Tăng cường thu hút đầu tư, tạo đột phá cho hạ tầng hàng không

Ảnh minh họa

Dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) được đánh giá đã tăng cường cơ chế thu hút đầu tư, xã hội hóa hạ tầng hàng không, tạo điều kiện huy động thêm nguồn lực phát triển lĩnh vực này. Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng đây là vấn đề hết sức quan trọng và cần có các quy định mang tính đột phá để khuyến khích đầu tư tư nhân, mở rộng mô hình hợp tác công tư, đặc biệt đối với các sân bay địa phương và sân bay chuyên dụng.

KHUYẾN KHÍCH ĐẦU TƯ TƯ NHÂN, HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC XÃ HỘI

Luật Hàng không dân dụng Việt Nam được ban hành năm 2006, sửa đổi năm 2014 và lần này được sửa đổi toàn diện. Đánh giá cao công tác chuẩn bị hồ sơ dự án Luật của cơ quan chủ trì, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng dự thảo Luật lần này đã tinh gọn hơn so với Luật hiện hành nhưng vẫn còn dài với 11 chương và 109 điều.

Theo Chủ tịch Quốc hội, Hàng không dân dụng là lĩnh vực đặc thù, phức tạp, nên không thể quy định toàn bộ trong Luật. Một số nội dung cần được quy định cụ thể hơn trong các văn bản dưới luật. Ông đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, xác định rõ nội dung nào thuộc thẩm quyền của Quốc hội thì quy định trong Luật, nội dung nào nên giao Chính phủ quy định bằng nghị định và Bộ Xây dựng ban hành thông tư hướng dẫn.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu thảo luận tại Tổ 11

Nhấn mạnh yêu cầu tăng cường cơ chế thu hút đầu tư, xã hội hóa hạ tầng hàng không, Chủ tịch Quốc hội cho rằng đây là yếu tố quan trọng để mở rộng và nâng cấp hệ thống sân bay, đồng thời cần bổ sung quy định đột phá nhằm thu hút đầu tư tư nhân và các dự án hợp tác công tư. Luật cần quy định cơ chế ưu đãi về thuế, đất đai và thủ tục phê duyệt cho nhà đầu tư trong và ngoài nước, đảm bảo cạnh tranh bình đẳng giữa các hãng hàng không.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ được giao quyền quy định tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư, đồng thời phải có cơ chế giám sát chặt chẽ để tránh tình trạng độc quyền. Dự thảo Luật kế thừa quy định về quyền đầu tư của doanh nghiệp khai thác sân bay, song cần mở rộng phạm vi hơn nữa để huy động nguồn lực xã hội, phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 29. “Nếu không có chính sách mở, ngành hàng không khó đạt mục tiêu có 33 sân bay vào năm 2050,” Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị nghiên cứu bổ sung các quy định về quỹ phát triển hàng không hình thành từ phí dịch vụ, chính sách khuyến khích đầu tư cho các sân bay lưỡng dụng dân sự – quốc phòng, đảm bảo hiệu quả sử dụng đất mà không cần chuyển đổi mục đích như trường hợp sân bay Chu Lai, Thọ Xuân.

ĐẨY MẠNH PHÂN CẤP, HIỆN ĐẠI HÓA VÀ BẢO ĐẢM AN TOÀN HÀNG KHÔNG

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cũng cho rằng cơ chế thu hút đầu tư và xã hội hóa hạ tầng hàng không là vấn đề then chốt. Theo ông, các cảng hàng không hiện nay chủ yếu là sân bay lưỡng dụng, sử dụng đất quốc phòng – an ninh, nên việc các doanh nghiệp dân sự tham gia đầu tư còn gặp nhiều khó khăn do hạn chế về chuyển đổi mục đích sử dụng đất.

Ông cho biết dự thảo Luật đã đưa ra cơ chế đột phá, cho phép doanh nghiệp không thuộc khối quốc phòng – an ninh được đầu tư vào hạ tầng hàng không, kể cả xây dựng mới hoặc cải tạo cảng hiện hữu, mà không cần chuyển đổi mục đích sử dụng đất quốc phòng. Cơ chế này, theo ông, sẽ giúp huy động hiệu quả hơn các nguồn lực xã hội cho phát triển hạ tầng sân bay. Đồng thời, dự thảo cũng đề xuất sửa đổi khoản 1 Điều 201 Luật Đất đai hiện hành để đảm bảo tính thống nhất, có thể được lồng ghép trong Nghị quyết của Quốc hội về tháo gỡ khó khăn trong thực thi Luật Đất đai.

Bên cạnh nội dung về thu hút đầu tư, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị rà soát kỹ các quy định liên quan đến phân cấp, phân quyền và cải cách thủ tục hành chính. Theo Chủ tịch Quốc hội, nhà đầu tư mong muốn quy trình gọn nhẹ, rõ ràng và minh bạch. Dự thảo Luật đã có bước phân cấp từ Thủ tướng xuống Bộ trưởng và địa phương, nhưng cần mạnh mẽ hơn, như giao thẩm quyền phê duyệt quy hoạch chi tiết sân bay cho UBND cấp tỉnh, rút ngắn thời gian xử lý cấp phép bay từ 10 ngày xuống 5 ngày hoặc thấp hơn.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị bãi bỏ quy định bắt buộc đăng ký quyền sở hữu máy bay đối với tổ chức trong nước, chuyển sang hình thức tự nguyện để giảm gánh nặng hành chính. Dự thảo cần có điều khoản chuyển tiếp để tránh ách tắc cho các dự án đang triển khai; đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số, tích hợp hệ thống dữ liệu điện tử, hướng tới xử lý 100% thủ tục trực tuyến từ nay đến năm 2030.

Về an toàn và an ninh hàng không, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh cần bổ sung quy định chi tiết về hệ thống quản lý an toàn, bắt buộc đối với doanh nghiệp thiết kế, sản xuất máy bay, đồng thời tích hợp công nghệ trí tuệ nhân tạo trong giám sát bay. Việc chuyển chức năng an ninh hàng không sang Bộ Công an từ ngày 1/3/2025 được đánh giá là hợp lý, song cần phân định rõ trách nhiệm giữa các cơ quan để tránh chồng chéo trong quản lý.

Quang cảnh thảo luận tại Tổ 11

Liên quan đến xu hướng phát triển hàng không hiện đại, ông đề nghị dự thảo Luật cần bao quát cả hoạt động quản lý không phận đối với máy bay không người lái và phương tiện bay nhẹ, bảo đảm an toàn dân dụng. Luật cũng nên có quy định về bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, trong đó khuyến khích các hãng hàng không sử dụng máy bay điện, áp dụng công nghệ xanh, kết nối sân bay với hệ thống giao thông đường sắt, đường cao tốc.

Ngoài ra, cần bổ sung quy định về bảo mật thông tin hành khách, cấm chuyển nhượng quyền vận chuyển nhằm bảo đảm cạnh tranh lành mạnh; tăng cường hợp tác quốc tế, tuân thủ các điều ước quốc tế về hàng không; đồng thời chú trọng an ninh mạng, kết nối dữ liệu an ninh hàng không với hệ thống định danh điện tử quốc gia VNeID của Bộ Công an.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh việc sửa đổi Luật Hàng không dân dụng lần này nhằm hoàn thiện thể chế, khắc phục những hạn chế trong quá trình thực thi thời gian qua. Luật mới phải đáp ứng yêu cầu hiện đại, an toàn, xanh và hiệu quả hơn, góp phần thúc đẩy ngành hàng không phát triển bền vững, tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế đất nước.

Tuấn Khang