Từ lều bạt tạm cư đến bản làng đổi mới (bài 2)
Bài 2: Ổn canh ổn cư nơi biên cương
Bài 1: Những ngày ngổn ngang nơi bản mới
Những ngày đầu triển khai Đề án 79, Mường Nhé như một “đại công trường” sắp xếp dân cư. Dân di cư ở Cà Là Pá được sắp xếp, di chuyển về các bản thuộc một số xã của huyện Mường Nhé cũ. Tại bản Cà Là Pá, sự đổi thay bắt đầu từ việc dân số giảm dần, các hộ dân được chia đất ở, đất sản xuất; những ngôi nhà gỗ đơn sơ mọc lên, cùng những thửa ruộng nước đầu tiên xanh màu sự sống. Đặc biệt, sự ra đời của chi bộ bản đã dẫn dắt bà con vượt qua những ngày tháng bấp bênh, từng bước đi vào ổn định.
Bước ngoặt từ Đề án 79
Tháng 1 năm 2012, Thủ tướng Chính phủ ban hành Đề án 79 về sắp xếp, ổn định dân cư, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh huyện Mường Nhé đến năm 2015. Quyết sách này ra đời trong bối cảnh tình trạng di cư tự do ồ ạt, nạn phá rừng và những vấn đề phức tạp về an ninh trật tự đe dọa sự ổn định ở vùng cực Tây Tổ quốc.
Mục tiêu của Đề án 79 là bố trí sắp xếp, ổn định đời sống cho hơn 10.000 hộ dân, thuộc 153 bản và 14 nhóm dân cư hiện có. Đến hết năm 2015 toàn huyện sẽ có trên 11.900 hộ với trên 6,7 vạn người phân bố tại 210 bản định canh, định cư. Đồng thời phát triển sản xuất, ổn định đời sống cho nhân dân, phấn đấu nâng giá trị thu nhập bình quân đạt 550.000 đồng/người/tháng. Tiêu chí giảm số hộ nghèo từ 77% năm 2011 xuống còn 52% vào năm 2015, mỗi năm giảm bình quân 5% hộ nghèo, tương đương với 543 hộ/năm.
Bản Cà Là Pá sau hơn 15 thực hiện sắp xếp dân cư theo Đề án 79.
Trong quá trình triển khai Đề án 79, tỉnh Điện Biên đã huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc một cách quyết liệt. Từ cấp ủy, chính quyền các cấp đến các sở, ngành; các tổ chức chính trị – xã hội và lực lượng vũ trang đều đồng lòng góp sức, tập trung sắp xếp dân cư, đầu tư hạ tầng, tạo điều kiện để người dân ổn định nơi ở, yên tâm sản xuất. Song song với đó là việc cấp hộ khẩu, bảo đảm quyền lợi hợp pháp, giúp bà con từng bước an cư lạc nghiệp. Mục tiêu cao nhất là ổn định dân cư, giữ vững an ninh trật tự và đưa bản Cà Là Pá nói riêng, huyện Mường Nhé cũ nói chung phát triển bền vững.
Ông Tạ Văn Sơn, nguyên Chủ tịch UBND huyện Mường Nhé cũ khẳng định: “Đề án 79 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là tiền đề cho sự phát triển của Cà Là Pá và toàn huyện. Nếu không có đề án này, tình trạng di cư tự do chắc chắn còn kéo dài, để lại nhiều hệ lụy. Đây vừa là giải pháp cấp bách, vừa là chiến lược lâu dài, giúp người dân có nơi ở ổn định, có sinh kế bền vững.”
Với bản Cà Là Pá, Đề án 79 thực sự là một bước ngoặt lịch sử. Nhà nước đã cấp đất ở, đất sản xuất, hỗ trợ làm nhà, đồng thời đầu tư hạ tầng thiết yếu và từng bước giải quyết những vấn đề xã hội còn tồn tại.
Các lực lượng vũ trang trên địa bàn luôn đồng hành, hỗ trợ người dân Cà Là Pá trong quá trình phát triển.
