Tư duy mới, động lực mới

Chiều 7-11, tại Hà Nội, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức Hội nghị lần thứ 5 khóa X để thảo luận, đóng góp ý kiến đối với các dự thảo Văn kiện trình Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng (viết tắt là Đại hội XIV của Đảng).

Tư duy cũ không còn phù hợp

GS-TS Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn về dân chủ và pháp luật, cho biết qua nghiên cứu, các dự thảo báo cáo tại Đại hội XIV của Đảng được chuẩn bị công phu, khoa học, thể hiện rõ tư duy tiếp tục đổi mới và khát vọng phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Với dự thảo Báo cáo chính trị, xuất phát từ bối cảnh mới trong nước và quốc tế, dự thảo đã đặt ra yêu cầu "tiếp tục đổi mới tư duy phát triển"; vượt ra khỏi những tư duy cũ, vốn đã lạc hậu, không còn phù hợp trong điều kiện mới, xây dựng tư duy đổi mới phát triển, chuyển từ quản lý mệnh lệnh quyền uy sang tư duy kiến tạo phát triển, dựa trên các động lực mới như đột phá phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo; chuyển đổi số quốc gia. Ông Đường khẳng định rất tâm đắc với những nội dung này bởi đổi mới tư duy phát triển không phải là một khẩu hiệu mà phải được thể hiện trong mục tiêu, cơ chế, chính sách, pháp luật và phương pháp hành động.

Các đại biểu tham dự Hội nghị Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam lần thứ 5 khóa X

Trong khi đó, GS-TS Phan Trung Lý, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, đánh giá các dự thảo được soạn rất công phu, toàn diện, phản ánh sâu sắc tầm nhìn chiến lược của Đảng ta về phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên hội nhập sâu rộng, chuyển đổi số toàn diện và khát vọng vươn mình của dân tộc.

Theo GS-TS Phan Trung Lý, trong nội dung dự thảo, phần về xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, phát huy vai trò của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội là điểm đặc biệt quan trọng. Đây không chỉ là vấn đề chính trị - xã hội mà còn là yêu cầu thể chế căn bản để bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân được thực hiện thực chất, thông qua giám sát, phản biện xã hội và kiến nghị chính sách.

Nêu giải pháp nhằm phát huy mạnh mẽ, thực chất hơn nữa vai trò của MTTQ Việt Nam trong giai đoạn tới, ông Phan Trung Lý đề nghị thể chế hóa vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận thành cơ chế quyền lực mềm trong hệ thống chính trị. Bên cạnh đó, cần nhận thức rõ rằng giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận không phải là "phụ trợ", mà là một hình thức giám sát quyền lực của nhân dân, được Hiến pháp 2013 và Quyết định số 217-QĐ/TW và 218-QĐ/TW của Bộ Chính trị xác lập.

Do đó, dự thảo văn kiện nên bổ sung định hướng: Xây dựng cơ chế pháp lý rõ ràng, ổn định, có tính bắt buộc để các cơ quan nhà nước, tổ chức Đảng, chính quyền các cấp có trách nhiệm tiếp thu, giải trình kết quả giám sát và phản biện của MTTQ. Xây dựng "Cơ chế phản hồi chính sách xã hội" - theo hướng các ý kiến của Mặt trận phải được đưa vào quy trình soạn thảo, thẩm định và đánh giá chính sách, luật pháp của Nhà nước.

Con người là yếu tố quyết định

TS Nguyễn Viết Chức, Ủy viên Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, cho rằng văn kiện được tích hợp cả 3 nội dung quan trọng. Sự tích hợp này không chỉ là chuyện hình thức mà còn thể hiện tư tưởng lớn đổi mới phong cách lãnh đạo của Đảng và nhận thức sâu sắc về mối quan hệ biện chứng không thể tách rời giữa chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội và xây dựng Đảng.

Bàn về vấn đề văn hóa trong chiến lược phát triển, TS Nguyễn Viết Chức nhấn mạnh con người nằm ở vị trí trung tâm của sự phát triển, có nghĩa là dù phát triển lĩnh vực nào con người cũng là yếu tố quyết định.

"Dự thảo văn kiện lần này đã thể hiện được tinh thần đổi mới đó trên cơ sở kế thừa và phát huy quan điểm văn hóa là nền tảng tinh thần xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Văn hóa thấm sâu vào mọi lĩnh vực của đời sống xã hội" - TS Nguyễn Viết Chức đánh giá.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Quang Huân góp ý dự thảo Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng

Theo đại biểu Quốc hội Nguyễn Quang Huân, Phó Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn về khoa học - công nghệ và chuyển đổi số (Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam), giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, giữ vai trò quyết định trong nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Ngoài những điểm nổi bật có ý nghĩa sâu sắc đã nêu trong dự thảo, ông đề nghị cần khắc phục tình trạng "sính" bằng cấp, thi cử nặng tính hình thức.

Để thực hiện đúng tinh thần dự thảo, ông Huân cho rằng cần đổi mới mạnh mẽ phương thức đánh giá theo năng lực thực hành, bỏ xếp hạng kết quả học tập như hiện nay và không công bố công khai các điểm thi, điểm kiểm tra của học sinh như một số nước tiên tiến đang làm. Bên cạnh đó, bỏ các yêu cầu chứng chỉ, văn bằng không cần thiết trong tuyển dụng và bổ nhiệm công chức, viên chức mà thay bằng phỏng vấn trực tiếp để đánh giá nhân sự. Ngoài ra, kiên quyết đẩy lùi bệnh thành tích trong giáo dục vì "đây vẫn là một thực trạng nhức nhối của nền giáo dục nước ta".

Về khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, ông Huân đề nghị loại bỏ cơ chế nghiên cứu khoa học "đặt hàng từ trên xuống" để tuân theo sự điều tiết của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Hiện nay, nhiều đề tài nghiên cứu vẫn xuất phát từ chỉ tiêu phân bổ hành chính, thiếu gắn kết với nhu cầu thực tế, tỉ lệ thương mại hóa thấp.

Do đó, ông đề nghị dự thảo bổ sung giải pháp khuyến khích doanh nghiệp liên kết với các nhà khoa học ngay từ khâu nghiên cứu đề tài, chế tạo thử nghiệm; xây dựng cơ chế đặt hàng từ thị trường, từ nhu cầu của ngành và địa phương; hoàn thiện cơ chế khuyến khích tư nhân phát triển nghiên cứu khoa học, phối hợp "3 nhà" theo tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW.

Bà Bùi Thị Minh Hoài giữ chức Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam

Chiều cùng ngày, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức Hội nghị Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam lần thứ 5 khóa X. Tại hội nghị, sau khi nghe tờ trình, căn cứ Điều lệ MTTQ Việt Nam, quyết định của Bộ Chính trị về công tác nhân sự, với tinh thần trách nhiệm cao, dân chủ và đoàn kết, hội nghị nhất trí hiệp thương cử bà Bùi Thị Minh Hoài - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy MTTQ, các đoàn thể Trung ương - tham gia Ủy ban Trung ương, Đoàn Chủ tịch, Ban Thường trực và giữ chức vụ Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam khóa X, nhiệm kỳ 2024-2029.

Bài và ảnh: VĂN DUẨN