Trường ĐHKHXH&NV: Khẳng định vị thế trung tâm nghiên cứu hàng đầu cả nước

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long dự Lễ kỉ niệm 80 năm truyền thống và 30 năm thành lập Trường ĐHKHXHNV. Ảnh: BTC

Cùng dự có các Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng: Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn; Phó Giám đốc Thường trực Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Đoàn Minh Huấn; Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản Hoàng Trung Dũng; Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh; lãnh đạo các Ban, Bộ, ngành Trung ương; lãnh đạo Thành phố Hà Nội và các tỉnh; nguyên hiệu trưởng, nguyên lãnh đạo và lãnh đạo Nhà trường; các thầy, cô giáo cùng nhiều thế hệ sinh viên.

80 năm bền bỉ vun trồng tri thức

Phát biểu khai mạc Lễ kỷ niệm, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHKHXH&NV) Hoàng Anh Tuấn, nhắc lại dấu mốc lịch sử đặc biệt: Ngày 10.10.1945, chỉ hơn một tháng sau khi đọc Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 45 thành lập Ban Đại học Văn khoa thuộc Đại học Quốc gia Việt Nam, tiền thân của Trường ĐHKHXH&NV ngày nay. Điều đó cho thấy, tầm nhìn xa trông rộng của lãnh tụ Hồ Chí Minh và Chính phủ cách mạng lâm thời về vai trò của lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn đối với một.

Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, khi các cơ sở giáo dục phải sơ tán lên chiến khu Việt Bắc, hoạt động nghiên cứu và truyền bá tri thức về văn hóa, văn học, lịch sử dân tộc… vẫn được duy trì mạnh mẽ. Chính trong hoàn cảnh thiếu thốn ấy, nền tảng học thuật và triết lý khoa học của Nhà trường được định hình, chuẩn bị cho giai đoạn kiến thiết đất nước sau hòa bình.

Năm 1956, Chính phủ hợp nhất Ban Đại học Văn khoa với một số cơ sở đào tạo để thành lập Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội – trung tâm đào tạo và nghiên cứu khoa học cơ bản đa ngành hàng đầu cả nước. Đây là giai đoạn đánh dấu sự định hình của một học phong hàn lâm nghiêm cẩn, quy tụ nhiều bậc danh sư, tạo ra các công trình có giá trị khoa học và tư vấn chính sách quan trọng cho Đảng và Nhà nước.

Trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ, nhiều cán bộ và sinh viên của Đại học Tổng hợp Hà Nội đã gác bút nghiên lên đường, có những người “mãi mãi để lại tuổi hai mươi nơi chiến trường”. Tinh thần ấy trở thành một phần lịch sử của ngôi trường, gắn kết học thuật với lý tưởng phụng sự đất nước.

Bước vào thời kỳ đổi mới và hội nhập, năm 1995, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn ra đời trên cơ sở phân tách Đại học Tổng hợp Hà Nội. Ba thập kỷ thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội là giai đoạn Nhà trường phát triển mạnh mẽ về quy mô, chất lượng và tầm ảnh hưởng. Đây là trung tâm đào tạo nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu khoa học xuất sắc, tư vấn chính sách vĩ mô, sáng tạo và truyền bá tri thức xã hội – nhân văn; đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế để tiếp nhận tinh hoa khoa học thế giới và lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam.

Các đại biểu thực hiện nghi thức chào cờ tại Lễ kỉ niệm

Triết lý giáo dục của Nhà trường được cập nhật theo xu hướng đại học nghiên cứu tiên tiến, với tinh thần “hàn lâm làm nền tảng – hiện đại là xu hướng”, được cô đọng thành “Văn hiến – hiện đại – khai phóng”. Hệ giá trị cốt lõi “Tiên phong – Sáng tạo – Chất lượng cao – Trình độ cao” trở thành định hướng xuyên suốt cho phát triển đội ngũ, chương trình đào tạo và hoạt động nghiên cứu.

Công tác đảm bảo chất lượng và kiểm định được ưu tiên hàng đầu. Đến nay, 100% chương trình cử nhân đã hoàn thành kiểm định chất lượng; nhiều chương trình đạt chuẩn AUN-QA của ASEAN. Năm 2024, lĩnh vực khoa học xã hội của Nhà trường được Times Higher Education xếp hạng 501–600 thế giới; năm 2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo xếp Nhà trường trong nhóm cơ sở đại học có kết quả kiểm định cao nhất cả nước.

Đội ngũ 500 viên chức của Nhà trường có tỉ lệ giảng viên sở hữu học vị tiến sĩ lên tới 85%; tỉ lệ giáo sư, phó giáo sư đạt 25% – gần gấp ba lần mức trung bình toàn quốc. Nhà trường đào tạo 80 chương trình thuộc ba cấp học, cùng một trường THPT Chuyên, quy mô người học khoảng 14.000; trong đó học viên sau đại học và lưu học sinh quốc tế chiếm 25% – một tỉ lệ “vàng” trong bối cảnh giáo dục đại học Việt Nam.

