Trung Quốc thắt chặt các quy định về đất hiếm

Một chiếc máy chiết xuất vật liệu đất hiếm tại mỏ Bayan Obo ở Nội Mông, Trung Quốc. Ảnh: Reuters

Trung Quốc tận dụng đất hiếm để tạo lợi thế trong ngoại giao quốc tế

Một số người cho rằng đây là phản ứng mới nhất của Trung Quốc đối với căng thẳng đang diễn ra với Hoa Kỳ.

Trong khi các quy định hiện hành tập trung vào giai đoạn sản xuất - chẳng hạn như phát triển mỏ, nấu chảy hoặc tách - dự thảo luật về các quy định mới nhằm quản lý 'toàn bộ chuỗi công nghiệp' bao gồm tinh chế, vận chuyển sản phẩm và cho đến xuất khẩu.

Các quy tắc nêu rõ rằng các công ty có nghĩa vụ tuân theo các luật và quy định về kiểm soát xuất khẩu liên quan đến xuất khẩu và nhập khẩu khoáng sản đất hiếm. Điều này cho thấy Bắc Kinh có thể áp dụng luật kiểm soát xuất khẩu mới được thực hiện vào tháng 12, nhằm tăng cường kiểm soát của nhà nước đối với dòng nguyên liệu chiến lược này.

Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin cho biết họ đã bắt đầu lấy ý kiến dư luận về dự thảo quy tắc. Các quy tắc dự kiến sẽ được thực hiện sớm nhất trong năm nay.

Các quy định mới sẽ cho phép Bắc Kinh kiểm soát tốt hơn nguồn cung cấp nguyên liệu đã trở nên quan trọng đối với ngành sản xuất công nghệ cao trên toàn thế giới. Trung Quốc chiếm hơn 60% sản lượng đất hiếm toàn cầu và xuất khẩu của nước này đã giảm xuống mức thấp nhất trong 5 năm vào năm 2020.

Đất chứa đất hiếm được vận chuyển tại một cảng ở tỉnh Giang Tô, Trung Quốc. Ảnh: Reuters

Các quốc gia tìm cách giảm phụ thuộc vào đất hiếm Trung Quốc

Giám đốc điều hành tại một công ty nước ngoài hoạt động tại Nhật Bản cho biết: Khi Hoa Kỳ chuyển sang xây dựng mạng lưới đối tác ở Trung Quốc trên mặt trận công nghệ và các nơi khác, 'có những lo ngại rằng chính quyền Trung Quốc sẽ sử dụng những quy tắc mới này để chống lại nó'.

Dự thảo quy định nghiêm cấm việc mua bán các sản phẩm đất hiếm đã được khai thác và chiết xuất trái phép. Một quan chức trong ngành cho biết điều này được kỳ vọng sẽ giúp ổn định thị trường, cũng như bảo vệ an ninh công nghiệp và môi trường, Tân Hoa xã đưa tin.

Tài liệu lưu ý: Một hệ thống theo dõi các sản phẩm đất hiếm sẽ được thiết lập, tăng cường 'quản lý khép kín' chuỗi công nghiệp.

Bộ cho biết trách nhiệm pháp lý, quy trình phê duyệt dự án và quản lý hạn ngạch cũng được đề cập trong dự thảo gồm 29 phần.

Đất hiếm rất cần thiết cho các bộ phận trong động cơ xe điện, và trong số nhiều ứng dụng khác, bao gồm cả máy bay không người lái và tên lửa. Ví dụ, các công ty Nhật Bản sử dụng đất hiếm của Trung Quốc để sản xuất nam châm cho khách hàng ở Mỹ và các nơi khác.

Trung Quốc coi đất hiếm là 'tài nguyên chiến lược' có thể được tận dụng để tạo lợi thế trong ngoại giao quốc tế. Họ đã tạm thời cắt xuất khẩu đất hiếm sang Nhật Bản vào năm 2010 khi căng thẳng gia tăng trên quần đảo Senkaku, được Bắc Kinh tuyên bố là Điếu Ngư và hiện do Nhật Bản quản lý.

Khi căng thẳng thương mại leo thang với Mỹ, Trung Quốc đã đe dọa đình chỉ xuất khẩu đất hiếm vào năm 2019. Và Bắc Kinh đã đưa ra lời đe dọa tương tự vào năm ngoái về hợp đồng nâng cấp tên lửa phòng không của nhà thầu quốc phòng Mỹ Lockheed Martin ở Đài Loan.

Mỹ, quốc gia phụ thuộc vào Trung Quốc với 80% kim ngạch nhập khẩu đất hiếm và Australia đang dẫn đầu sáng kiến tạo ra một chuỗi cung ứng thay thế, bất chấp những thách thức bao gồm chất lượng và chi phí quặng.

Công ty khai thác đất hiếm của Australia Lynas và đối tác của Mỹ là Blue Line đang xây dựng một cơ sở chế biến ở Texas, nơi sẽ xử lý các loại đất hiếm nặng như dysprosi, được sử dụng trong nam châm.

Theo một nhà phân tích ngành công nghiệp Nhật Bản, với một dự án tương tự bị bỏ rơi ở Pháp, địa điểm Texas là địa điểm duy nhất thuộc loại này không có sự tham gia của Trung Quốc.

Nhật Bản cũng đang tìm kiếm nguồn cung cấp đất hiếm thay thế, với mục tiêu giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu của Trung Quốc từ 58% xuống 50% hoặc ít hơn vào năm 2025.