Ông Vừ Xái Lầu, Trưởng bản Cà Là Pá chia sẻ: “Khi có chủ trương sắp xếp lại dân cư, mỗi hộ được cấp 400m² đất ở và 2ha đất nương để ổn định cuộc sống. Ban đầu, bà con còn nhiều ý kiến khác nhau. Nhưng nhờ cấp ủy, chính quyền cùng các cơ quan, đơn vị kiên trì tuyên truyền, vận động, giải thích, dần dần người dân đã hiểu. Thấy Nhà nước cấp đất rõ ràng, hỗ trợ gạo, vật liệu làm nhà, lại có ruộng nước, bà con yên tâm hơn. Từ đó, dân bắt đầu tin, nghe lời cán bộ và đồng thuận với việc sắp xếp dân cư.”
Những căn lều tạm bợ dần được thay thế bằng căn nhà gỗ vững chãi hơn. Những con đường lầy lội ngày mưa dần được cứng hóa. Bà con có điện để thắp sáng, có nước sinh hoạt, có trạm y tế chăm sóc sức khỏe và điểm trường cho con em học tập.
Bà Vừ Thị Xía, người dân bản Cà Là Pá nhớ lại: “Ngày trước, sống trong lều tạm, cứ mưa là bùn đất nhão nhoét, gió lớn thì lều rung bần bật. Từ khi được sắp xếp dân cư, gia đình tôi cũng như nhiều hộ khác có nhà mới kiên cố, đường vào bản được đổ bê tông, con cái được đến trường. Có đất sản xuất, chúng tôi tập trung trồng lúa, ngô, nhờ đó cuộc sống ngày một ổn định, không còn lo chạy ăn từng bữa như trước.”
Cùng với việc bố trí nơi ở, chính quyền còn chú trọng hỗ trợ bà con phát triển sinh kế. Các lớp tập huấn về kỹ thuật trồng lúa nước, chăn nuôi gia súc được tổ chức thường xuyên; nhiều mô hình điểm được xây dựng để người dân học hỏi, làm theo.
“Được cán bộ hướng dẫn, bà con tích cực khai hoang ruộng nước, chăn nuôi phát triển kinh tế. Nhờ đó, cuộc sống người dân Cà Là Pá dần khởi sắc” – ông Vừ Xái Lầu, Trưởng bản Cà Là Pá chia sẻ.
Hạt nhân chi bộ – niềm tin của dân bản
Nếu Đề án 79 được ví như “cái khung” để sắp xếp lại dân cư, thì chi bộ bản chính là “cái hồn”, là điểm tựa tinh thần để bà con Cà Là Pá yên tâm bám đất, bám bản.
Ông Sừng Sừng Khai, nguyên Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Leng Su Sìn cũ chia sẻ: “Sau khi sắp xếp, bản Cà Là Pá chưa có tổ chức đứng ra dẫn dắt, định hướng và kết nối người dân với cấp ủy, chính quyền địa phương. Vì vậy, nhiệm vụ cấp bách lúc ấy là phải nhanh chóng thành lập chi bộ bản. Đảng ủy xã đã cử một số đảng viên là cán bộ xã trực tiếp xuống sinh hoạt, làm nòng cốt để thành lập chi bộ.”
Một cuộc họp chi bộ bản Cà Là Pá.
Năm 2014, chi bộ bản Cà Là Pá được thành lập với 4 đảng viên, gồm 2 cán bộ xã và 2 đảng viên nông thôn. Từ đây, chi bộ trở thành cầu nối đưa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đến dân bản, đồng thời là đội ngũ tiên phong trong các phong trào: Phát triển kinh tế, vận động trẻ đến trường, xây dựng môi trường sạch đẹp, giữ gìn an ninh trật tự…
Trong giai đoạn đầu, số lượng đảng viên còn ít nhưng vai trò, trách nhiệm lại vô cùng lớn. Mỗi đảng viên đều nêu cao tinh thần gương mẫu, đi đầu trong sản xuất, chăn nuôi, khai hoang ruộng nước, thâm canh tăng vụ. Song song với đó, đảng viên phối hợp cùng cấp ủy, chính quyền địa phương kiên trì vận động, hướng dẫn bà con phát triển sinh kế. Khi những mô hình kinh tế mang lại hiệu quả rõ rệt, người dân bắt đầu tin tưởng và làm theo.