Kiên định con đường đại học nghiên cứu, Nhà trường xuất bản hàng ngàn đầu sách gồm chuyên khảo, giáo trình, tài liệu tham khảo; mỗi năm có khoảng 200 công bố quốc tế, trong đó gần 100 bài thuộc các hệ thống scopus và web of science. “Đề án Biên soạn, xuất bản sách phục vụ đào tạo và nghiên cứu (2024–2029)” dự kiến đưa vào hệ thống 600 đầu sách, trong đó bộ “Tùng thư Khoa học Xã hội và Nhân văn” gồm 300 chuyên khảo sẽ là nền tảng chiến lược để dẫn dắt học thuật và hỗ trợ hoạch định chính sách trong lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn.

Hoạt động quốc tế hóa tiếp tục được mở rộng. Nhà trường có hơn 200 đối tác uy tín trên thế giới, mỗi năm đón gần 1.500 lưu học sinh quốc tế và khoảng 300 lượt học giả quốc tế đến giảng dạy, nghiên cứu. Nhiều học viên quốc tế từng học tập tại trường đã trở thành chính khách, nhà ngoại giao, chuyên gia Việt Nam học có ảnh hưởng tại các quốc gia. Nhà trường cũng cử nhiều giảng viên ra nước ngoài giảng dạy tiếng Việt, lịch sử và văn hóa Việt Nam; đồng thời đặt mục tiêu từ năm học 2024–2025, tỉ lệ học phần giảng dạy bằng ngoại ngữ đạt tối thiểu 30%.

Hiệu trưởng Trường ĐHKHXH&NV Hoàng Anh Tuấn báo cáo tại Lễ kỉ niệm

Những thành tựu của chặng đường 80 năm đã được Đảng và Nhà nước ghi nhận bằng nhiều huân chương cao quý: Huân chương Độc lập hạng Nhất, Anh hùng Lao động, Huân chương Hồ Chí Minh, cùng nhiều Huân chương Lao động hạng Nhất; gần 30 nhà giáo của Trường được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước.

Hướng đến giai đoạn phát triển mới, Nhà trường tập trung triển khai năm nhóm nhiệm vụ trọng tâm: tái cấu trúc tổ chức theo hướng tinh gọn – hiện đại; đột phá trong xây dựng và thu hút đội ngũ chuyên gia xuất sắc; điều chỉnh cơ cấu chương trình đào tạo theo hướng liên ngành, đa ngành và quốc tế hóa; tăng cường công bố khoa học quốc tế gắn với tư vấn chính sách cao cấp; và xây dựng chiến lược tài chính phù hợp với cơ chế tự chủ, tạo dư địa phát triển tại cả cơ sở nội thành và Hòa Lạc.

Tám thập kỷ Văn khoa – Tổng hợp – Nhân văn là hành trình gắn tri thức với vận mệnh dân tộc, kết tinh nỗ lực của nhiều thế hệ học giả và người học. Trong dòng chảy giáo dục đại học hiện đại, Nhà trường tiếp tục giữ vai trò tiên phong, nuôi dưỡng trí tuệ, sáng tạo tri thức, góp phần xây dựng nền tảng văn hóa – con người Việt Nam và lan tỏa những giá trị tốt đẹp của dân tộc ra thế giới.

Tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trong nghiên cứu và đào tạo nhân lực chất lượng cao

Tại Lễ kỉ niệm, thay mặt Chính phủ, Phó Thủ tướng Lê Thành Long chúc mừng và biểu dương những đóng góp to lớn của Trường ĐHKHXH&NV trong suốt tám thập kỷ xây dựng và phát triển. Phó Thủ tướng nhấn mạnh, trong bối cảnh thế giới biến động mạnh mẽ bởi kinh tế số, trí tuệ nhân tạo và các loại hình tri thức mới, vai trò của khoa học xã hội và nhân văn càng trở nên quan trọng, giữ vị trí chiến lược trong việc lý giải các biến đổi xã hội và hỗ trợ xây dựng chính sách quốc gia.

Phó Thủ tướng Lê Thành Long khẳng định, 80 năm hình thành và phát triển của Trường ĐHKHXH&NV không chỉ là hành trình của một cơ sở đào tạo đại học, mà là đóng góp quan trọng vào sự nghiệp xây dựng nền tảng tư tưởng, văn hóa và con người Việt Nam trong suốt nhiều giai đoạn lịch sử.

Từ mái trường Văn khoa thuở đầu đến vị thế là trung tâm nghiên cứu hàng đầu cả nước hôm nay, Nhà trường đã đồng hành cùng sự trưởng thành của nền học thuật nước nhà, đào tạo nhiều thế hệ trí thức giữ vai trò nòng cốt trong các lĩnh vực khoa học xã hội, quản lý nhà nước, nghiên cứu chiến lược, truyền thông báo chí, ngoại giao, văn hóa, xã hội học, tâm lý học, sử học, triết học và nhiều chuyên ngành mũi nhọn.

