Từ hiện tượng đến chiến lược quốc gia: Chính sách Hallyu của Hàn Quốc trong phát triển công nghiệp văn hóa

Khám phá Hallyu hay Làn sóng Hàn Quốc cũng như sự phát triển phi thường của văn hóa đại chúng Hàn Quốc từ âm nhạc, chương trình truyền hình, trò chơi điện tử đến ẩm thực đã cho thấy việc phát triển các sản phẩm văn hóa Hàn Quốc đã trở thành chính sách quốc gia. K-Culture là chính sách mà chính phủ Hàn Quốc đã sử dụng quyền lực mềm để quảng bá văn hóa ra thế giới.

Nhóm tân binh ATBO của IST đã xâm nhập mạnh mẽ vào thị trường K-pop toàn cầu. Ảnh: AFP

Từ ngưỡng mộ đến cuồng nhiệt

Vào cuối những năm 1990, chính quyền cố Tổng thống Hàn Quốc Kim Dae-jung đã thử nghiệm nhiều chiến lược khác nhau để vượt qua cuộc khủng hoảng nghiêm trọng của đất nước, tận dụng sự phổ biến của phim truyền hình Hàn Quốc tại Nhật Bản và Trung Quốc để thúc đẩy phát triển kinh tế đất nước. Chính phủ của cố Tổng thống Kim thúc đẩy đầu tư vào các sản phẩm văn hóa, một chính sách mà sau này các chính quyền tổng thống tiếp theo tiếp tục kế thừa và phát triển.

Giáo sư Mutlu Binark từ Đại học Hacettepe, người thực hiện nghiên cứu thực địa về văn hóa Hàn Quốc cho rằng do khả năng chi trả lớn cho các phim truyền hình Hàn Quốc, sự quan tâm đến những bộ phim truyền hình này đã lan tỏa rộng rãi ở Nhật Bản, Trung Quốc, Indonesia, Malaysia và Thái Lan vào cuối những năm 1990.

"Do tập trung vào đầu tư mạnh, cấu trúc khoa trương của các câu chuyện cũng như việc củng cố các giá trị truyền thống và chế độ phụ hệ, việc xem những bộ phim truyền hình này ở các nước láng giềng cũng có thể được hiểu là một mối quan hệ văn hóa", ông Binark cho biết.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hàn Quốc đã giữ vị trí đặc biệt trong việc thực hiện các chính sách này. Chính phủ Hàn Quốc đã duy trì các chính sách văn hóa nhằm thúc đẩy việc phổ biến các sản phẩm văn hóa.

Tuy nhiên, với một số ưu đãi nhất định, chẳng hạn như lợi thế về thuế đối với các dự án văn hóa cụ thể và các đặc quyền như hoãn nghĩa vụ quân sự hoặc hộ chiếu ngoại giao đã trở nên rõ ràng thông qua sự hỗ trợ của chính phủ. Những ưu đãi này cùng với khuyến khích tín dụng và trợ cấp cho các doanh nhân đã góp phần vào sự tăng trưởng nhanh chóng của ngành văn hóa.

Đại chiến lược

"Trong cuộc khủng hoảng kinh tế, chính phủ Hàn Quốc đã tập trung vào phát triển phim truyền hình Hàn Quốc, được ví như một hình thức đầu tư và là chính sách văn hóa", ông Binark chia sẻ.

Trong khi một số chuyên gia trong lĩnh vực này cho rằng đóng góp của chính phủ Hàn Quốc còn hạn chế thì ngân sách hàng triệu đô la và các đặc quyền ngoại giao đang đi ngược lại. Trên thực tế, Chính phủ Hàn Quốc vẫn tiếp tục đích thân quảng bá văn hóa nước này.

Ngân sách đầu tư cho ngành "Công nghiệp văn hóa" vào năm 1994 là 5,4 tỷ won (KRW) (4,1 triệu USD). Năm 1999 tiếp tục quá trình phát triển hơn nữa với việc thành lập các cơ quan hỗ trợ bao gồm điều phối ngành văn hóa, hỗ trợ phim và video, phát thanh truyền hình và báo chí, trò chơi và âm nhạc cũng như sản phẩm văn hóa. Ngân sách sau đó được đặt ở mức 100 tỷ KRW (76,9 triệu USD).

Vào năm 2003, trợ cấp cho các sáng kiến văn hóa đã tăng lên. Cựu Tổng thống Lee Myung-bak cũng là nhà lãnh đạo nổi tiếng với việc quảng bá ẩm thực Hàn Quốc, ưu tiên thúc đẩy hoạt động xuất khẩu văn hóa.