Để bà con thêm niềm tin, yên tâm bám đất, bám bản, dù còn bộn bề khó khăn, ông Mùa A Só, Bí thư đầu tiên của chi bộ Cà Là Pá đã tiên phong hành động. Ông huy động sự hỗ trợ từ người thân, anh em để mua trâu giống, phát triển chăn nuôi đại gia súc. Cùng các đảng viên khác, ông tích cực khai hoang, phục hóa bãi bồi ven suối, đắp bờ, dọn thửa, dẫn nước về để gieo trồng lúa ruộng.
Sau hơn một năm kiên trì, mô hình của Bí thư chi bộ Mùa A Só đã cho “quả ngọt” đầu tiên: Trâu giống sinh sản thêm con; lúa ruộng làm được hai vụ, năng suất vượt trội so với lúa nương, đảm bảo lương thực quanh năm cho gia đình. Thành công ấy nhanh chóng trở thành động lực, được bà con trong bản học tập và nhân rộng, mở ra hướng phát triển bền vững cho Cà Là Pá.
Ông Mùa A Só, nguyên Bí thư Chi bộ bản Cà Là Pá cho biết: “Điều quan trọng nhất là làm thế nào để người dân tin tưởng chi bộ, tin đảng viên. Ở vùng biên giới này, nếu không có tổ chức Đảng làm nòng cốt thì rất khó vận động nhân dân. Khi đảng viên gương mẫu đi trước, bà con tự giác làm theo, từ đó không còn cảnh chống đối hay bỏ đi nơi khác nữa.”
Sau khi được sắp xếp lại, dưới sự lãnh đạo của chi bộ, bản Cà Là Pá đã đổi thay rõ rệt. Các mô hình kinh tế hộ gia đình cũng bắt đầu hình thành: Hộ nuôi trâu bò, hộ trồng ngô, hộ phát triển cây ăn quả, cây công nghiệp. Dù còn khó khăn, song đã xuất hiện những gia đình thoát nghèo, trở thành điểm sáng để cộng đồng học tập, noi theo.
Người dân có kinh tế, những căn lều tạm bợ trước kia nhường chỗ cho dãy nhà cấp bốn khang trang. Trẻ em không còn thất học mà có trường lớp ngay trong bản. Những mâu thuẫn, tranh chấp đất đai thường xuyên dần được thay bằng tinh thần đoàn kết, chia sẻ kinh nghiệm sản xuất.
Ông Tạ Văn Sơn, nguyên Chủ tịch UBND huyện Mường Nhé cũ nhận định: “Khi người dân đã có nhà, có đất, có chi bộ lãnh đạo, thì họ sẽ gắn bó lâu dài. Đó chính là nền móng để bản Cà Là Pá ổn định và phát triển bền vững.”
Cán bộ Đồn Biên Phòng Leng Su Sìn tuyên truyền, vận động người dân bản Cà Là Pá yên tâm bám bản, phát triển kinh tế, nâng cao đời sống.
Có thể khẳng định, Đề án 79 đã mở ra một trang mới cho Cà Là Pá. Từ một “bản tạm cư” ngổn ngang, nay nơi đây trở thành bản định cư có quy hoạch, có tổ chức, định hướng phát triển. Và điều quan trọng hơn cả, Đề án đã mang đến nhà cửa, đường sá, đồng thời khơi dậy niềm tin trong nhân dân. Đó chính là niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng và sự đồng hành của Nhà nước, bà con yên tâm sinh sống, làm ăn lâu dài trên mảnh đất này.
Tổng kết lại quá trình ổn định dân cư, ông Mùa A Só, Bí thư đầu tiên của chi bộ bản Cà Là Pá nói: “Giờ thì khác rồi. Cà Là Pá không còn là nơi người ta đến rồi đi nữa. Đây đã thực sự là quê hương của chúng tôi.”
