Từ 'giấu nhẹm' đến lợi thế cạnh tranh

Câu chuyện được Chủ tịch Hội Cao su Nhựa TP Hồ Chí Minh chia sẻ không chỉ là hiện tượng riêng lẻ mà đã trở thành bức tranh chung của nền công nghiệp hiện nay: minh bạch và xanh hóa là "giấy thông hành" duy nhất để sinh tồn trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Từ "giấu nhẹm" đến lợi thế cạnh tranh

Tại tọa đàm "ESG trong ngành công nghiệp Việt Nam: Từ tuân thủ đến lợi thế cạnh tranh" ngày 10/12 tại Hà Nội, ông Nguyễn Quốc Anh - Chủ tịch Hội Cao su Nhựa TP Hồ Chí Minh cho biết, trước đây doanh nghiệp thường e ngại việc công bố sử dụng nguyên liệu tái sinh vì sợ bị đánh giá thấp về chất lượng. Tuy nhiên, câu chuyện này giờ đã khác.

"Các đối tác từ Nhật Bản, Hàn Quốc hiện nay chủ động yêu cầu minh bạch tỷ lệ tái chế trong sản phẩm. Tỷ lệ này càng cao càng tốt, miễn sao bảo đảm chất lượng kỹ thuật. Đây là cơ sở quan trọng để họ báo cáo Chính phủ và hưởng các ưu đãi về thuế, môi trường tại nước sở tại", ông Quốc Anh nhấn mạnh.

Không chỉ đáp ứng yêu cầu đối tác, việc sử dụng cao su tái sinh và chuyển đổi năng lượng lò hơi sang sinh khối (trấu, mùn cưa) còn giúp doanh nghiệp Việt giảm giá thành sản xuất, tăng sức cạnh tranh. Hiện Việt Nam đang là điểm sáng về kinh tế tuần hoàn khi tỷ lệ thu gom lốp xe qua sử dụng đạt gần như 100%, vượt xa mức trung bình 95% của thế giới.

Các diễn giả tại tọa đàm "ESG trong ngành công nghiệp Việt Nam: Từ tuân thủ đến lợi thế cạnh tranh".

Sự thay đổi không chỉ diễn ra ở ngành cao su. Ông Vương Bắc Đẩu - Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Sơn – Mực in Việt Nam cho biết, Việt Nam hiện đang giữ vị trí số 1 về xuất khẩu gỗ sang thị trường Mỹ, vượt qua cả Trung Quốc và Mexico. Tuy nhiên, để bảo vệ "ngôi vương" này, ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) là yếu tố then chốt. Nếu không tuân thủ nghiêm ngặt các quy chuẩn quốc tế, nguy cơ mất thị phần là hiện hữu.

Tương tự, ngành phân bón cũng đang chạy đua với thời gian. Ông Phùng Hà – Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam cảnh báo: "Từ năm 2026, EU sẽ chính thức áp dụng cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM). Để xuất khẩu vào thị trường này, ngay từ bây giờ doanh nghiệp phải thực hiện kiểm kê và lộ trình cắt giảm khí nhà kính". Các thương hiệu lớn như Đạm Cà Mau, Đạm Phú Mỹ đã sớm gây dựng uy tín nhờ thực hiện tốt các yếu tố ESG, tạo tiền đề vững chắc để thâm nhập các thị trường khó tính như Nhật Bản, Australia.

Lãnh đạo cần thay đổi tư duy

Dù áp lực quốc tế là rất lớn, song nhiều doanh nghiệp trong nước vẫn còn tâm lý e ngại. Bà Ngụy Thị Giang - Trưởng Ban ESG Hội Doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghiệp chủ lực Hà Nội, Chủ tịch GreenIn Việt Nam chỉ ra rào cản lớn nhất hiện nay là tư duy "làm đẹp hồ sơ" hoặc sợ minh bạch thông tin nhạy cảm như chỉ số dung môi, kim loại nặng...

"Tư duy lãnh đạo cần thay đổi. Chúng ta công bố minh bạch không phải để 'vạch áo cho người xem lưng', mà để quản trị rủi ro và chứng minh sự an toàn cho khách hàng. Nếu không chủ động chuyển mình, doanh nghiệp sẽ mất chỗ đứng ngay trên chính sân nhà trước các đối thủ ngoại", bà Giang thẳng thắn.

Bà Giang khuyến nghị doanh nghiệp cần bắt đầu bằng việc "khám sức khỏe" tổng quát về hiện trạng phát thải và tận dụng các gói hỗ trợ đánh giá miễn phí từ các tổ chức xã hội để định hình hướng đi.

Để hiện thực hóa các mục tiêu trên, tư duy thôi là chưa đủ, cần phải có công cụ thực thi. Chuyên gia đến từ Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam khẳng định, công nghệ mới chính là chìa khóa cốt lõi.

Theo chuyên gia, việc ứng dụng công nghệ cao như công nghệ Nano sẽ giúp doanh nghiệp tạo ra các sản phẩm giá trị gia tăng cao hơn, thay vì chỉ dừng lại ở gia công hay tái chế cơ bản. Đối với ngành cao su, sự tham gia sâu hơn của giới khoa học vào xử lý lốp xe thải loại sẽ là lời giải cho bài toán vừa giảm phát thải, vừa tối ưu hóa lợi nhuận.

Từ câu chuyện của ngành cao su đến cảnh báo của ngành phân bón, thông điệp chung được các diễn giả tham gia tọa đàm đưa ra là quyết tâm chuyển đổi xanh và minh bạch hóa thông tin không chỉ để vươn ra biển lớn, mà còn là mệnh lệnh sinh tồn của doanh nghiệp trong kỷ nguyên mới.

Minh Thu