Trung tâm Đổi mới sáng tạo: 'Nhạc trưởng' điều phối hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Thủ đô
Hà Nội xác định khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là trụ cột phát triển, đồng thời là động lực then chốt nhằm nâng cao năng suất lao động, năng lực cạnh tranh và khả năng tự chủ về công nghệ của Thủ đô.
Hà Nội đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế ở mức hai con số và nâng thu nhập bình quân đầu người lên 12.000 - 13.000 USD vào năm 2030. Để hiện thực hóa mục tiêu này, thành phố xác định khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là trụ cột phát triển, đồng thời là động lực then chốt nhằm nâng cao năng suất lao động, năng lực cạnh tranh và khả năng tự chủ về công nghệ của Thủ đô.
Thành lập Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội (HIC)
Ngày 23/9 tới đây, tại kỳ họp chuyên đề (kỳ họp thứ 26), HĐND TP Hà Nội khóa XVI dự kiến sẽ xem xét và biểu quyết thông qua nhiều Nghị quyết quan trọng về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Một trong những nội dung nhận được sự quan tâm đặc biệt là Nghị quyết thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo (HIC) - mô hình lần đầu tiên được triển khai ở cấp địa phương với cơ chế, chính sách đặc thù.
Trung tâm Đổi mới sáng tạo Hà Nội với nhiệm vụ thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Hà Nội, không định hướng tìm kiếm lợi nhuận trong ngắn hạn, tận dụng tối đa các lợi thế của thành phố, đặc biệt là nguồn lực khoa học công nghệ và nhân lực chất lượng cao để thúc đẩy sự phát triển kinh tế-xã hội, đưa Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo của cả nước, khu vực và quốc tế.
Một góc khu công nghệ cao Hòa Lạc
Khu vực đô thị Hòa Lạc được xác định là đô thị giáo dục, khoa học và công nghệ, với hạt nhân là Khu công nghệ cao Hòa Lạc còn chưa có đủ các hạ tầng khoa học công nghệ, chuyển đổi số; chưa thu hút được các trường đại học, viện nghiên cứu và hệ sinh thái khởi nghiệp về hoạt động trong khu vực.
Trong bối cảnh đó, sự ra đời của HIC được kỳ vọng sẽ điều phối toàn bộ hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Thủ đô. Về mô hình hoạt động, Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội là doanh nghiệp theo mô hình công ty cổ phần (trong đó vốn nhà nước chiếm cổ phần chi phối) do Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội thành lập theo quy định của pháp luật.
Cơ chế đặc thù – lợi thế cạnh tranh của HIC
Khác với các mô hình trung tâm nghiên cứu trước đây, HIC được xây dựng trên cơ sở Luật Thủ đô (sửa đổi năm 2024) cùng các văn bản chiến lược của Trung ương. Đây sẽ là “địa chỉ” tiên phong thử nghiệm nhiều cơ chế mới mang tính đột phá.
Cụ thể, HIC được phép triển khai cơ chế sandbox - mô hình thử nghiệm có kiểm soát, đóng vai trò như “phòng thí nghiệm chính sách” của Hà Nội. Tại đây, các ý tưởng, công nghệ mới sẽ được thử nghiệm trong môi trường pháp lý an toàn; doanh nghiệp tham gia được miễn trừ một số trách nhiệm kinh tế nếu gặp rủi ro khách quan.
Cùng với đó là chính sách ưu đãi vượt trội. Doanh nghiệp và startup tại HIC sẽ được hỗ trợ tiếp cận phòng thí nghiệm, hạ tầng R&D, nền tảng số của Nhà nước với chi phí hợp lý, đồng thời được hưởng ưu đãi về thuế, đất đai, tín dụng.
Thành phố cũng thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm và chương trình ươm tạo công nghệ, vừa tạo nguồn vốn rủi ro cho startup, vừa khuyến khích nguồn lực xã hội hóa đổ vào đổi mới sáng tạo.