Chính phủ Hàn Quốc đã chia làn sóng Hallyu thành ba giai đoạn nhắm vào thị trường toàn cầu, bao gồm các trò chơi kỹ thuật số, phim truyền hình, ẩm thực và ngôn ngữ trong lĩnh vực thống trị của K-Pop.

Nỗ lực làm giàu nội dung văn hóa

Năm 2004, ngân sách dành cho "ngành công nghiệp văn hóa" đã tăng lên 172,5 tỷ KRW (132,8 triệu USD) và bộ phận "Truyền thông văn hóa" bắt đầu thành lập. Điều này dẫn đến việc tạo ra hai tiểu mục: "chính sách ngành văn hóa" và "hỗ trợ nội dung".

Năm 2007, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hàn Quốc đã thành lập "Trung tâm Công nghiệp Văn hóa" để điều phối các bộ phận này với ngân sách 197,7 tỷ KRW (152,2 triệu USD). Đến năm 2012, ngân sách tiếp tục được tăng lên 249,1 tỷ KRW (191,7 triệu USD) cùng với việc tái cơ cấu các bộ phận.

Bên cạnh đó, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hàn Quốc đã đóng vai trò quan trọng trong việc định hình và thực hiện các chính sách văn hóa của Hàn Quốc. Các đơn vị trực thuộc Bộ bao gồm Cơ quan Nội dung Sáng tạo Hàn Quốc (KOCCA), Cơ quan Thông tin và Văn hóa Hàn Quốc (KOCIS), Quỹ Trao đổi Văn hóa Quốc tế Hàn Quốc (KOFICE) và Hội đồng Điện ảnh Hàn Quốc (KOFIC).

Ông Binark khẳng định trong số các cơ quan này, KOCCA nổi bật là cơ quan quan trọng nhất. "Nhận thấy rằng nội dung văn hóa Hàn Quốc có thể đóng vai trò như một hình thức xuất khẩu, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nước này đã đưa ra cách tiếp cận chiến lược để thành lập các cơ quan sẵn sàng xúc tiến những thay đổi, mở rộng hoặc thu hẹp trọng tâm. Chia nhiều đơn vị nhỏ khác nhau bao gồm truyện tranh internet, thiết kế, phim truyền hình, âm nhạc, ẩm thực, đồ họa và hoạt hình. Điều này mang lại nhiều cơ hội để quảng bá nội dung văn hóa", ông Binark nhấn mạnh.

Tổng thống thứ 11 của đất nước Park Geun-hye cùng từng hứa hẹn sẽ ưu tiên "làm giàu văn hóa" là mục tiêu chính trong chính quyền của bà và tiếp tục chính sách trong nhiệm kỳ tổng thống. Chính quyền cựu Tổng thống Park cũng thúc đẩy mục đích đa dạng hóa nội dung Hallyu bằng cách tiếp tục nỗ lực của "Hội đồng phát triển văn hóa Hallyu".

Lan tỏa văn hóa từ 'Gangnam Style'

Năm 2012, bài hát Gangnam Style của PSY và điệu nhảy độc đáo này đã được biết đến trên khắp thế giới, với video âm nhạc thu về hơn 4 tỷ lượt xem trên YouTube. Bài hát đã được phát ngay cả tại lễ nhậm chức của Tổng thống Hàn Quốc Park Geun-hye.

Thành công quốc tế của ca sĩ Hàn Quốc PSY đã giúp hợp pháp hóa các chương trình tài trợ hàng triệu đô la của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hàn Quốc trong mắt công chúng. Bài hát lan truyền nhanh trên khắp thế giới, xuất hiện trong các bữa tiệc sinh nhật, lễ tốt nghiệp và các chương trình truyền hình. Thông qua bài hát này, K-pop đã thành công trên các phương tiện truyền thông châu Âu và Mỹ.

Bên cạnh đó, trong những năm K-pop củng cố sự hiện diện toàn cầu, nhóm nhạc cùng công ty giải trí BTS cũng đã tạo nên làn sóng. Cựu Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in đã trao cho các thành viên nhóm danh hiệu đặc phái viên văn hóa đặc biệt do tiềm năng của họ tạo nên thu nhập cho đất nước.

Ông Alptekin Keskin, nhà xã hội học làm việc trong lĩnh vực Văn hóa Hàn Quốc cho rằng BTS đã trở thành tấm gương cho giới trẻ Hàn Quốc.

"Sau khi được bổ nhiệm làm đặc phái viên ngoại giao, BTS đã đến Đại hội đồng Liên hợp quốc cùng với tổng thống, có bài phát biểu dài 7 phút và biểu diễn 'Permission To Dance' trước các nhà lãnh đạo thế giới. Họ đã chia sẻ điều này trên nhiều nền tảng khác nhau như YouTube. Đây là những bước củng cố, hỗ trợ và củng cố hình ảnh quốc gia và Hàn Quốc", ông Alptekin Keskin cho biết.

