Từ SV Hóa học đến nhà khoa học nữ người Việt đầu tiên nhận giải TechWomen100

Tiến sĩ Nguyễn Thụy Bá Linh (sinh năm 1980), hiện đang là giảng viên ngành Vật liệu sinh học tại Viện Nha khoa Eastman, Đại học College London (UCL), Vương quốc Anh. Vượt qua hơn 1000 hồ sơ, các vòng xét duyệt và bình chọn, vào năm 2024, cô là nữ tiến sĩ người Việt duy nhất chiến thắng tạigiải thưởng TechWomen100.

TechWomen100 là giải thưởng tôn vinh những phụ nữ làm việc trong ngành công nghệ tại Vương quốc Anh, được khởi xướng lần đầu tiên vào năm 2017.

Giải thưởng hướng đến những tài năng đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ, đồng thời tạo ra hệ sinh thái trong đó những phụ nữ làm công nghệ được kết nối và hỗ trợ lẫn nhau.

Người thắng giải không chỉ đạt thành tựu nổi bật trong lĩnh vực công nghệ, mà còn phải có những đóng góp cho cộng đồng tại Anh hoặc trên thế giới cũng như khả năng truyền cảm hứng trong lĩnh vực này.

Đặc biệt, nữ tiến sĩ sở hữu 50 bài báo khoa học được bình duyệt, xuất bản 2 chương sách và có 2 bằng sáng chế.

Ngoài ra, Tiến sĩ Bá Linh còn là nhà sáng lập và điều hành công ty SmileScaff (chuyên phát triển các công nghệ vật liệu tiên tiến nhằm tăng tốc quá trình chữa lành vết thương và tái tạo mô); cố vấn và lãnh đạo cộng đồng, chủ tịch Viện Hàn lâm trẻ Việt Nam (Vietnam Young Academy), hướng dẫn các nhà khoa học trẻ thông qua Hội Trí thức Việt Nam tại Anh và Ireland và là biên tập viên của một số tạp chí khoa học uy tín như Tạp chí Ứng dụng vật liệu sinh học, Kỹ thuật sinh học...

Tiến sĩ Bá Linh nhận giải thưởng tại TechWomen100 vào cuối năm 2024. (Ảnh: NVCC)

Từ nữ sinh ngành Hóa học đến nhà khoa học Việt đầu tiên được trao giải thưởng TechWomen100

Chia sẻ về hành trình đến với con đường nghiên cứu khoa học của mình, Tiến sĩ Bá Linh cho biết, hành trình ấy bắt nguồn từ suy nghĩ đơn giản "cứ thử xem sao".

"Thời điểm còn là sinh viên Khoa Hóa học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, tôi đi làm ở Viện Khoa học Vật liệu Ứng dụng và bắt đầu có niềm yêu thích với nghiên cứu.

Đề tài đầu tiên tôi tham gia là xử lý khí thải. Trong một lần thử sức gửi đề tài tốt nghiệp cho giải thưởng nghiên cứu khoa học của sinh viên, tôi may mắn đạt giải Nhì cấp trường và giải Khuyến khích cấp bộ. Kể từ đó, tôi cảm thấy bản thân phù hợp đi theo định hướng nghiên cứu, được sự động viên từ thầy cô tôi quyết định học cao hơn để tiến xa trong lĩnh vực này.

Học thạc sĩ tại Việt Nam hơn một năm, tôi mong muốn có thêm nhiều góc nhìn từ việc nghiên cứu nên quyết định ra nước ngoài học tập. Tôi tìm hiểu về chương trình học tại Hàn Quốc, tự tìm kiếm liên hệ của các giáo sư và được Đại học Yeungnam tiếp nhận. Sau 2 năm học thạc sĩ tại đây, tôi bắt đầu chinh phục tấm bằng tiến sĩ tại Đại học Soonchunhyang, với hướng nghiên cứu tập trung vào y học tái tạo.

Kết thúc quá trình học tại Hàn Quốc, tôi bắt đầu hành trình mới tại Đại học Oxford (Anh) với vai trò nghiên cứu sinh sau tiến sĩ. Thời điểm này, tôi tập trung theo đuổi hướng nghiên cứu liên quan đến kỹ thuật y sinh và tái tạo mô, phát triển công nghệ liên quan đến hạt polycaprolactone quy mô lớn nhằm thu hoạch tế bào gốc".

