Từ các vụ người trồng mía kiện bên thu mua: Phải đọc kỹ hợp đồng để tránh 'bút sa, gà chết'

Thời gian gần đây, TAND huyện Tân Châu, tỉnh Tây Ninh đã đưa ra xét xử nhiều vụ án tranh chấp hợp đồng mua bán giữa nguyên đơn là các hộ dân trồng mía và bị đơn là Công ty Cổ Phần Thành Thành Công - Biên Hòa (Công ty).

Hai bên từng có nhiều năm hợp tác với nhau trong ngành mía đường ở tỉnh Tây Ninh. Tuy nhiên, cũng sau nhiều năm không tìm được tiếng nói chung trong vấn đề giá cả nên hàng chục hộ dân đã khởi kiện ra tòa.

Thua lỗ cả tỉ đồng

Ông Nguyễn Lý Luận (sinh năm 1960) đại diện cho các hộ dân cho biết vào vụ mía năm (2017-2018), (2018-2019), (2019-2020) các hộ dân ký hợp đồng với Nhà máy mía đường Thành Thành Công - Biên Hòa với thời gian ba năm.

Hợp đồng hai bên ký kết có nội dung Công ty sẽ tạm ứng một phần vốn cho nông dân để người dân trồng mía. Trong hợp đồng thể hiện phía Công ty cam kết thu mua tại ruộng không thấp hơn 900.000 đồng/tấn và tỉ lệ tạp chất không quá 3%, trường hợp vượt quá 3% thì sẽ bị trừ phần vượt vào trọng lượng mía.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện hợp đồng người dân chỉ được Công ty thu mua mía với giá 900.000 đồng/tấn trong vụ đầu (2017-2018). Từ vụ thứ hai trở đi Công ty đã thông báo điều chỉnh giá thu mua chỉ còn 700.000 đồng/tấn (giảm 200.000 đồng/tấn).

Việc điều chỉnh giá thu mua này dẫn đến hệ quả người dân trồng mía lao đao, nhiều hộ dân đã phá sản, ít thì thua lỗ vài trăm triệu, nhiều thì lỗ hàng tỉ đồng. Từ đó, các hộ dân khởi kiện ra tòa để yêu cầu bồi thường khoản tiền chênh lệch.

Rất nhiều hộ dân đã và đang khởi kiện Công ty ra tòa để yêu cầu bồi thường về giá. Ảnh: NL

Ông Luận cho biết, người dân chỉ biết quan tâm đến giá trong hợp đồng gốc ban đầu rồi yên tâm trồng mía. Trong các vụ mía tiếp theo, Công ty đưa các phụ lục hợp đồng tưởng là giá vẫn như cũ chỉ thay đổi năm nên đã ký và mà không xem xét kỹ.

"Trong quá trình giải quyết vụ án một số người dân đã chấp nhận thỏa thuận khi nhận một phần tiền mà Công ty hỗ trợ, phần còn lại người dân không chịu, quyết theo vụ kiện đến cùng nhưng đều bị tòa bác yêu cầu khởi kiện. Hiện vẫn còn nhiều vụ án tòa đang trong quá trình giải quyết"- ông Luận nói.

Về phía Hội người trồng mía tỉnh Tây Ninh, Ông Nguyễn Đăng Thuận, phó Chủ tịch Hội, cho biết Hội đã rất nhiều lần làm việc với Công ty, với Sở NN&PTNT, các Sở ngành khác để đàm phán, đóng góp ý kiến và đưa ra phương án giải quyết tốt nhất cho người dân nhưng không thành công.

Về giá thu mua mía, người dân không hiểu vì sao lại điều chỉnh thấp hơn trên hợp đồng gốc, người dân chỉ biết trồng mía và cung cấp nguyên liệu cho nhà máy, không để ý đến các điều khoản của phụ lục hợp đồng.

"Trong các buổi làm việc với các Sở, ban, ngành, nội dung về giá đã được Sở Tài chính yêu cầu trong trường hợp hai bên không thống nhất về giá thu mua mía thì đề nghị Hội lập hồ sơ phương án giá để tổ chức hiệp thương về giá theo quy định nhưng hai bên vẫn không tìm được tiếng nói chung", ông Thuận cho biết.

Quan điểm của tòa án

Về phía Công ty, trong các bản án đã tuyên và trình bày tại tòa trong các vụ án đang giải quyết, đơn vị này cho biết trong hợp đồng đã nêu rõ sau mỗi niên vụ tùy vào tình hình công nợ của hai bên, chính sách giá của Công ty mà Công ty sẽ quyết định việc ký phụ lục hợp đồng cho niên vụ tiếp theo.

Mía là loại cây đặc thù có lưu gốc, chu kỳ thường ba vụ nên sau mỗi vụ căn cứ vào diện tích trồng mía của từng hộ dân mà Công ty quyết định có ký phụ lục hợp đồng hay không và giá mía sẽ được Công ty điều chỉnh theo từng thời điểm theo chính sách giá do Công ty ban hành.

Do đó, đối với các vụ 2018-2019 và 2019-2020 Công ty đã thực hiện thông báo điều chỉnh giá và thông báo đến người dân là đang thực hiện đúng theo hợp đồng hai bên đã ký và các phụ lục kèm theo.

Về vấn đề điều chỉnh giá mía, HĐXX TAND huyện Tân Châu nhận định khi Công ty ký các hợp đồng điều chỉnh lại giá mía thì người dân đã ký và thể hiện thống nhất giá mía điều chỉnh nên không có căn cứ để chấp nhận yêu cầu khởi kiện.

Đáng chú ý, cũng liên quan đến vụ kiện đòi phần tiền chênh lệch giá thu mua mía thì vào tháng 9-2023, TAND TP Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh đã tuyên chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của bà Hà Thị Nghiên (người dân trồng mía).

Theo HĐXX, các thông báo điều chỉnh giá thu mua mía chỉ có Công ty đơn phương ký thông báo, không thông báo cho bà Nghiên biết giá thu mua. Cạnh đó, nguyên đơn xác nhận không nhận được các thông báo, phía Công ty cũng không chứng minh được việc đã thông báo giá thu mua mía đến người dân nên các thông báo điều chỉnh giá này không có giá trị pháp lý. Do vậy căn cứ vào hợp đồng ban đầu hai bên ký kết mức giá thu mua 900.000 đồng/tấn là phù hợp.

Tuy nhiên, bản án này đã bị kháng cáo, xét xử phúc thẩm TAND tỉnh Tây Ninh đã bác yêu cầu của người dân.

ĐẶNG LÊ