Trước tác động chính sách thuế quan mới của Mỹ, cơ hội nào cho doanh nghiệp trong nước?

Tại Diễn đàn đầu tư Việt Nam 2025 chiều ngày 03/06 tại Hà Nội, trong phiên thảo luận “Những thay đổi chính sách vĩ mô đang vẽ lại bản đồ đầu tư”, các chuyên gia đã đưa ra những đánh giá tác động của chính sách thuế quan mới của Mỹ ảnh hưởng đến kinh tế toàn cầu và Việt Nam.

Chính sách thuế quan của Mỹ có xu hướng làm chậm tăng trưởng kinh tế toàn cầu

PGS. TS. Phạm Thế Anh, Chuyên gia kinh tế, Trưởng Khoa kinh tế học, Trường Đại học kinh tế Quốc dân cho rằng, chính sách thuế quan của Mỹ có xu hướng làm chậm tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Theo ông, có hai kênh chịu tác động chủ yếu. Đầu tiên là thương mại - đầu tư. Mô hình tăng trưởng của Việt Nam đến nay vẫn phụ thuộc rất lớn vào xuất khẩu và thu hút đầu tư nước ngoài, đặc biệt trong các lĩnh vực chế biến, chế tạo.

Khi Mỹ áp dụng các chính sách thuế quan nghiêm ngặt, đặc biệt là với các mặt hàng công nghiệp, sẽ làm giảm nhu cầu nhập khẩu và tạo ra sự bất định lớn cho các doanh nghiệp có chuỗi cung ứng liên quan đến thị trường Mỹ.

PGS. TS. Phạm Thế Anh, Chuyên gia kinh tế, Trưởng Khoa kinh tế học, Trường Đại học kinh tế Quốc dân

Sự bất định này khiến nhiều nhà đầu tư nước ngoài tạm hoãn kế hoạch rót vốn mới hoặc mở rộng sản xuất, đặc biệt là trong những ngành có nguy cơ bị áp thuế cao. Mặc dù chưa ghi nhận dòng vốn rút khỏi Việt Nam nhưng xu hướng trì hoãn, thận trọng trong đầu tư là điều dễ thấy.

Kênh thứ hai liên quan đến thị trường tài chính. Người tiêu dùng Mỹ có thể chịu giá cả tăng cao trong vòng 1 - 2 tháng tới dẫn tới áp lực lạm phát và lãi suất neo cao. Điều này khiến các thị trường tài chính như Việt Nam sẽ chịu tác động, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam muốn duy trì ổn định tỷ giá.

Lãi suất cao tại Mỹ không chỉ tác động trực tiếp đến dòng vốn toàn cầu, khiến các thị trường tài chính trong đó có Việt Nam chịu tác động, đặc biệt trong bối cảnh muốn duy trì ổn định tỷ giá.

Vị chuyên gia Thế Anh cũng lưu ý để đánh giá tác động cụ thể đến từng ngành, lĩnh vực, cần chờ kết quả đàm phán cuối cùng giữa Mỹ và các đối tác thương mại.

"Tôi nghiêng về kịch bản tích cực và so sánh tương quan với các quốc gia xuất khẩu tương tự như Việt Nam sẽ có đánh giá tốt hơn. Hiện tại về cơ bản tất cả ngành nghề xuất khẩu đều ảnh hưởng đặc biệt là những ngành nghề có đầu tư nước ngoài", ông Thế Anh cho biết.

Trong khi đó, ông Phạm Hồng Hải - Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Phương Đông (mã ck: OCB) cho rằng, các biến động trong chính sách tiền tệ của Mỹ, đặc biệt là việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất hoặc đẩy mạnh phát hành trái phiếu Chính phủ, đang gây áp lực lớn cho các thị trường mới nổi, trong đó có Việt Nam.

Khi Fed tăng lãi suất, sức hấp dẫn của USD và các tài sản tài chính tại Mỹ tăng lên, khiến dòng vốn toàn cầu có xu hướng chuyển dịch khỏi các thị trường mới nổi - nơi tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn.

Ông Phạm Hồng Hải, Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB).

Ông Phạm Hồng Hải cho rằng trong chu kỳ dài hạn, vị thế của USD với tư cách là đồng tiền dự trữ toàn cầu có thể bị suy giảm. Mặc dù Mỹ vẫn duy trì được vai trò chi phối hệ thống tài chính quốc tế, nhưng mức thâm hụt ngân sách khoảng 2,000 tỷ USD mỗi năm khiến nền tài chính Mỹ đứng trước nhiều rủi ro.

Về chu kỳ dài hạn, có thể đồng USD sẽ suy giảm nhiều. Với bất ổn hiện nay, nhiều quốc gia tham dự thương mại toàn cầu tìm cách chuyển dịch đồng tiền thanh toán quốc gia ra khỏi USD, để tránh phụ thuộc vào USD, cơ hội rất lớn cho thị trường mới nổi bao gồm cả Việt Nam.

Với bối cảnh trong nước, ông Hải đánh giá Ngân hàng Nhà nước đang đối diện bài toán khó: Vừa phải đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, vừa cần duy trì tăng trưởng trong điều kiện lãi suất toàn cầu tăng cao.

Nếu hạ lãi suất để kích thích kinh tế thì đồng nghĩa gây áp lực lên tỷ giá. Nhưng nếu để VND mất giá mạnh, Việt Nam sẽ bị cho là dùng tỷ giá để cạnh tranh thương mại - điều các đối tác lớn như Mỹ không mong muốn.

Ông Hải bày tỏ kỳ vọng, Việt Nam tiếp tục giữ được ổn định kinh tế vĩ mô và nhất là đàm phán hiệu quả với Mỹ về thương mại, từ đó mở ra những cơ hội mới cho doanh nghiệp trong nước và nền kinh tế.

Các doanh nghiệp Việt Nam có nhiều cơ hội ở phía trước

Tại phiên thảo luận, TS. Phan Đức Hiếu - Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Khóa XV cho biết, hiện nay, doanh nghiệp trong nước đang đứng trước cơ hội mới nhưng cũng đối mặt nhiều rủi ro khó lường, đặc biệt là từ biến động chính sách toàn cầu như thuế quan của Mỹ hay bất định kinh tế hậu Covid-19.

Nhiều doanh nghiệp chia sẻ họ không dám lên kế hoạch dài hơn 6 tháng vì môi trường kinh doanh thay đổi quá nhanh và khó dự đoán.

TS. Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội khóa XV.

Trước tình hình đó, Chính phủ đã đưa ra những chuyển động tích cực như sửa đổi Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật PPP, Luật Đổi mới sáng tạo… Một số biện pháp, chính sách hỗ trợ về thuế đang được xem xét như bỏ thuế môn bài, miễn thuế 1 - 3 năm, khấu trừ 200% chi phí nghiên cứu phát triển (R&D) khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp….

Một nguồn lực rất lớn khác đến từ hơn 2.000 dự án đầu tư dở dang, nếu tháo gỡ được các vướng mắc về thủ tục, pháp lý hoặc vốn thì đây sẽ là lực đẩy rất lớn cho tăng trưởng trong nước, thậm chí hiệu quả hơn so với việc chỉ tập trung thu hút FDI mới.

An Minh