Từ NewJeans đến EXO-CBX: Quyền lực hợp đồng và cuộc chiến không hồi kết trong Kpop

Khi tầm ảnh hưởng toàn cầu của Kpop ngày càng lan rộng, những tranh chấp pháp lý xoay quanh hợp đồng độc quyền giữa các nghệ sĩ và công ty quản lý tiếp tục làm rung chuyển làng giải trí Hàn Quốc.

Hai vụ việc mới nhất liên quan đến nhóm EXO-CBX và NewJeans đã một lần nữa làm dấy lên cuộc tranh luận về cách thức mà hệ thống đào tạo thần tượng của Hàn Quốc chi phối sự nghiệp và quyền lợi của nghệ sĩ.

EXO-CBX đối đầu SM Entertainment

Căng thẳng giữa SM Entertainment và ba thành viên Chen, Baekhyun, Xiumin của EXO tiếp tục leo thang sau khi công ty thông báo kế hoạch cho màn trở lại của nhóm vào tháng 12 tới nhưng không có sự góp mặt của bộ ba này. Trong khi đó, cả ba hiện đang hoạt động cá nhân dưới trướng công ty mới INB100.

Mâu thuẫn bắt đầu từ tháng 6 năm 2023, chỉ năm tháng sau khi ba thành viên gia hạn hợp đồng với SM. CBX tuyên bố muốn chấm dứt thỏa thuận do "thiếu minh bạch trong việc chia lợi nhuận", song SM phủ nhận cáo buộc. Sau nhiều tranh cãi, đôi bên đạt được thỏa thuận: CBX vẫn thuộc EXO dưới danh nghĩa SM, đồng thời được phép hoạt động cá nhân và phải chia 10% doanh thu cho công ty.

Tuy nhiên, mối quan hệ này sớm đổ vỡ khi CBX tố SM vi phạm "thỏa thuận miệng" về mức phí phân phối 5,5%, dẫn đến việc họ ngừng thanh toán. Bộ ba đã đệ đơn kiện, yêu cầu tòa án và cơ quan chức năng can thiệp, nhưng hầu hết các vụ kiện đều kết thúc với phần thắng thuộc về SM.

Dù sau đó CBX tuyên bố sẽ tuân thủ thỏa thuận ban đầu, SM vẫn viện dẫn "vấn đề niềm tin" để loại họ khỏi các hoạt động nhóm, khiến dư luận phần lớn đứng về phía công ty quản lý.

NewJeans và cuộc chiến hợp đồng với ADOR

Tương tự, nhóm nữ NewJeans cũng đang vướng vào một vụ kiện kéo dài với ADOR - công ty con của HYBE Labels, sau khi tòa án bác đơn yêu cầu chấm dứt hợp đồng quản lý của nhóm.

Tháng 11/2024, năm thành viên Minji, Hanni, Danielle, Haerin và Hyein bất ngờ tổ chức họp báo tuyên bố rời ADOR, viện dẫn "mất niềm tin" sau khi cựu CEO Min Hee Jin bị sa thải. Nhóm bắt đầu hoạt động độc lập, cho rằng mối quan hệ hợp tác đã "tổn hại không thể khôi phục".

Trong phiên tòa, các thành viên tố cáo ADOR và HYBE vi phạm quyền riêng tư khi để lộ hình ảnh thời thực tập sinh, lan truyền bình luận tiêu cực và thậm chí sao chép phong cách của NewJeans cho nhóm tân binh ILLIT của công ty con Belift Lab. Tuy nhiên, tòa nhận định những lý do này không đủ căn cứ pháp lý để chấm dứt hợp đồng.

Phán quyết nhấn mạnh rằng "việc ép buộc nghệ sĩ tiếp tục hoạt động trái ý muốn có thể xâm phạm quyền cá nhân", song những bất đồng trong định hướng quản lý sau khi nghệ sĩ thành công "không thể được xem là hành vi cưỡng ép vi phạm hợp đồng". Tòa cũng cảnh báo rằng các vụ kiện tương tự có thể tạo tiền lệ xấu, làm gia tăng tình trạng lôi kéo nghệ sĩ giữa các công ty.

Khi quyền lực hợp đồng lên ngôi

Trong nhiều thập kỷ, các hợp đồng trong ngành giải trí Hàn Quốc vốn nghiêng hẳn về phía công ty quản lý, khiến nghệ sĩ trở thành bên yếu thế. Tuy nhiên, theo chia sẻ của một người trong ngành (ẩn danh), bối cảnh hiện nay đã thay đổi đáng kể.

"Ngày trước, công ty là người phát hiện, đào tạo và đầu tư cho nghệ sĩ, vì vậy họ nắm toàn quyền kiểm soát. Nhưng khi Kpop vươn ra thế giới, nghệ sĩ cũng có tiếng nói và vị thế lớn hơn. Mọi điều khoản hiện nay đều được thương thảo kỹ lưỡng và mang tính ràng buộc pháp lý. Nếu một bên đơn phương vi phạm, tòa án sẽ là nơi phân xử".

Nguồn tin này cũng nhấn mạnh rằng không nên đơn giản hóa các vụ việc như "cuộc chiến giữa cá nhân yếu thế và công ty quyền lực". "Cuối cùng, khi tranh chấp xảy ra, tất cả các bên đều phải tôn trọng phán quyết của tòa án. Đó là cách duy nhất để duy trì sự minh bạch và chuyên nghiệp trong ngành công nghiệp mà cả thế giới đang dõi theo", người này nói thêm.

Từ những vụ kiện như của EXO-CBX và NewJeans, có thể thấy rằng quyền lực trong Kpop đang dần tái cân bằng. Dù các công ty vẫn giữ vai trò cốt lõi trong việc xây dựng thương hiệu và đào tạo, nghệ sĩ ngày nay hiểu rõ hơn giá trị của mình và sẵn sàng đấu tranh để bảo vệ nó.

Hoài Thương