TS. Nguyễn Trí Hiếu: 'Không quy định rõ với vay mua nhà ở xã hội, người dân chỉ có lên tivi mà vay'
Để được vay vốn, người dân phải làm hồ sơ tín dụng, nhưng họ không có cơ sở để tính toán được số tiền trả ngân hàng, thì có lẽ chỉ có lên ti vi mà vay.
Quan điểm trên đã được TS. Nguyễn Trí Hiếu chia sẻ tại Hội thảo "1 triệu căn nhà ở xã hội: Giải pháp nâng cao khả năng thụ hưởng cho người thu nhập thấp" diễn ra sáng 28/6 tại Hà Nội.
Đánh giá về nội dung và cách thức triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, TS. Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, cần đổi tên "gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cho chủ đầu tư và người mua nhà ở các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân" thành "chương trình cho vay với lãi suất ưu đãi 120.000 tỷ đồng”.
Lý do là gói tín dụng hỗ trợ phải có quy định về thời gian cho vay là bao lâu: 5 năm, 10 năm hay 20 năm? Về lãi suất, lãi suất ưu đãi chỉ có hiệu lực trong 5 năm, nghĩa là 5 năm sau lãi suất thỏa thuận giữa người đi vay và cho vay. Việc thả nổi lãi suất sẽ tiềm ẩn rủi ro cho cả người đi vay và người cho vay.
"Có thể thấy chương trình 120.000 tỷ đồng này không "hoàn hảo" như gói hỗ trợ cho vay nhà ở xã hội trước đây. Do đó, đây chỉ nên là chương trình cho vay ưu đãi, còn gói hỗ trợ phải có các quy định, điều kiện hoàn chỉnh", TS. Hiếu nhận định.
TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế
Góp ý cho chương trình tín dụng 120.000 tỷ đồng, TS. Nguyễn Trí Hiếu chia sẻ: Thứ nhất, xác định thời gian cho vay là bao lâu, ví dụ 10 năm, 20 năm hay 30 năm. Đây là cơ sở để khách hàng vay tính toán được khả năng trả nợ.
Thứ hai, cần quy định rõ ràng về đối tượng được vay. Người dân có thu nhập thấp tối thiểu phải là bao nhiêu? Những chỉ tiêu đối tượng được vay vốn, điều kiện vay ra sao nên được công bố cụ thể.
Về phía các ngân hàng, dùng chỉ tiêu nào, tỷ lệ nào để đo lường khả năng trả nợ của người vay. Các ngân hàng có thể quy định về tỷ số thanh toán nợ (số tiền trả cho ngân hàng gốc và lãi của khoản vay) trên thu nhập gộp hàng tháng của người vay (Debt to Income Ratio – DTI), từ đó xác định liệu bên vay có đủ điều kiện cho khoản vay hay không.
Thứ ba là cần học hỏi gói 30.000 tỷ đồng cách đây 10 năm, làm sao có thể xác định được khả năng tài chính của một người kinh doanh tự do. Có cho họ vay không nếu họ không chứng minh được thu nhập.
Thứ tư là nếu gói này thực sự để hỗ trợ người dân phải có trần lãi suất. Mức trần này không nên quá 10%/năm, nếu không 5 năm sau lãi suất trên thị trường bật lên sẽ rất nguy hiểm cho cả người đi vay và người cho vay. Chưa kể mức lãi suất hiện nay 8,2%/năm đối với người dân thu nhập thấp đã là quá cao.
“Có một căn nhà 1 tỷ đồng. Ngân hàng cho vay 80% là 800 triệu đồng, lãi suất chỉ 8%/năm, thời hạn 15 năm thì mỗi tháng trả gốc và lãi là 7 triệu 7 trăm ngàn. Số tiền trả cho ngân hàng hàng tháng cao nhất thì cũng chỉ được chiếm 50% thu nhập mỗi tháng. Vậy thì thu nhập mỗi tháng ít nhất phải 16 triệu đồng. Với một người lao động, một người nông dân, có bao nhiêu người có thể đạt được thu nhập 16 triệu đồng/tháng đều đặn trong hơn 15 năm”, ông Hiếu lấy ví dụ.
Cuối cùng, 4 ngân hàng thương mại lớn nhất nước dùng vốn huy động từ dân cư để cho vay thì không thể có lãi suất thấp, bởi vốn huy động hiện tại bình quân vẫn ở mức tối thiểu 8%/năm. Cần tính toán để các ngân hàng có thể đảm bảo nguồn vốn và hoạt động kinh doanh có hiệu quả.
“Các ngân hàng cho vay với lãi suất hơn 8%/năm là đã “bóp bụng” lắm rồi. Còn người nghèo thì vẫn không với tới. Nếu triển khai gói này trong năm nay, tôi không hiểu sẽ giải ngân được bao nhiêu? Để được vay vốn, người dân phải làm hồ sơ tín dụng, nhưng họ không có cơ sở để tính toán được số tiền trả ngân hàng, thì có lẽ chỉ có lên ti vi mà vay”, TS. Nguyễn Trí Hiếu chia sẻ.
Theo Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030", đến năm 2030, tổng số căn hộ các địa phương hoàn thành vào khoảng 1.062.200 căn. Giai đoạn 2021 - 2025 hoàn thành khoảng 428.000 căn; giai đoạn 2025 - 2030 hoàn thành khoảng 634.200 căn.
Đối tượng tiếp cận trong đề án này là các đối tượng chính sách xã hội, người có thu nhập thấp và người nghèo gặp khó khăn về nhà ở nhằm góp phần ổn định chính trị, bảo đảm an sinh xã hội và phát triển đô thị, nông thôn theo hướng văn minh, hiện đại.
Để thúc đẩy mục tiêu tối thiểu 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội đến năm 2030, Chính phủ đã giao Ngân hàng Nhà nước triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng được huy động từ nguồn lực của 4 ngân hàng thương mại nhà nước (Agribank, BIDV, VietinBank và Vietcombank), với lãi suất thấp hơn 1,5% - 2% so với lãi suất cho vay trung dài hạn bằng đồng Việt Nam bình quân của các ngân hàng thương mại nhà nước.
Kể từ ngày 1/7/2023, lãi suất cho vay đối với chủ đầu tư được ấn định ở mức 8,7%/năm và 8,2%/năm đối với người mua nhà; định kỳ 6 tháng điều chỉnh 1 lần.
