Truy tố các cựu lãnh đạo Chi cục Thú y vùng VI tiếp tay buôn lậu trị giá 1.800 tỷ đồng

Nguyên liệu tiềm ẩn nhiều nguy cơ

Hiệp hội Thức ăn chăn nuôi Việt Nam cho biết, ở các nước phát triển, bột thịt, bột xương thịt (MBM) được chế biến từ 49% khối lượng sống của trâu bò (phần con người không ăn được), 44% khối lượng sống của heo và 37% khối lượng sống của gà, vịt. Nguyên liệu sản xuất bột thịt, bột xương thịt có đặc điểm trên 60% là nước, 20% protein và khoáng, 20% chất béo. Nguyên liệu sản xuất MBM dễ hư hỏng, chứa nhiều vi sinh vật có hại và nhiều loại có thể lây lan, truyền bệnh cho cả người và động vật. Hàm lượng vi sinh vật trong nguyên liệu chế biến MBM ở mức cao.

Trong một báo cáo khoa học, Clostridium Perfringen có ở 71% mẫu nguyên liệu chế biến bột thịt, bột thịt xương; các chủng Listeria 76,2%; L Monocytogenes 8,3%; các chủng Campylobacter 29,8%; C. jejuni 20%; các chủng Salmonella 84,5%. MBM có nguy cơ lan truyền dịch bệnh bò điên, lở mồm long móng... cho trâu, bò. Với heo, MBM có thể lan truyền bệnh tai xanh, dịch tả heo Châu Phi, lở mồm long móng, tiêu chảy cấp...

Để bảo đảm an toàn dịch bệnh cho vật nuôi, an toàn thực phẩm cho người, nhiều nước trên thế giới đã cấm sử dụng bột thịt, bột thịt xương làm thức ăn chăn nuôi. Tại Pháp, từ năm 1990 đã cấm sử dụng MBM trong thức ăn cho bò. Trong toàn khối EU, từ năm 1994, đã cấm sử dụng MBM trong thức ăn cho loài nhai lại và từ 2001 cấm sử dụng MBM trong tất cả các loại thức ăn cho động vật.

Bạch Đức Lữu

Lý Hoài Vũ

Việt Nam không cấm nhập MBM, nhưng chưa cho phép nhập khẩu sản phẩm động vật của loài nhai lại (bò, cừu...) có nguồn gốc xuất xứ từ các quốc gia Châu Âu từng có dịch bệnh bò điên hoặc nguy cơ dịch bệnh bò điên để bảo đảm an toàn dịch bệnh, chỉ cho phép nhập khẩu sản phẩm động vật từ những quốc gia đã có thỏa thuận thú y với Việt Nam (Hungary và Nga).

Do đó, các lô hàng sản phẩm động vật có xuất xứ từ các quốc gia Châu Âu khi nhập khẩu về Việt Nam đều được cơ quan thú y quản lý, kiểm tra ADN để bảo đảm không có nguồn gốc từ loài nhai lại. Tuy nhiên, sản phẩm động vật dùng làm nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi có nguồn gốc từ Châu Âu giá thành thấp hơn so với mặt bằng chung trên toàn thế giới. Vì lợi nhuận lớn nên nhiều doanh nghiệp đã bất chấp quy định, sử dụng nhiều thủ đoạn khác nhau để có thể nhập khẩu được loại hàng này từ các quốc gia Châu Âu.

Chung chi tiền để được "làm ngơ”

Nhóm Công ty TNHH xuất nhập khẩu dinh dưỡng Hoàng Sa, nhóm Công ty TNHH Đại lý hàng hóa Việt Nam, nhóm Công ty TNHH đầu tư và phát triển Trung Chính và Công ty cổ phần dinh dưỡng PMT đã bất chấp quy định của pháp luật, sử dụng nhiều thủ đoạn khác nhau để có thể nhập khẩu được loại hàng này từ các quốc gia Châu Âu về Việt Nam.

Để thực hiện trót lọt hành vi buôn lậu, đại diện các doanh nghiệp đã móc nối, đưa hối lộ cho một số cán bộ, lãnh đạo thuộc Chi cục Thú y vùng VI để những người này "làm ngơ” bằng cách không trực tiếp lấy mẫu sản phẩm, không kiểm tra đầy đủ hồ sơ, bỏ qua, làm không đúng một số quy định, quy trình để các lô hàng vi phạm được nhập khẩu trót lọt vào Việt Nam.

Cụ thể, đối với nhóm Công ty TNHH xuất nhập khẩu dinh dưỡng Hoàng Sa, do Trần Nguyên Bình, Đỗ Thủy Nhung thành lập và điều hành mọi hoạt động gồm 6 doanh nghiệp, cùng hoạt động tại một địa chỉ để thực hiện hoạt động nhập khẩu sản phẩm động vật sử dụng làm nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi. Bình, Nhung đã chỉ đạo các nhân viên làm giả giấy chứng nhận kiểm dịch của nước xuất khẩu, khai báo gian dối nguồn gốc xuất xứ, khai báo gian dối loại hàng hóa để nhập khẩu trái phép trót lọt 762 lô hàng là bột huyết động vật nhai lại có nguồn gốc từ Pháp.

