Tử hình tội phạm tham nhũng 'khủng' để răn đe

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long

Báo cáo trả lời kiến nghị cử tri do người đứng đầu Bộ Tư pháp gửi đến Quốc hội để chuẩn bị cho kỳ họp thứ 4 nêu rõ, Bộ luật Hình sự năm 2015 đã dành chương XXIII quy định các tội phạm về chức vụ gồm 15 điều (từ điều 352 đến điều 366). Các điều luật của chương này được chia thành hai mục, trong đó mục 1 quy định các tội phạm tham nhũng, mục 2 quy định các tội phạm khác về chức vụ và 1 điều về khái niệm tội phạm chức vụ.

Trong đó, có hai điều luật về tội tham ô tài sản (điều 353) và tội nhận hối lộ (điều 354), đều quy định mức hình phạt cao nhất là tử hình.

Khoản 4, điều 353 quy định người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản mà mình có trách nhiệm quản lý giá trị 1 tỷ đồng trở lên hoặc gây thiệt hại về tài sản 5 tỷ đồng trở lên.

Khoản 4, điều 354 quy định người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn trực tiếp hoặc qua trung gian nhận hoặc sẽ nhận bất kỳ lợi ích nào cho chính bản thân người đó hoặc cho người, tổ chức khác để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ mà của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá 1 tỷ đồng trở lên hoặc gây thiệt hại về tài sản 5 tỷ đồng trở lên.

Cử tri Đà Nẵng phản ánh, điểm c, khoản 3, điều 40 Bộ luật Hình sự quy định không thi hành án với người bị kết án nếu thuộc trường hợp: người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.

Cho rằng việc quy định này là chưa hợp lý và sẽ tạo “lỗ hổng” trong công tác phòng, chống tham nhũng, khiến hành vi tham nhũng sẽ tinh vi hơn, nhiều thủ đoạn hơn và mức tham nhũng sẽ cao hơn, cử tri Đà Nẵng kiến nghị Bộ Tư pháp trình Quốc hội xem xét, sửa đổi quy định này.

Bộ trưởng Lê Thành Long hồi đáp: quy định trên để thể chế hóa chủ trương hạn chế hình phạt tử hình đã được khẳng định tại Nghị quyết 49 năm 2005 của Bộ Chính trị về cải cách tư pháp đến năm 2020; đồng thời, thực hiện chủ trương thu hồi tối đa tài sản do tham nhũng mà có.

Ông Lê Thành Long cũng nói rõ, quy định này chỉ được áp dụng với trường hợp đã có bản án tuyên hình phạt tử hình và khi có đủ các điều kiện: chủ động nộp ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ; hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.

Trường hợp thiếu điều kiện thứ hai, người bị kết án dù đã nộp đủ 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ vẫn phải thi hành án. Vì vậy, quy định tại điểm c, khoản 3, điều 40 Bộ luật Hình sự không ảnh hưởng tới việc xem xét quyết định áp dụng hình phạt trong quá trình xử lý hành vi phạm tội tham ô, nhận hối lộ đối với người phạm tội.

Bảo vệ người dám nghĩ, dám làm

Về ý kiến cử tri TPHCM đề nghị xem xét, rà soát trình Quốc hội sửa đổi một số điều, khoản trong Bộ luật Hình sự, cũng như sửa đổi, bổ sung các quy định khác trong hệ thống pháp luật hiện hành để khuyến khích, động viên đội ngũ cán bộ tâm huyết, trách nhiệm với công việc; bảo vệ người dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, nỗ lực hành động vì lợi ích chung; Bộ trưởng Lê Thành Long cho biết, khoản 2, điều 8 Bộ Luật Hình sự đã quy định “những hành vi tuy có dấu hiệu của tội phạm nhưng tính chất nguy hiểm cho xã hội không đáng kể thì không phải là tội phạm và được xử lý bằng biện pháp khác”.

Bộ luật này bổ sung một số trường hợp được loại trừ trách nhiệm hình sự, trong đó điều 25 có quy định hành vi gây thiệt hại trong khi thực hiện việc nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ mới mặc dù đã tuân thủ đúng quy trình, quy phạm, áp dụng đầy đủ biện pháp phòng ngừa thì không phải là tội phạm… Bộ trưởng Lê Thành Long ghi nhận đề xuất của cử tri. Thời gian tới, Bộ Tư pháp sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan hữu quan theo dõi, tổng kết, đánh giá và nghiên cứu, đề xuất hoàn thiện pháp luật hình sự theo hướng giảm áp lực và tránh rủi ro trong thực thi nhiệm vụ với đội ngũ cán bộ quản lý tài sản Nhà nước.

ANH PHƯƠNG