Tư nhân muốn đầu tư sân bay nhưng 'vướng' đất quốc phòng, tài sản công

Sáng 22.10, Quốc hội thảo luận tổ về Dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi).

Cần cơ chế huy động tư nhân đầu tư sân bay

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị dự thảo luật cần tiếp tục rút gọn. Theo đó, chỉ đưa vào những vấn đề thuộc khung của Quốc hội, còn lại giao cho Chính phủ và Bộ Xây dựng hướng dẫn cụ thể.

“Lĩnh vực hàng không dân dụng có nhiều vấn đề phức tạp và khó. Chúng ta không thể đưa hết vào luật mà phải thể hiện bằng các văn bản hướng dẫn”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần tăng cường cơ chế thu hút đầu tư, xã hội hóa hạ tầng hàng không.

“Hiện nay, nhà nước vẫn đầu tư chính vào hạ tầng thiết yếu, dẫn đến gánh nặng ngân sách”, Chủ tịch Quốc hội nói và cho rằng cần cơ chế ưu đãi thuế, đất đai, và thủ tục phê duyệt nhanh cho nhà đầu tư trong nước, nước ngoài; đảm bảo bình đẳng giữa các hãng hàng không trong việc tiếp cận bay và dịch vụ bay, tránh độc quyền.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu

Chủ tịch Quốc hội dẫn chứng, hiện cả nước hiện có 22 sân bay, trong đó có 10 sân bay quốc tế và 12 sân bay nội địa. Tuy nhiên, việc đầu tư vẫn còn chậm, chỉ khoảng 113.558 tỉ đồng trong giai đoạn 2010 - 2050. Luật cần mở rộng để huy động nguồn lực xã hội, nếu không, ngành hàng không sẽ khó đạt mục tiêu có 33 sân bay vào năm 2050.

Chủ tịch Quốc hội cho biết hiện nay, các nhà đầu tư muốn thủ tục hành chính phải gọn hơn. Dự thảo luật đã phân cấp từ Thủ tướng xuống bộ trưởng và địa phương, nhưng cần triệt để hơn nữa.

Theo đó, có thể giao quyền phê duyệt quy hoạch chi tiết sân bay cho UBND cấp tỉnh; giảm thời gian xử lý cấp phép bay từ 10 ngày xuống còn 5 ngày, hoặc thấp hơn; bãi bỏ hoàn toàn đăng ký bắt buộc quyền sở hữu máy bay cho tổ chức Việt Nam, chuyển sang tự nguyện để giảm gánh nặng hành chính…

Cùng với đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị thêm điều khoản chuyển tiếp để tránh gây ách tắc dự án đang triển khai. Cần tích hợp hệ thống dữ liệu để xử lý thủ tục trực tuyến, giảm 100% giấy tờ vật lý từ nay đến năm 2030.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết về cơ bản, tất cả các cảng hàng không là sử dụng lưỡng dụng. Khi cần thiết sẽ chuyển đổi để phục vụ cho yêu cầu quốc phòng an ninh, hoặc là song song sử dụng cho mục đích quốc phòng an ninh. Do đó, đất của cảng hàng không là đất quốc phòng an ninh, sẽ được quản lý chặt chẽ theo quy định Luật Đất đai hiện nay.

“Nhà đầu tư (không phải doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an) muốn đầu tư vào là rất khó. Muốn đầu tư là phải chuyển đổi sang mục đích khác để đầu tư mục đích thương mại, dịch vụ, nhưng không chuyển đổi được”, ông Tùng nói.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng phát biểu

Do đó, đại biểu Tùng cũng đồng tình cần có tính đột phá để có thể huy động được doanh nghiệp không thuộc khối quốc phòng an ninh có thể đầu tư.

“Khi đầu tư vào cảng, kể cả đầu tư xây dựng cảng mới hay đầu tư vào công trình tại cảng hiện hữu, thì vẫn là đất quốc phòng an ninh nhưng mà cho phép đầu tư”, đại biểu Tùng nhấn mạnh.

Băn khoăn vấn đề tài sản công

Cũng quan tâm tới vấn đề xã hội hóa hạ tầng hàng không, Bí thư Thành ủy Cần Thơ Lê Quang Tùng cho rằng hiện nay những sân bay xây mới theo hình thức xã hội hóa thì các quy trình, thủ tục tương đối thuận lợi, nhưng đa số là các sân bay tại các địa phương, đã được Nhà nước đầu tư một phần.

Ông cho biết nếu chuyển sang hình thức xã hội hóa hoàn toàn những sân bay đó thì các thủ tục phức tạp, nhất là các thủ tục liên quan đến tài sản công.

“Bây giờ người ta vào muốn làm mà phải xác định thế nào gọi là tài sản công. Tài sản Nhà nước đầu tư trước đây, giá trị bao nhiêu… chính là một điểm cản trở việc thực hiện xã hội hóa. Dự thảo luật cần gợi mở xử lý được vấn đề liên quan đến quản lý tài sản công đối với các sân bay thì mới tạo được thuận lợi. Còn không cuối cùng vẫn quay lại ACV phải đầu tư, Nhà nước phải bỏ tiền, là tư nhân đầu tư rất khó ”, ông phân tích.

Theo đó, đại biểu đề nghị, dự thảo luật cần có một cơ chế riêng khác để thu hút đầu tư sân bay dựa trên cơ sở của các sân bay Nhà nước đầu tư để đảm bảo thuận lợi hơn.

Bí thư Thành ủy Cần Thơ Lê Quang Tùng

Đại biểu Lê Quang Tùng cũng nêu thực tế, có nhà đầu tư vào đầu tư một phần thiết bị hay là một phần hạ tầng sân bay, nhưng sau này lại chuyển sang cho Nhà nước. Ví dụ như trạm không lưu - là thứ Nhà nước quản lý, nhưng tư nhân đầu tư.

“Trạm không lưu đảm bảo vấn đề an toàn bay, vì vậy, một trạm không lưu này phải có 3-4 hệ thống thiết bị dự phòng. Nhà đầu tư có thể đầu tư lần đầu, lần thứ hai thì phải chuyển giao cho Nhà nước. Nhưng Nhà nước giờ tiếp nhận cái trạm này cũng rất là khó và vận hành, xây dựng các hệ thống dự phòng sau này cũng rất là khó”, ông Tùng nói.

Do đó, ông Tùng đề nghị ban soạn thảo quan tâm xử lý việc chuyển tài sản công sang mô hình hợp tác công tư; chuyển từ tài sản tư sang đơn vị quản lý công, những vấn đề đặc thù của đầu tư đối với hoạt động sân bay.

Lam Thanh