Trung Quốc tuyên bố viện trợ 31 triệu USD cho Afghanistan

Chính phủ lâm thời mới của Taliban bị chi phối bởi các nhân vật từ chế độ cứng rắn của họ trong những năm 1990. Ảnh: AFP.

Hôm thứ 4 vừa qua, Trung Quốc đã tuyên bố sẽ viện trợ 200 triệu nhân dân tệ (tương đương 31 triệu USD), bao gồm thực phẩm và vắc-xin Covid-19 đến Afghanistan.

Cam kết được đưa ra cùng ngày mà Bắc Kinh cho biết họ sẵn sàng duy trì quan hệ với Kabul sau khi Taliban thực hiện “một bước cần thiết” bằng cách đặt tên cho một chính phủ lâm thời.

Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị đã công bố khoản tài trợ này trong một cuộc họp với các đối tác từ Pakistan, Iran và Tajikistan, Uzbekistan và Turkmenistan.

Wang cho biết Trung Quốc sẽ làm việc với các nước trong khu vực để giúp Afghanistan xây dựng lại nền kinh tế và xã hội, cũng như chống lại các nhóm khủng bố và buôn bán ma túy bất hợp pháp.

Hôm thứ 3, Taliban đã công bố một nội các toàn nam giới, do sắc tộc Pashtun thống trị, gồm các nhân vật cấp cao nổi tiếng với sự cai trị cứng rắn của họ trong những năm 1990 và chịu trách nhiệm về các cuộc tấn công chống lại các lực lượng quốc tế do Mỹ lãnh đạo trong hai thập kỷ qua.

Nhóm chiến binh đã hứa sẽ thành lập một chính phủ Afghanistan với các tiêu chí nhất định để có thể đạt được sự công nhận của quốc tế, bởi điều này là cần thiết để ngăn chặn khủng hoảng kinh tế và lương thực.

Được hỏi vào hôm thứ 4 về phản ứng của Trung Quốc trước thông báo của Taliban, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Vương Văn Bân cho biết đây là một bước cần thiết nhưng kêu gọi Taliban nên lắng nghe các quan điểm khác nhau trong nước và quốc tế.

Ông nói: “Phía Trung Quốc coi trọng việc Taliban tuyên bố thành lập chính phủ Afghanistan lâm thời. Đây là một bước cần thiết trong việc khôi phục trật tự trong nước và tiến tới tái thiết sau chiến tranh.”

Ông cho biết Trung Quốc “sẵn sàng duy trì liên lạc với chính phủ mới của Afghanistan”, và lặp lại lời kêu gọi của Bắc Kinh yêu cầu Taliban cắt đứt quan hệ với tất cả các nhóm khủng bố, đặc biệt là Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan, mà Trung Quốc cho rằng đứng sau các cuộc tấn công trong quá khứ ở khu vực Tân Cương.

Ông nói: “Chúng tôi hy vọng chế độ mới của Afghanistan trong thời kỳ chính phủ lâm thời sẽ lắng nghe ý kiến của tất cả các nhóm sắc tộc và phe phái ở Afghanistan, đáp lại hy vọng của người dân và cộng đồng quốc tế.”

Chính phủ lâm thời sẽ do Mullah Mohammad Hassan Akhund, một trong những người sáng lập Taliban, lãnh đạo. Bộ trưởng Nội vụ sẽ là Sirajuddin Haqqani, thủ lĩnh của mạng lưới Haqqani thuộc phe phiến quân Taliban, người nằm trong danh sách truy nã gắt gao nhất của FBI.

Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm thứ 2 cho biết Mỹ còn “một chặng đường dài” mới công nhận Taliban như một chính phủ mới.

Trung Quốc là một trong những cường quốc đầu tiên thiết lập liên lạc với Taliban sau khi lực lượng này làm chủ được Afghanistan vào tháng trước.

Đại sứ quán Trung Quốc tại Kabul vẫn mở cửa và đặc phái viên hàng đầu của nước này tại nước này đã gặp các quan chức cấp cao của Taliban. Trong tuần qua, trợ lý ngoại trưởng Trung Quốc Wu Jianghao đã có một cuộc điện đàm với Abdul Salam Hanafi, phó giám đốc văn phòng của Taliban tại Qatar.

Các quan chức Taliban đã mô tả Trung Quốc là đối tác quan trọng nhất của Afghanistan và đặt hy vọng vào sự đầu tư và hỗ trợ của Trung Quốc để tái thiết đất nước.

Nhưng Bắc Kinh vẫn chưa công nhận chính thức chế độ do Taliban lãnh đạo mặc dù có nhiều đồn đoán rằng họ có thể bước vào khoảng trống mà Mỹ để lại ở Afghanistan. Các nhà quan sát và hoạch định chính sách đối ngoại của Trung Quốc đã nói rằng Bắc Kinh có khả năng sẽ theo dõi các diễn biến một cách thận trọng và không vội vàng đưa ra sự chứng thực chính thức.

Sun Yu, một chuyên gia an ninh Á-Âu tại Uzbekistan, cho biết Bắc Kinh sẽ đánh giá các chính sách của đất nước này nhiều hơn là những gương mặt trong chính phủ mới.

Ông Sun nói: “Vì không thể xác định được Taliban sẽ thực hiện những chính sách gì và tình hình tương lai ở Afghanistan sẽ diễn biến như thế nào, chính phủ Trung Quốc đang đối xử với chính phủ mới một cách thận trọng”.

Huy Hoàng