Chuyên gia Binark chỉ ra rằng nguồn tài trợ tài chính chuyển trực tiếp cho các công ty và việc hỗ trợ cho rạp chiếu phim độc lập hoạt động riêng biệt. Trong ngành phim truyền hình Hàn Quốc, có nhiều hỗ trợ đầu tư từ các chính quyền địa phương để quảng bá văn hóa đô thị. Chính phủ Hàn Quốc cung cấp nhiều hình thức hỗ trợ khác nhau để phát triển ý tưởng mới và đào tạo biên kịch phim truyền hình.

Ông Binark nhấn mạnh những hỗ trợ này được phân loại theo nhiều chủ đề khác nhau, bao gồm hỗ trợ vào nguồn nhân lực và địa điểm quay phim, cũng như hỗ trợ thị trường nước ngoài. Các công ty đang tận dụng tốt những hỗ trợ này để duy trì mối quan tâm hiện có. Đại dịch Covid-19 đã mang lại động lực đáng kinh ngạc cho ngành nội dung sáng tạo. Trong khi các ngành công nghiệp trên thế giới đang suy thoái thì ngành nội dung sáng tạo ở Hàn Quốc lại tiếp tục phát triển.

"Điện ảnh Hàn Quốc cũng đi theo con đường tương tự. Nền tảng phát trực tuyến Netflix đã chọn Hàn Quốc làm trung tâm của mọi khoản đầu tư vào khu vực châu Á - Thái Bình Dương và đã thực hiện hai khoản đầu tư lớn vào hãng phim ở Hàn Quốc," ông Binark nói.

Nêu bật kỳ vọng nội dung Hàn Quốc sẽ trở nên phổ biến hơn trên các nền tảng trực tuyến toàn cầu, ông Binark đã đánh giá những tích cực từ các sáng kiến của chính phủ.

Chính phủ Hàn Quốc đã công bố các chương trình khuyến khích sử dụng 5G, công nghệ thực tế tăng cường và tất cả các công nghệ này trong ngành công nghiệp âm nhạc và nội dung sáng tạo, khẳng định bước vào giai đoạn 'Phục hưng kỹ thuật số'.

Chính phủ Hàn Quốc cũng phân bổ vốn cho mục đích này và các công ty đang dễ dàng tiếp cận và sử dụng các khoản tiền này."

Liên tiếp các sản phẩm văn hóa được ghi nhận trên thế giới

Nhấn mạnh rằng ngành công nghiệp nội dung của Hàn Quốc đã vượt qua 10 tỷ USD trong nửa đầu năm 2019, ông Keskin đề cập rằng K-pop, K-drama và K-food đặc biệt mở rộng sang các nền tảng như Netflix trong giai đoạn này.

Theo Viện nghiên cứu Hyundai, nhóm BTS tạo ra hoạt động kinh tế trị giá khoảng 3,5 tỷ USD hàng năm. Khoảng 7% du khách đến Hàn Quốc vào năm 2017, tương đương khoảng 800.000 khách du lịch, nói rằng họ đến thăm đất nước này vì họ quan tâm đến BTS.

Vào năm 2018, nhóm nhạc nữ Red Velvet nổi tiếng của Hàn Quốc đã biểu diễn buổi hòa nhạc ở thủ đô Bình Nhưỡng của Triều Tiên, theo lời mời của nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un. Đây là lần đầu tiên một nhà lãnh đạo Triều Tiên tham gia một sự kiện do Hàn Quốc tổ chức.

Đến năm 2019, Hàn Quốc gây chú ý với bộ phim Ký Sinh Trùng được phát hành trên nền tảng nội dung số Netflix. Bộ phim đã giành được các giải "Phim hay nhất", "Đạo diễn xuất sắc nhất" và "Phim truyện quốc tế hay nhất" tại Lễ trao giải Oscar lần thứ 92. Lần đầu tiên trong lịch sử Oscar, một bộ phim không phải tiếng Anh được vinh danh ở giải "Phim hay nhất".

Không lâu sau, vào năm 2021, loạt phim "Squid Game" của Hàn Quốc trên cùng nền tảng đã đạt được 63 triệu giờ xem chỉ sau hai ngày trong tuần ra mắt.

Bởi những thành công này, Netflix đã công bố khoản đầu tư 2,5 tỷ USD vào ngành công nghiệp nội dung Hàn Quốc trong vòng 4 năm.

Ông Binark cho rằng sự thành công của làn sóng Hallyu là nhờ vào chính sách của chính phủ và việc sử dụng nguồn lao động có chất lượng và chuyên môn giỏi trong suốt thời gian qua.

Hồng Nhung