76% các ngân hàng Trung Quốc có tài sản ở nước ngoài, tương đương 821 tỉ USD.

Ngày 28-7, một nhóm nghiên cứu của chuyên gia kinh tế trưởng nhánh đầu tư của Ngân hàng Trung Quốc Guan Tao đã kêu gọi Trung Quốc xây dựng mạng lưới giao dịch tài chính của riêng mình, từ đó đa dạng hóa đầu tư và tài trợ tách khỏi hệ thống thanh toán USD và, nếu cần thiết, có thể thay đổi mỏ neo tiền tệ thị trường ngoại hối trong nước.

Nhóm của ông Guan đã đề xuất các biện pháp đối phó với Mỹ chẳng hạn như tạo ra một hệ thống nhắn tin mới cho các giao dịch tài chính giữa Hong Kong, Ma Cao và đại lục dựa trên hệ thống thanh toán liên ngân hàng xuyên biên giới hiện tại của quốc gia, cũng như kết nối thêm với các cơ quan thanh toán trung gian không sử dụng đồng USD.

Nếu Mỹ loại bỏ một số ngân hàng hoặc tổ chức có vai trò quan trọng của Trung Quốc khỏi Hệ thống thanh toán liên ngân hàng Clearing House (CHIPS), Trung Quốc có thể xem xét tạm dừng sử dụng đồng USD làm "mỏ neo" cho thị trường ngoại hối trong nước và chuyển sang đồng euro hoặc quyền rút vốn đặc biệt của Quỹ Tiền tệ Quốc tế.

Tuy nhiên, ông Wang Yongli - cựu phó chủ tịch Ngân hàng Trung Quốc từng là thành viên hội đồng quản trị tại SWIFT - cho rằng hiệu quả thực tế sẽ rất hạn chế nếu Trung Quốc dựa vào một hệ thống thanh toán thay thế để giảm thiểu tác hại từ các lệnh trừng phạt tài chính của Mỹ.

Một thực tế cơ bản là đồng USD có ảnh hưởng và lượng sử dụng toàn cầu nhiều hơn đáng kể so với đồng nhân dân tệ của Trung Quốc.

Tỉ giá hối đoái đồng Nhân dân tệ và USD qua các năm. Ảnh: EUROPEAN CENTRAL BANK

Chính quyền Trung Quốc chưa đưa ra các phương án giảm sự phụ thuộc vào hệ thống USD, nhưng các học giả và chuyên gia ngân hàng đã đặt ra nhiều hướng đi để giải quyết vấn đề.

Ông Xu Qiyuan - nhà nghiên cứu của Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc cho rằng Trung Quốc nên mở rộng thị trường nội địa của mình và hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế toàn cầu để kinh tế Trung Quốc trở nên "quá khổng lồ và liên thông để có thể tách rời".

Ông Đinh Tử Giới - người đứng đầu trung tâm nghiên cứu SAFE cho biết đồng tiền Trung Quốc hiện đóng vai trò tiền tệ mũi neo ở một số khu vực. Trung Quốc nên tăng cường hợp tác tài chính và tiền tệ với các nước châu Á song song với phát triển Sáng kiến Vành đai và Con đường để hình thành một khu vực rộng lớn sử dụng đồng nhân dân tệ để giao dịch thương mại.

THÙY DƯƠNG