Trung Quốc thay thế Lệnh 248, mở rộng cửa cho nông sản Việt Nam

Đây được xem là bước cải cách lớn trong tư duy quản lý của Trung Quốc, chuyển từ cơ chế hành chính sang đánh giá rủi ro linh hoạt, qua đó mở rộng cơ hội cho doanh nghiệp xuất khẩu, đặc biệt là Việt Nam.

Thông tin này được TS. Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam, chia sẻ tại Hội nghị cập nhật quy định và cam kết SPS trong Hiệp định RCEP tổ chức tại Hưng Yên sáng 21/10.

Theo TS. Nam, điểm đổi mới quan trọng nhất của Nghị định 280 là bỏ yêu cầu thẩm định tương đương hệ thống an toàn thực phẩm quốc tế, thay vào đó, GACC sẽ áp dụng mô hình phân loại quản lý theo rủi ro, đánh giá mức độ an toàn của từng nhóm sản phẩm và năng lực kiểm soát của quốc gia xuất khẩu.

“Đây là một thay đổi mang tính hệ thống, giúp Trung Quốc vẫn đảm bảo tiêu chuẩn an toàn cao, nhưng đồng thời tạo thêm dư địa cho các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam tiếp cận thị trường hơn 1 tỷ dân”, ông Nam nhấn mạnh.

TS. Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam cho biết: Nghị định 280 áp dụng mô hình phân loại quản lý theo rủi ro, đánh giá mức độ an toàn của từng nhóm sản phẩm".

Một cải tiến đáng chú ý khác là cơ chế gia hạn tự động. Nếu trước đây doanh nghiệp phải nộp hồ sơ xin gia hạn từ 3 - 6 tháng trước khi mã số hết hạn, thì với Nghị định 280, các cơ sở đủ điều kiện sẽ được tự động gia hạn thêm 5 năm, không cần nộp lại hồ sơ.

GACC chỉ loại trừ ba trường hợp: Sản phẩm nằm trong danh mục không được tự động gia hạn; Doanh nghiệp đang trong quá trình khắc phục vi phạm; Hoặc khi Trung Quốc tạm ngừng nhập khẩu sản phẩm từ quốc gia đó.

Cơ chế này được đánh giá là cắt giảm chi phí và thời gian hành chính, phản ánh niềm tin của GACC đối với hệ thống quản lý an toàn của các nước đối tác.

Nghị định 280 cũng bổ sung cơ chế “đăng ký theo danh sách” cho các quốc gia đã ký thỏa thuận hợp tác an toàn thực phẩm với Trung Quốc và được GACC công nhận hệ thống quản lý.

Theo đó, doanh nghiệp chỉ cần nằm trong danh sách được xác nhận thay vì nộp hồ sơ riêng lẻ. Cách làm này giúp rút ngắn thời gian xét duyệt, đồng thời khuyến khích đàm phán công nhận lẫn nhau trong lĩnh vực kiểm dịch, nâng cao tính minh bạch trong thương mại nông sản.

Ở chiều ngược lại, Nghị định 280 siết chặt các trường hợp thay đổi thông tin quan trọng. Nếu cơ sở sản xuất di dời, thay đổi người đại diện pháp luật hoặc mã số đăng ký tại nước sở tại, mã số đăng ký tại Trung Quốc sẽ tự động mất hiệu lực kể từ ngày thông báo.

Theo TS. Nam, quy định này nhằm đảm bảo tính liên tục và truy xuất nguồn gốc trong chuỗi kiểm soát an toàn thực phẩm. So với Lệnh 248, phạm vi điều chỉnh của Nghị định 280 được làm rõ và mở rộng hơn.

GACC sẽ công bố danh mục riêng cho các cơ sở bảo quản như kho lạnh, kho trung chuyển; hướng dẫn cụ thể với cơ sở sản xuất nông sản sơ cấp (rau, quả, ngũ cốc); và quy định riêng với doanh nghiệp thương mại điện tử xuyên biên giới – phản ánh sự thích ứng với xu hướng toàn cầu hóa và số hóa chuỗi cung ứng.

Nghị định 280 có hiệu lực từ 1/6/2026, cho phép hơn 6 tháng chuẩn bị để các quốc gia đối tác (trong đó có Việt Nam) rà soát hồ sơ, điều chỉnh quy trình đăng ký và đáp ứng yêu cầu mới.

Những thay đổi này mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam, nhất là nhóm nông - lâm - thủy sản đã có mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói đạt chuẩn.
Cơ chế quản lý dựa trên rủi ro và tự động gia hạn sẽ giúp doanh nghiệp tập trung vào chất lượng sản phẩm thay vì thủ tục hành chính.

Tuy nhiên, ông cũng lưu ý doanh nghiệp cần thường xuyên cập nhật danh mục sản phẩm của GACC, tuân thủ nghiêm hướng dẫn kỹ thuật, và chủ động phối hợp với Văn phòng SPS Việt Nam để tránh bị tạm ngưng mã số khi có thay đổi hoặc vi phạm.

Vân Hồng/VOV.VN