Trường hợp khẩn cấp, Thủ tướng có thể áp dụng biện pháp mà pháp luật chưa quy định
Theo dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp, trong trường hợp cần thiết, Thủ tướng có thể áp dụng các biện pháp mà pháp luật hiện hành chưa quy định và báo cáo cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Quốc hội trong thời gian gần nhất.
Chiều 27/5, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Quốc phòng Phan Văn Giang, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày tờ trình dự án Luật Tình trạng khẩn cấp.
Bộ trưởng nêu rõ, việc xây dựng Luật nhằm khắc phục hạn chế, bất cập trong thực tiễn, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của pháp luật về tình trạng khẩn cấp. Qua đó, góp phần bảo vệ Nhà nước và nhân dân, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định ban bố tình trạng khẩn cấp theo đề nghị của Thủ tướng
Dự thảo Luật gồm 6 chương, 42 điều, tập trung vào 2 chính sách lớn gồm biện pháp áp dụng trong tình trạng khẩn cấp, thẩm quyền tổ chức, chỉ đạo, điều hành và quyết định áp dụng các biện pháp đặc biệt của một số chủ thể trong tình trạng khẩn cấp; và các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp; cứu trợ, hỗ trợ người dân ứng phó trong và sau tình trạng khẩn cấp.
Bộ trưởng Quốc phòng Phan Văn Giang. (Ảnh: BÙI GIANG)
Dự thảo quy định tình trạng khẩn cấp là trạng thái đặc biệt của xã hội được thiết lập tại một hay nhiều địa phương hoặc trên phạm vi cả nước khi an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, tính mạng, sức khỏe của con người bị đe dọa hoặc bị xâm hại nghiêm trọng mà các biện pháp phòng thủ dân sự cấp độ 3 không đáp ứng được, cần thiết phải áp dụng các biện pháp đặc biệt nhằm kịp thời ngăn chặn, khắc phục hậu quả và nhanh chóng ổn định tình hình.
Theo dự thảo, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định ban bố tình trạng khẩn cấp trong cả nước hoặc ở từng địa phương theo đề nghị của Thủ tướng.
Căn cứ vào Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước công bố tình trạng khẩn cấp trong cả nước hoặc ở từng địa phương. Trường hợp Ủy ban Thường vụ Quốc hội không họp ngay được, Chủ tịch nước công bố tình trạng khẩn cấp theo đề nghị của Thủ tướng.
Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc Lệnh của Chủ tịch nước về tình trạng khẩn cấp phải được công bố ngay trên phương tiện thông tin đại chúng và niêm yết công khai tại trụ sở Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi ban bố tình trạng khẩn cấp để người dân biết, thực hiện.
Quang cảnh phiên họp chiều 27/5. (Ảnh: BÙI GIANG)
Khi thảm họa đã được ngăn ngừa, hạn chế hoặc khắc phục; dịch bệnh được chặn đứng hoặc dập tắt; tình hình quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội đã ổn định, Thủ tướng đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội ra Nghị quyết, Chủ tịch nước ra Lệnh bãi bỏ tình trạng khẩn cấp.
Cũng theo dự thảo luật, Thủ tướng quyết định các biện pháp áp dụng trong tình trạng khẩn cấp.
Trong trường hợp cần thiết, Thủ tướng có thể áp dụng các biện pháp mà pháp luật hiện hành chưa quy định và báo cáo cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Quốc hội trong thời gian gần nhất.
Việc phân quyền bảo đảm linh hoạt trong ứng phó, xử lý các tình huống phức tạp
Thẩm tra dự án Luật, Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội cho rằng quy định về các biện pháp được áp dụng trong tình trạng khẩn cấp là rất quan trọng, tạo tính thống nhất để áp dụng khi xảy ra tình trạng khẩn cấp.
Cơ quan thẩm tra đề nghị nghiên cứu để quy định các biện pháp áp dụng cho phù hợp với phân loại về tình trạng khẩn cấp, bảo đảm tính thống nhất, chặt chẽ, khả thi.
Về việc phân quyền, phân cấp áp dụng các biện pháp trong tình trạng khẩn cấp, Chủ nhiệm Ủy ban Lê Tấn Tới cho hay, Ủy ban cơ bản tán thành với quy định giao quyền cho Thủ tướng trong trường hợp cần thiết, có thể áp dụng các biện pháp mà pháp luật hiện hành chưa quy định và báo cáo cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Quốc hội trong thời gian gần nhất.
Theo cơ quan thẩm tra, quy định này bảo đảm linh hoạt trong việc ứng phó, xử lý các tình huống phức tạp.
Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới. (Ảnh: BÙI GIANG)
Có ý kiến đề nghị nghiên cứu, bổ sung nội dung “hoặc khác với quy định của pháp luật hiện hành” để bảo đảm phù hợp với các quy định về phân cấp, phân quyền, ủy quyền của Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025.
Về các chính sách, biện pháp hỗ trợ, có ý kiến đề nghị Luật chỉ quy định chung về cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt và giao, phân cấp cho Thủ tướng, chính quyền địa phương hỗ trợ cho người dân, cộng đồng, doanh nghiệp bị ảnh hưởng trong tình trạng khẩn cấp, hoặc giao Chính phủ quy định chi tiết.
Về trách nhiệm quản lý Nhà nước, Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại nhất trí với quy định giao thẩm quyền cho chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thể áp dụng các biện pháp mà pháp luật hiện hành chưa quy định hoặc khác với quy định của pháp luật hiện hành, bảo đảm linh hoạt trong việc ứng phó, xử lý các tình huống phức tạp tại địa phương. Song, cơ quan thẩm tra lưu ý cần rà soát để bảo đảm thống nhất, đồng bộ với Luật Tổ chức chính quyền địa phương.
Theo chương trình, dự án Luật Tình trạng khẩn cấp sẽ được Quốc hội cho ý kiến tại tổ vào ngày 12/6 và thảo luận ở hội trường vào ngày 24/6.