Phó Thủ tướng Lê Thành Long gắn Huân chương Lao động hạng Nhất lên lá cờ truyền thống của Trường ĐHKHXH&NV

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, trong bối cảnh thế giới biến động nhanh, sâu và khó dự báo, khoa học xã hội và nhân văn có vai trò đặc biệt quan trọng bởi đây là lĩnh vực trực tiếp góp phần lý giải các vấn đề của con người và xã hội, dự báo xu thế, từ đó cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chính sách. Chính vì vậy, yêu cầu đặt ra đối với Nhà trường không chỉ là tiếp tục khẳng định vị thế học thuật trong nước mà còn phải chủ động vươn lên chuẩn khu vực, đóng góp vào tri thức nhân loại trong các lĩnh vực khoa học xã hội – nhân văn đang có nhiều thay đổi mạnh mẽ.

Từ thực tiễn đó, Phó Thủ tướng ghi nhận nỗ lực của Nhà trường trong việc đổi mới chương trình đào tạo, tăng cường nghiên cứu liên ngành, mở rộng hợp tác quốc tế, đẩy mạnh công bố quốc tế và chú trọng phát triển đội ngũ giảng viên có trình độ cao.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cho rằng, bối cảnh mới đòi hỏi sự đổi mới mạnh mẽ hơn nữa, nhất là khi trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số đang làm thay đổi cách con người học tập, làm việc và tương tác. Các ngành khoa học xã hội và nhân văn phải nắm bắt nhanh các xu hướng này, tăng cường năng lực phân tích dữ liệu, triển khai các mô hình nghiên cứu mới, đồng thời tiếp tục gìn giữ vai trò bền vững của những giá trị nhân văn, đạo đức và bản sắc văn hóa trong kỷ nguyên số.

Phó Thủ tướng đặc biệt nhấn mạnh yêu cầu đổi mới tư duy quản trị đại học theo hướng tự chủ, minh bạch và gắn với trách nhiệm giải trình; phát triển hệ sinh thái nghiên cứu – đào tạo – đổi mới sáng tạo; mở rộng không gian học thuật và tăng cường sự tham gia của nhà trường trong việc tư vấn chính sách cho các cơ quan Đảng và Nhà nước. Theo Phó Thủ tướng, đây chính là trách nhiệm và sứ mệnh mà một cơ sở đầu ngành như Trường ĐHKHXH&NV phải đảm đương, nhất là khi đất nước đang đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, phát triển con người và xây dựng văn hóa trở thành sức mạnh nội sinh của phát triển bền vững.

Đánh giá cao những nỗ lực của các thầy, cô giáo và nhà khoa học, Phó Thủ tướng tin tưởng, Nhà trường hoàn toàn có đủ điều kiện để dẫn dắt sự phát triển của ngành khoa học xã hội – nhân văn Việt Nam trong giai đoạn mới. Ông đề nghị Nhà trường tập trung vào việc xây dựng môi trường học thuật khai phóng, tôn trọng khác biệt, nuôi dưỡng tài năng trẻ; chủ động tham gia sâu hơn vào các chương trình nghiên cứu cấp quốc gia; mở rộng mạng lưới hợp tác quốc tế với các đại học có uy tín; phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh, từng bước khẳng định vị thế trong các xếp hạng khu vực và quốc tế.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng yêu cầu Nhà trường tiếp tục phát huy thế mạnh về nghiên cứu cơ bản, đồng thời tăng cường nghiên cứu ứng dụng gắn với các vấn đề lớn của đất nước như xây dựng hệ giá trị quốc gia, phát triển văn hóa, đô thị hóa và biến đổi xã hội, chuyển đổi số, truyền thông trong môi trường số, an ninh phi truyền thống, hội nhập quốc tế, quan hệ quốc tế và ngoại giao nhân dân. Những kết quả nghiên cứu này cần được chuyển hóa thành các khuyến nghị chính sách có giá trị thực tiễn, góp phần nâng cao chất lượng quản trị công và thúc đẩy phát triển bền vững.

Phó Thủ tướng bày tỏ kỳ vọng, với truyền thống 80 năm, đội ngũ học giả tâm huyết và nền tảng học thuật được xây dựng qua nhiều thế hệ, Trường ĐHKHXH&NV sẽ tiếp tục khẳng định vị thế trung tâm nghiên cứu hàng đầu cả nước, góp phần đào tạo lớp trí thức mới – những con người có tri thức sâu rộng, tư duy phản biện, bản lĩnh văn hóa và khả năng thích ứng cao trong bối cảnh thế giới nhiều biến động.

Tại Lễ kỷ niệm, Trường ĐHKHXH&NV vinh dự được đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất, ghi nhận tám mươi năm bền bỉ vun trồng tri thức, đào tạo đội ngũ trí thức, đóng góp quan trọng cho sự nghiệp giáo dục đại học Việt Nam.

Đại diện Nhà trường bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ; Đại học Quốc gia Hà Nội; các bộ, ngành; các thế hệ giảng viên, sinh viên và đối tác trong và ngoài nước đã luôn đồng hành. Nhà trường khẳng định quyết tâm tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, phát triển đột phá, xứng đáng với truyền thống Văn khoa – Tổng hợp – Nhân văn, góp phần xây dựng nền tảng tri thức, văn hóa và nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước trong giai đoạn mới.

HOÀNG HƯƠNG