Hà Nội chuẩn bị thành lập trung tâm đổi mới sáng tạo
Đáng chú ý, HIC áp dụng cơ chế đãi ngộ linh hoạt để thu hút và giữ chân nhân tài, thông qua hợp tác công - tư nhằm mời gọi các chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước, hướng tới mục tiêu trở thành “điểm đến nhân tài” của khu vực.
Bên cạnh đó, HIC được giao nhiệm vụ đẩy mạnh hợp tác quốc tế, xây dựng mạng lưới liên kết toàn cầu và mời gọi các tập đoàn công nghệ, viện nghiên cứu lớn đặt văn phòng, trung tâm tại Hà Nội.
Ông Trần Đắc Trung - Phó Trưởng Ban Quản lý các Khu công nghệ cao và Khu công nghiệp Hà Nội - đơn vị chủ trì soạn thảo Đề án khẳng định: “Trung tâm không chỉ là một đầu mối kỹ thuật, mà còn là nơi hội tụ, kết nối nguồn lực nghiên cứu, doanh nghiệp, nhà đầu tư và nhân tài trong và ngoài nước. Đề án đã được tham vấn kỹ lưỡng, tiếp thu đầy đủ ý kiến chuyên gia để bảo đảm tính khả thi và phù hợp định hướng phát triển của Thành phố”.
Vai trò hạt nhân liên kết Nhà nước – Nhà khoa học – Doanh nghiệp
Theo Đề án, giai đoạn 2026 – 2030, HIC sẽ tập trung vào việc ươm tạo trên 200 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, kêu gọi vốn trên 500 tỷ đồng, tổ chức hơn 20 sự kiện khoa học – công nghệ quốc tế mỗi năm và hỗ trợ hình thành 10 sản phẩm đổi mới sáng tạo tiêu biểu.
Xa hơn, đến năm 2045, HIC được kỳ vọng trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực, nơi sản sinh ít nhất 10 doanh nghiệp “kỳ lân” công nghệ, sở hữu 20 phòng thí nghiệm trọng điểm tầm quốc gia và quốc tế, đồng thời tạo doanh thu trên 500 tỷ đồng/năm từ thương mại hóa công nghệ.
Theo các chuyên gia, HIC sẽ đóng vai trò hạt nhân liên kết “ba nhà”: Nhà nước – Nhà khoa học – Doanh nghiệp, từ đó tạo ra chuỗi giá trị khép kín cho đổi mới sáng tạo.
Giám đốc Quỹ đầu tư IDG Capital Vietnam Blockchain Trần Việt Đức, một trong những nhà sáng lập của IDG Ventures Vietnam đánh giá: “Hà Nội đang đi đúng hướng. Nếu HIC vận hành minh bạch và linh hoạt, nó sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn cho dòng vốn đầu tư quốc tế. Quan trọng nhất là phải duy trì cơ chế chính sách ổn định, tránh tình trạng ‘nóng - lạnh’ khiến nhà đầu tư e dè”.
Quá trình chuẩn bị Đề án cũng cho thấy sự đồng thuận cao. Ban soạn thảo đã tiếp thu, giải trình toàn bộ ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học, cùng phản biện từ Ủy ban MTTQ, Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND Thành phố và các sở, ngành.
Với HIC, Hà Nội không chỉ kỳ vọng tạo thêm một “địa chỉ đỏ” cho cộng đồng startup, mà còn kiến tạo động lực phát triển mới, song hành với chiến lược xây dựng Thủ đô thành trung tâm khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo hàng đầu của đất nước.
Trong tương lai, nếu HIC phát huy đúng vai trò “nhạc trưởng”, Hà Nội hoàn toàn có thể trở thành thành phố đổi mới sáng tạo tầm khu vực, góp phần đưa Việt Nam bứt phá trong kỷ nguyên kinh tế tri thức.
Có thể nói, Nghị quyết thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo Hà Nội là một quyết định mang tính lịch sử. Nó thể hiện tầm nhìn chiến lược của Thủ đô trong việc kiến tạo thể chế, nuôi dưỡng ý tưởng, thúc đẩy khởi nghiệp và thương mại hóa công nghệ - những yếu tố then chốt để phát triển bền vững và hội nhập quốc tế.