Nghiên cứu của Tiến sĩ Bá Linh tại Đại học Oxford được cấp bằng sáng chế và thành công thương mại hóa. Điều này mang về cho cô giải thưởng nghiên cứu viên sau tiến sĩ xuất sắc vào năm 2017. Nữ tiến sĩ cho biết bản thân đã nhận ra hướng đi mong muốn theo đuổi chính là nghiên cứu chuyên sâu về vật liệu sinh học cho tái tạo mô.

"Mục tiêu nghiên cứu của tôi hướng đến chăm sóc sức khỏe con người, cụ thể là liệu pháp tự phục hồi, liên quan đến cơ chế tái tạo mô và chữa lành vết thương. Nếu không có đủ lượng tế bào cần thiết, việc điều trị vết thương ở người bệnh sẽ không hiệu quả, đặc biệt là trong những trường hợp cần phục hồi môi sau tổn thương nặng. Quá trình nghiên cứu này nhằm mục đích có thể nhân rộng tế bào lên, nhưng vẫn giữ được chất lượng đồng đều. Điều này sẽ giúp quá trình cấy sinh tế bào lên cơ thể mang lại hiệu quả tốt ở cơ thể người", cô Linh cho hay.

Tiến sĩ Bá Linh đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học nổi bật về công nghệ y sinh.

Năm 2019, Tiến sĩ Bá Linh bắt đầu hành trình mới khi chính thức là giảng viên ngành Vật liệu sinh học tại Viện Nha khoa Eastman, Đại học College London.

Sau quá trình làm việc và miệt mài nghiên cứu, Tiến sĩ Bá Linh đã ghi tên mình vào danh sách 100 phụ nữ có thành tích xuất sắc tại TechWomen100 năm 2024. Đây là minh chứng cho việc phụ nữ Việt Nam hoàn toàn có thể chinh phục thành tựu trong những lĩnh vực khoa học công nghệ. Nữ tiến sĩ sinh năm 1980 tin rằng những nỗ lực của phụ nữ Việt Nam có thể tạo sự khác biệt ở bất cứ đâu.

"Giải thưởng TechWomen100 mang đến cho tôi một số lời mời cộng tác dự án nghiên cứu từ Việt Nam và Hàn Quốc. Qua giải thưởng lần này, tôi tự tin khẳng định rằng không nhất thiết bạn phải có xuất thân từ một trường đại học danh giá hay có khoảng thời gian học tập dài tại những nước châu Âu, chỉ cần bạn nghiêm túc với con đường nghiên cứu khoa học, những cống hiến của bạn chắc chắn sẽ được ghi nhận", Tiến sĩ Bá Linh bày tỏ.

Phụ nữ hãy tin vào năng lực của mình, gạt bỏ rào cản về giới tính

Từng là theo học ngành Hóa học, khi rẽ hướng nghiên cứu sang công nghệ sinh học, Tiến sĩ Bá Linh chia sẻ bản thân gặp nhiều thách thức.

"Việc rẽ hướng làm nghiên cứu về công nghệ sinh học đòi hỏi tôi phải chuẩn bị kỹ lưỡng về kiến thức và sự bền bỉ, bởi trước đó tôi chủ yếu nghiên cứu về Hóa học. Khi mới tiếp cận khái niệm liên quan đến tế bào, tôi phải tìm đọc rất nhiều nguồn tài liệu để hiểu tường tận về những kiến thức nền xung quanh như: Tế bào phát triển thế nào, tế bào xương có khác biệt gì với những tế bào khác,...

Tại Hàn Quốc, tôi làm nghiên cứu về vật liệu giúp làm lành vết thương cho xương và da ở cơ thể người. Qua nước Anh, tôi tập trung nghiên cứu chuyên sâu về cách để nhân rộng tế bào, ngoài ra tôi còn học thêm về kỹ thuật để tối ưu hóa công đoạn nghiên cứu. Hiện tại, hướng nghiên cứu của tôi gồm vật liệu sinh học cho tái tạo mô, hệ thống phân phối thuốc và polymer phản ứng nhiệt cho việc mở rộng và thu hoạch tế bào gốc.

