Từ bản làng cổ, Quỳnh Sơn bước ra thế giới với bản sắc Tày độc đáo

Được Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO) vinh danh là “Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2025”, làng Quỳnh Sơn (xã Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn) vừa khẳng định giá trị văn hóa bản địa đặc sắc, vừa mở ra hướng phát triển du lịch bền vững cho vùng trung du miền núi phía Bắc.

Bà Trần Thị Bích Hạnh, Phó giám đốc Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Lạng Sơn trao đổi về hành trình xây dựng, nỗ lực giữ gìn và phát huy danh hiệu quốc tế này.

Bà Trần Thị Bích Hạnh, Phó giám đốc Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Lạng Sơn. Ảnh: Nguyễn Hoàng Huy.

Xây dựng hồ sơ từ bản sắc và cam kết phát triển bền vững

Thưa bà, để đạt được danh hiệu “Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2025”, Quỳnh Sơn đã trải qua quá trình xây dựng hồ sơ và được đánh giá như thế nào?

Làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn được hình thành từ năm 2010 và chính thức được UBND tỉnh Lạng Sơn công nhận là Điểm du lịch địa phương vào năm 2015. Đến với Quỳnh Sơn, du khách không chỉ được thưởng ngoạn phong cảnh hữu tình, khám phá vùng Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO Lạng Sơn, đắm mình trong làn điệu Then, tiếng đàn tính, mà còn được thưởng thức ẩm thực truyền thống và cảm nhận một nền văn hóa đặc trưng riêng biệt của người Tày nơi đây.

Để đưa hình ảnh Quỳnh Sơn ra thế giới, tháng 2/2025, Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Lạng Sơn đã lựa chọn làng du lịch cộng đồng này để xây dựng hồ sơ gửi Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam thẩm định và đệ trình lên Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO) ứng cử danh hiệu “Best Tourism Village 2025”.

Làng Quỳnh Sơn hiện có hơn 400 nhà sàn cổ của đồng bào Tày.

Để được công nhận, mỗi làng du lịch cộng đồng phải thể hiện được giá trị cốt lõi về tài nguyên thiên nhiên và văn hóa bản địa, đồng thời có cam kết phát triển du lịch gắn với các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) của Liên Hợp Quốc.

Hồ sơ của Quỳnh Sơn trình bày đầy đủ các yếu tố này, từ số liệu, hình ảnh, hoạt động bảo tồn đến những minh chứng cụ thể về đời sống văn hóa cộng đồng và được đánh giá cao về tính chân thực, đồng bộ và định hướng lâu dài.

Năm 2025, UNWTO nhận được 270 hồ sơ ứng cử từ 65 quốc gia. Sau vòng thẩm định độc lập bởi hội đồng chuyên gia và cố vấn quốc tế, Quỳnh Sơn đã vượt qua hàng trăm ứng cử viên, trở thành một trong hai đại diện của Việt Nam được vinh danh là Làng du lịch tốt nhất thế giới 2025 tại lễ công bố tổ chức vào tháng 10/2025 tại tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc.

Giải thưởng này mang đến niềm vinh dự, tự hào to lớn cho du lịch Lạng Sơn, đồng thời khẳng định vị thế của du lịch Việt Nam trên bản đồ thế giới. Đây không chỉ là sự ghi nhận cho một điểm đến, mà còn là bước tiến quan trọng trong định hướng phát triển du lịch bền vững, có trách nhiệm và mang lại lợi ích kinh tế, văn hóa cho cộng đồng địa phương.

Sau khi được vinh danh, Quỳnh Sơn sẽ định hướng phát triển du lịch ra sao để tiếp tục phát huy giá trị của danh hiệu này, thưa bà?

Đạt được danh hiệu đã khó, nhưng duy trì và phát huy nó lại càng khó hơn. Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tập trung vào hai nhiệm vụ trọng tâm: bảo tồn giá trị văn hóa bản địa và nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch cộng đồng.

Bên cạnh đó, Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch sẽ khảo sát thêm một số làng du lịch cộng đồng khác trên địa bàn tỉnh, từ đó nhân rộng mô hình Quỳnh Sơn, tạo thành cụm điểm đến đặc trưng của du lịch cộng đồng Lạng Sơn, góp phần lan tỏa thương hiệu du lịch bền vững của địa phương.

Du khách trải nghiệm chèo Sup tại làng Quỳnh Sơn.

Giá trị văn hóa bản địa - nền tảng vững chắc của danh hiệu

Thưa bà, trong 9 tiêu chí mà UNWTO đưa ra, tiêu chí nào giúp Quỳnh Sơn nổi bật nhất, và đâu là lĩnh vực cần cải thiện thêm?

Mỗi làng du lịch đều có thế mạnh riêng, nhưng với Quỳnh Sơn, giá trị văn hóa bản địa chính là điểm sáng nổi bật nhất. Toàn bộ làng hiện còn 100% nhà sàn quay hướng Nam, 400 hộ dân đều mang họ Dương, mái ngói là ngói âm dương truyền thống, không có yếu tố kiến trúc hiện đại xen lẫn.

Người dân nơi đây mến khách, sống chan hòa, vẫn gìn giữ nguyên vẹn những phong tục, tập quán của người Tày. Chính sự thống nhất và nguyên bản trong không gian, kiến trúc, con người và văn hóa đã giúp Quỳnh Sơn tạo nên ấn tượng mạnh mẽ với hội đồng quốc tế.

Tuy nhiên, chúng tôi cũng thẳng thắn nhìn nhận rằng vẫn còn một số tiêu chí cần cải thiện, nhất là hạ tầng giao thông, khi việc di chuyển từ Hà Nội lên Bắc Sơn chưa thật thuận lợi và nguồn nhân lực du lịch, bà con làm du lịch chủ yếu theo kinh nghiệm. Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ phối hợp với các đơn vị đào tạo mở lớp tập huấn nghiệp vụ, kỹ năng phục vụ, để nâng cao chất lượng dịch vụ, giúp Quỳnh Sơn ngày càng chuyên nghiệp hơn trong mắt du khách.

Du khách khám phá làng Quỳnh Sơn.

Bà kỳ vọng như thế nào về tác động của giải thưởng này đối với đời sống người dân, đặc biệt trong việc gắn kết phát triển du lịch với nông nghiệp?

Danh hiệu này là nguồn động lực mạnh mẽ để bà con thay đổi tư duy, từng bước chuyển từ sản xuất nông nghiệp truyền thống sang kinh doanh dịch vụ du lịch - nông nghiệp, qua đó tạo thêm việc làm, tăng thu nhập và cải thiện đời sống.

Quỳnh Sơn có nhiều sản phẩm nông nghiệp đặc trưng như quýt Bắc Sơn, bánh trưng đen và nhiều món ăn dân tộc độc đáo. Chúng tôi đang định hướng gắn sản phẩm nông nghiệp với sản phẩm du lịch, để mỗi món ăn, mỗi nông sản đều trở thành một phần trong trải nghiệm du lịch, giúp du khách hiểu và yêu hơn bản sắc vùng đất này.

Nguyễn Hoàng Huy