Đây là mặt hàng không đủ điều kiện nhập khẩu vào Việt Nam làm nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi với tổng trị giá trị 1.800 tỷ đồng. Ngoài ra, nhóm Công ty Hoàng Sa còn mở tờ khai hải quan, làm thủ tục nhập khẩu trái phép đối với 10 lô hàng, trị giá 30 tỷ đồng, được lưu giữ ở cảng Cát Lái và cảng SP-ITC, Cơ quan điều tra đã tiến hành tạm giữ và xử lý đối với các lô hàng này.

Mẫu bột thịt, bột xương động vật được các chuyên gia khuyến cáo về nguy cơ tiềm ẩn

Trong quá trình nhập lậu các lô hàng, vợ chồng Trần Nguyên Bình liên hệ với Trần Trung Nhân (Trạm trưởng Trạm kiểm dịch động vật Cảng - Bưu điện thuộc Chi cục Thú y vùng VI) đặt vấn đề "chung chi" từ 1 - 3 triệu đồng/lô hàng. Tính từ năm 2018 - 2023, mỗi lần (từ một đến 2 tháng) vợ chồng Bình đưa cho Nhân khoảng 50 - 150 triệu đồng, tổng cộng khoảng 2,9 tỷ đồng.

Sau khi nhận tiền, Nhân chia lại cho Bạch Đức Lữu (Chi cục trưởng) khoảng 40%, chia cho Lý Hoài Vũ (Phó chi cục trưởng) khoảng 30%, còn lại Nhân chia cho các kiểm dịch viên trong trạm kiểm dịch số tiền từ 5 - 7 triệu đồng/người/tháng, sử dụng để cho các khoản ăn uống, tiếp khách và giữ lại một phần cho mình. Nhân còn thừa nhận đã nhận tiền của các doanh nghiệp khác với tổng số tiền từ năm 2018 - 2023 là khoảng 3 tỷ đồng.

Trạm phó Nguyễn Minh Thành cũng đưa cho Nhân khoản tiền từ 30 - 100 triệu đồng định kỳ mỗi 2 - 3 tháng. Số tiền này do Thành nhận từ một số doanh nghiệp nhập khẩu sản phẩm động vật đông lạnh rồi đưa về để Nhân gom lại và phân chia cho các cán bộ khác của Trạm và Chi cục. Tính từ năm 2018, Thành đưa về cho Nhân khoảng 1 tỷ đồng. Số tiền trên Nhân xác định các doanh nghiệp gửi cảm ơn Trạm vì đã tạo điều kiện giải quyết nhanh đối với các lô hàng.

Tổng số tiền nhận được, Nhân chia lại cho Lữu khoảng 1,2 tỷ đồng; đưa cho Vũ khoảng 800 triệu đồng; đưa cho mỗi kiểm dịch viên trong trạm kiểm dịch từ 5 - 7 triệu đồng/tháng, tổng cộng khoảng 2,5 tỷ đồng. Ngoài ra, số tiền được sử dụng để trả tiền chi phí tiếp khách, tặng quà, ăn uống... cho Trạm kiểm dịch, Chi cục thú y và chi phí cho lãnh đạo chi cục đi công tác, tổng cộng khoảng 1 tỷ đồng; còn lại khoảng 1 tỷ đồng Nhân giữ lại sử dụng cá nhân.

Liên quan đến vụ án này còn có một số doanh nghiệp tại nhiều tỉnh thành nhập khẩu trái phép các lô hàng sản phẩm động vật, gồm: Công ty TNHH Đại lý hàng hóa Việt Nam (trụ sở tại TP.Hải Phòng) do Dương Đức Thọ (đã chết) và Đoàn Thị Huyền (37 tuổi, ngụ Hải Phòng) thành lập, điều hành đã nhập khẩu trái phép 102 lô hàng, trị giá 250 tỷ đồng; nhóm Công ty TNHH đầu tư và phát triển Trung Chính (trụ sở tại TP.Hà Nội) do Trần Quốc Trung (35 tuổi, ngụ TP.Hà Nội) thành lập nhập trái phép 44 lô hàng, trị giá 115 tỷ đồng; Công ty cổ phần dinh dưỡng PMT (trụ sở tại TPHCM) do Vũ Văn C. (38 tuổi, quê Vĩnh Phúc) và Nguyễn Thùy Minh (42 tuổi, quê Phú Thọ) cùng nhau thành lập đã chỉ đạo nhân viên làm giả các chứng từ, khai báo gian dối nguồn gốc lô hàng để nhập khẩu trái phép 4 lô hàng, trị giá 13,3 tỷ đồng.

Ngoài số lãnh đạo, cán bộ Chi Cục Thú y vùng VI bị đề nghị truy tố về hành vi "nhận hối lộ", 20 bị can khác bị Viện Kiểm sát TPHCM truy tố về các tội: buôn lậu, đưa hối lộ, lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ, thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.

Anh Thy