Truyền hình trực tuyến: Đất cằn hay đất màu?

Thị trường truyền hình trực tuyến Việt Nam hiện có quy mô ước tính 1-3 tỉ đô la với sự hiện diện của hàng chục nền tảng nước ngoài. Ảnh: Netflix

Truyền hình trực tuyến Việt Nam là hai mảng màu đối lập của một bức tranh, một đàng có vẻ “đất cằn” nhưng đàng khác lại là “đất màu”. Các nền tảng khổng lồ như Netflix hay iQIYI, cuộc chơi vẫn tấp nập với AppleTV, WeTV hoặc cả Samsung, LG, Sony. Các nền tảng nội địa như VieON hay FPT Play cũng tận dụng lợi thế của sân nhà…

Đi không nỡ, ở lại lo…

Tập đoàn Canal+ của Pháp ra thông cáo hôm 29-7 nói doanh thu toàn cầu trong nửa đầu năm 2025 ổn định nhờ thị trường châu Âu. Tuy vậy, CEO Maxime Saada lại thừa nhận thị trường Việt Nam đang thua lỗ “đáng kể” và “chưa có giải pháp khả thi”. Vị CEO không nói rõ khoản lỗ tại Việt Nam, nhưng nói rằng “có thể sẽ ra quyết định tái cơ cấu mạnh mẽ hoạt động tại đây, hoặc thậm chí cân nhắc rút hoàn toàn”.

Năm 2009, Canal+ bước vào thị trường Việt Nam thông qua hợp tác với VTVcab. Liên doanh có tên Công ty Truyền hình số vệ tinh Việt Nam (VSTV) với kênh Truyền hình K+. Kênh truyền hình mới đã thu hút người xem Việt Nam với các chương trình thể thao độc quyền như Giải bóng đá ngoại hạng Anh, cuộc đua xe thể thức F1, giải võ tự do và các chương trình thể thao đặc sắc khác. K+ cũng đầu tư mạnh để sản xuất các bộ phim truyện riêng, tạo dấu ấn như series phim kinh dị cổ trang Tết ở làng địa ngục, phim truyện gia đình Nhà mình lạ lắm, phim trinh thám Trại hoa đỏ hoặc hài hước Bếp trưởng tới…

Nhưng Canal+ có kết quả kinh doanh khá hơn ở Myanmar dù đất nước này đang oằn mình vì nội chiến. Trên phạm vi toàn châu Á, Canal+ chưa có ý định rút lui hoàn toàn. Tập đoàn hiện nắm giữ 37,2% cổ phần của nền tảng streaming Viu với 15 triệu khách thuê bao và đang xem xét khả năng nắm quyền kiểm soát hoàn toàn trong tương lai gần.

Từ “bị động, đắt tiền” sang “chủ động, rẻ hơn”

Sự bùng nổ của OTT và IPTV đang làm thay đổi mạnh mẽ mô hình kinh doanh của “truyền hình trả tiền”. Thay vì trả một khoản phí lớn bao gồm thiết bị cho nhà cung cấp dịch vụ cáp hoặc vệ tinh, người dùng hiện có xu hướng trả các khoản phí nhỏ hơn cho nhiều dịch vụ “truyền hình trực tuyến” mà họ yêu thích.

Trong văn phòng của VieON tại TPHCM - một nền tảng nội địa năm năm tuổi về sản xuất nội dung và biểu diễn tại Việt Nam. Ảnh: Khánh My

Các phương thức truyền hình mới ngày càng phát triển khi cho phép người xem được chủ động chọn chương trình hay tiết mục mình yêu thích và xem vào bất cứ khung giờ nào thuận tiện, thay vì phải chờ đúng giờ để được xem chương trình mình mong muốn. Các chuyên gia trong ngành tin rằng thị trường truyền hình trực tuyến Việt Nam sẽ tiếp tục đi theo xu hướng thế giới, nhưng chậm nhịp 5-6 năm.

K+ hiện là trường hợp lỗ “cá biệt” của truyền hình trả tiền tại Việt Nam(*), nhưng lại là bức tranh rõ nhất về “cuộc di tản ồ ạt” đang diễn ra trong ngành truyền hình trả tiền tại Việt Nam. Sự thua lỗ của một tập đoàn lớn được đầu tư bài bản vào hạ tầng vệ tinh và nội dung độc quyền đang buộc mọi người phải nhìn lại mô hình kinh doanh truyền thống. Cuộc cạnh tranh khốc liệt không chỉ diễn ra giữa các kênh truyền hình, mà còn là cuộc chạm trán giữa các phương thức xem truyền hình cũ và mới.

