Trung tướng Ngô Quý Đức: Trọn bước quân hành

Trung tướng Ngô Quý Đức quê ở xã Bình Trung (huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam), nhưng được sinh ra và lớn lên tại huyện Quỳnh Lưu (tỉnh Nghệ An). Cha của Trung tướng Ngô Quý Đức là ông Ngô Quý Tác, năm 1946 nhập ngũ vào Trung đoàn 108 (Liên khu 5).

Đầu tháng 10-1954, theo Hiệp định Geneve, ông Ngô Quý Tác cùng nhiều người con quê hương Quảng Nam - Đà Nẵng lên đường đi tập kết, với lời ước hẹn hai năm sau quay về tổng tuyển cử thống nhất nước nhà. Tuy nhiên, đế quốc Mỹ nhảy vào miền Nam khiến bao nhiêu ước mơ, dự định đành dang dở. Ông Tác và nhiều người con miền Nam tiếp tục ở lại miền Bắc tham gia xây dựng chủ nghĩa xã hội và chi viện cho chiến trường miền Nam.

Cuối năm 1977, sau khi thu xếp ổn thỏa mọi việc ở Nghệ An, ông Ngô Quý Tác chuyển gia đình về quê hương Quảng Nam - Đà Nẵng sinh sống. Lúc này, tỉnh có chủ trương đưa dân lên vùng kinh tế mới. Ông Ngô Quý Tác xung phong lên huyện Trà My để sinh cơ lập nghiệp. Người con trai cả Ngô Quý Đức tiếp tục học xong cấp ba (bậc phổ thông trung học hiện nay).

“Ngày 29-10-1978, tôi vừa tròn 18 tuổi, học xong lớp 12 liền viết đơn tình nguyện nhập ngũ. Khi biết mình sẽ sang giúp bạn Campuchia lật đổ chế độ diệt chủng Pôn Pốt - Iêng Xa-ry", Trung tướng Ngô Quý Đức nhớ lại.

Bìa cuốn hồi ký “Trọn bước quân hành” của Trung tướng Ngô Quý Đức.

Tháng 3-1981, sau khi tốt nghiệp Trường Sĩ quan Lục quân 2, Chuẩn úy Ngô Quý Đức nhận quyết định về công tác tại Đoàn chuyên gia quân sự 5503 (Mặt trận 579, Quân khu 5), đóng tại tỉnh Stung Treng, Campuchia.

Trong thời gian gần 7 năm, anh được thăng quân hàm đến cấp đại úy, chức vụ tiểu đoàn trưởng, với chiến công truy quét tàn quân Pol Pot dưới những tán rừng khộp nước bạn. Sự ác liệt của chiến trường Campuchia được anh mô tả: “Trong mỗi trận đánh, mỗi chiến sĩ chỉ có một bộ quân phục, một tay súng chiến đấu với cường độ cao. Có người nửa tháng không tắm vì không có nước. Ai bị ghẻ lở, chỉ có i-ốt sát trùng; sốt rét ác tính, chỉ có kháng sinh. Không ít khi, đơn vị phải chấp nhận hy sinh để giằng co từng khe suối cạn, gạn tìm những giọt nước, thậm chí phải chặt từng đọt lồ ô, để hứng từng giọt nước nhấm nháp đỡ khô họng.

Mùa khô ở những cánh rừng khộp không tìm đâu ra nước. Gần 7 năm nếm mật nằm gai, xẻ núi luồn rừng tìm địch mà đánh, được Trung tướng Ngô Quý Đức ghi lại trong một chương sách với hơn 50 trang, khiến người đọc không khỏi ám ảnh bởi sự tàn khốc của chiến tranh.

Tháng 12-1987, Đại úy Ngô Quý Đức về nước, được phân công làm trợ lý dân quân Ban CHQS huyện Trà My. Sau đó, đồng chí Ngô Quý Đức lần lượt được bổ nhiệm giữ các chức vụ: Phó chỉ huy trưởng, Tham mưu trưởng Ban CHQS huyện Trà My; Hiệu trưởng Trường Quân sự địa phương tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng; Phó sư đoàn trưởng, Tham mưu trưởng Sư đoàn 315 (Quân khu 5); Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh Quảng Nam; Phó tư lệnh Quân khu 5; Cục trưởng Cục Cứu hộ cứu nạn (Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam).

Trên những chặng đường binh nghiệp, anh đều ghi chép khá tỉ mỉ trong từng trang sách, giúp bạn đọc hình dung được cuộc sống của người cán bộ, chiến sĩ trong một không gian và khoảng thời gian nhất định. Đối với tôi (tác giả bài viết), điều tâm đắc nhất khi đọc cuốn hồi ký này là tâm sự đúc kết cuộc đời của anh: “Dù trên cương vị cán bộ chỉ huy cấp nào, tôi luôn tôn trọng, phục tùng nguyên tắc lãnh đạo tập trung dân chủ của Đảng, tập thể lãnh đạo, phân công cá nhân phụ trách. Trong công tác, tôi luôn gương mẫu dẫn dắt đơn vị đi đầu trong mọi phong trào thi đua, có tác phong làm việc dân chủ, tôn trọng cấp dưới, sâu sát, nhạy bén, mạnh mẽ, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm và quyết đoán trong mọi công việc, thực hiện nói đến đâu, làm đến đó, chứ không qua loa, đại khái”.

Bìa cuốn sách “Dòng họ và gia đình” của Trung tướng Ngô Quý Đức.

Tháng 5-2020, Trung tướng Ngô Quý Đức rời quân ngũ. Trở về với đời thường, anh không nghỉ ngơi mà tích cực tham gia các hoạt động từ thiện, công tác xã hội, chăm lo việc họ mạc.

Nói về việc viết sách, anh kể, từ năm 2013 đã ấp ủ ý tưởng viết một cái gì đó để lưu lại cho con cháu, nhưng đến tận lúc về hưu mới có thể hoàn thành. Sau cuốn hồi ký “Trọn bước quân hành”, Trung tướng Ngô Quý Đức tiếp tục ra mắt cuốn thứ hai có nội dung viết về gia đình và dòng họ.

Những tâm sự dồn nén, ấp ủ bấy lâu về gia đình, dòng họ, đến nay anh mới có dịp trải lòng. Có thể nói, mỗi trang viết của Trung tướng Ngô Quý Đức như một lời gửi gắm cho mai sau về đạo nghĩa tri ân. Để có thể hoàn thành cuốn sách, anh đã khảo cứu nhiều tài liệu, gia phả dòng tộc, đi điền dã, để nghe các bậc cao niên kể những giai thoại về tổ tiên dòng họ Ngô từ miền Bắc vào phương Nam sinh cơ lập nghiệp. Vì vậy, đọc hai cuốn sách, bạn đọc không chỉ hiểu về cuộc đời của một vị tướng, mà còn được biết thêm những thông tin cơ bản về dòng họ Ngô ở Quảng Nam, Đà Nẵng.

NGUYỄN SỸ LONG