Theo Bộ Thông tin và Truyền thông (cũ), tính đến hết năm 2024, Việt Nam có khoảng 21 triệu khách thuê bao truyền hình trả tiền, tăng 14% so với con số 18,3 triệu khách thuê bao của năm trước đó. Số thuê bao kênh OTT còn tăng trưởng nhanh hơn với tỷ lệ 33%, từ 5,6 triệu lên 7,4 triệu khách thuê bao.

Những tay chơi hạng nặng

Apple TV+ ra mắt toàn cầu vào cuối năm 2019 và Việt Nam là một trong hơn 100 thị trường đầu tiên có thể truy cập. Sau đó, các nền tảng của Trung Quốc như iQIYI, WeTV, Bilibili, MangoTV hay Youku nhanh chóng đổ bộ và Việt hóa các chương trình nội dung. Các nền tảng từ đại lục hoạt động theo mô thức “freemium”, tức miễn phí một phần nội dung và yêu cầu trả phí để xem các nội dung mới nhất, độc quyền hoặc nội dung chất lượng cao.

Các hãng sản xuất ti vi như Samsung và LG cũng không đứng ngoài cuộc chơi. Thay vì phát triển nền tảng riêng, họ chọn cách tích hợp sẵn các ứng dụng như VTVcab, FPT Play... lên Smart TV, biến chiếc ti vi thành một kênh phân phối nội dung tiện lợi.

Hay Sony có dịch vụ streaming độc quyền Sony Pictures Core xem phim chất lượng cao. Người mua ti vi của Sony được tặng quyền xem miễn phí phim mới hay các bộ phim chọn lọc. Dịch vụ của Sony còn tích hợp với máy chơi trò chơi PlayStation 4 và 5…

Tương lai của nhà phát triển nội dung Việt Nam

Trong một sự kiện được tổ chức vào tháng 10-2024, ông Lê Chí Công, Phó chủ tịch Hiệp hội truyền hình trả tiền, nói rằng ngành truyền hình Việt Nam cần nâng cao chất lượng, phát triển nội dung và thích nghi với thói quen chuyển sang các nền tảng OTT tiện dụng hơn. Ông nói đây là bài toán lâu dài chứ không thể giải quyết một sớm một chiều.

Tiết mục Hề đầy màu sắc trên sân khấu Em xinh “say hi”. Ảnh: Đất Việt

Hồi tháng 6-2025, VieON - nền tảng của DatVietVAC Group Holdings - đã tổ chức lễ kỷ niệm năm năm thành lập. Tổng Giám đốc Huỳnh Long Thủy nói rằng nền tảng này đầu tư lớn về mặt công nghệ để cả triệu người dùng có thể xem trên điện thoại, máy tính và ti vi thông minh. Mảng phim truyện và truyền hình thực tế cũng mang đậm “nước sơn, chất gỗ Việt Nam”.

Trong tháng 7, Phương Mỹ Chi đã tạo nên tiếng vang khi đoạt giải ba cuộc thi Sing! Asia 2025 (Giọng hát mới châu Á) do iQIYI tổ chức, với sự tham dự của các thí sinh đến từ nhiều nước. Tại Việt Nam, chương trình này được phát sóng cùng lúc với iQIYI trên FPT Play.

Nhưng có thể lật ngược vấn đề. Nhạc trẻ Việt Nam đang trở nên quen thuộc hơn với giới trẻ các nước châu Á. Ngay trong cuộc thi iQIYI vừa rồi, các bài hát của Tăng Duy Tân được dịch sang tiếng Hoa và được các thí sinh Trung Quốc như Khả Lâu hay Thùy Linh thể hiện. Các thí sinh Trung Quốc “tỉ thí” với các ca sĩ Việt Nam bằng các bài hát Việt lời Hoa trên sân nhà của họ. Đó là những tín hiệu đáng mừng cho nền công nghiệp nội dung của Việt Nam.

(*) K+ là đơn vị truyền hình trả tiền duy nhất chưa có lợi nhuận sau nhiều năm hoạt động (https://markettimes.vn)

Hồ Nguyên Thảo