Một trong những thách thức tôi gặp phải khác là sự thay đổi môi trường nghiên cứu, giáo sư hướng dẫn. Tại Hàn Quốc, giáo sư sẽ giảng dạy theo hướng thực hành liên tục để rút kinh nghiệm. Có thời điểm tôi có mặt ở phòng nghiên cứu từ sáng đến đêm, tới khi giáo sư nghỉ tôi mới trở về nhà. Điều này ngược lại so với khi học tập và làm việc tại Anh. Giáo sư tại Anh khuyến khích đặt câu hỏi, trao đổi liên tục trước khi bắt tay làm thí nghiệm. Với sự khác biệt trong phương pháp học tập và nghiên cứu, tôi bắt buộc phải thay đổi để thích nghi", cô Linh cho hay.

Tiến sĩ Bá Linh (đang ngồi) cùng các nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Viện Nha khoa Eastman, Đại học UCL. (Ảnh: NVCC)

Nhắc đến những khó khăn của phụ nữ khi làm nghiên cứu khoa học, cô cho biết: "Thời gian làm nghiên cứu, tôi nhận thấy phụ nữ gặp tương đối nhiều khó khăn cả về thời gian, sức khỏe và sự cân bằng cho gia đình. Thời gian đầu khi mới chuyển từ Hàn Quốc sang Anh sinh sống, tôi đang trong quá trình chăm sóc con gái đầu lòng 11 tháng tuổi. Năm đầu ở Anh tôi rất bận rộn khi vừa phải làm quen môi trường mới, vừa trong quá trình rẽ hướng nghiên cứu.

Ngoài ra, vì chi phí giữ trẻ khá đắt đỏ nên thời gian đầu chồng tôi ở nhà trông con, còn tôi sắp xếp thời gian để phụ giúp thêm cho chồng việc nội trợ. May mắn của tôi trên hành trình làm nghiên cứu là luôn được sự ủng hộ từ chồng".

Tiến sĩ Bá Linh cũng nêu ra một số nguyên nhân khiến phụ nữ nói chung và phụ nữ châu Á nói riêng gặp rào cản trong hành trình làm nghiên cứu.

"Tôi đã từng lắng nghe nhiều chia sẻ về việc phụ nữ châu Á gặp áp lực trên hành trình nghiên cứu khoa học do quan niệm phụ nữ phải vừa chu toàn cho gia đình vừa đảm bảo sự nghiệp. Để thay đổi một hệ tư tưởng là điều rất khó, theo tôi, phụ nữ vẫn có thể song hành việc nhà và việc nghiên cứu nếu họ tự nguyện. Ngược lại,khi họ mong muốn được tập trung làm nghiên cứu, lúc này gia đình chính là chỗ dựa tinh thần, lời khuyên của tôi là nên thẳng thắn chia sẻ và tìm đến sự hỗ trợ từ gia đình.

Ngoài ra, một số yếu tố khác liên quan đến tuổi tác, sức khỏe cũng là thách thức lớn với quá trình làm nghiên cứu ở phụ nữ. Tuy nhiên, nếu chúng ta cứ tập trung nghĩ nhiều về những khó khăn, sẽ làm gia tăng thêm bất lợi cho phụ nữ. Tôi luôn khích lệ phái nữ yêu thích nghiên cứu khoa học rằng: "hãy tin vào năng lực của mình, gạt bỏ rào cản về giới tính", Tiến sĩ Bá Linh tâm sự.

Trong tương lai, nữ tiến sĩ định hướng phát triển công nghệ tế bào gốc, kết hợp với AI để có thể rút ngắn thời gian nghiên cứu khoa học. Bên cạnh đó, cô mong muốn có thể phát triển công ty SmileScaff trở thành nơi cung cấp sản phẩm nha khoa đầu tiên tại nước Anh.

Tiến sĩ Bá Linh bật mí bản thân đang trong quá trình chuẩn bị tổ chức cho buổi hội thảo về "Vật liệu nano phản ứng sinh học mới nổi cho chẩn đoán và điều trị"; tại Seattle (Mỹ) và đảm nhận vai trò dẫn dắt Triển lãm Công nghệ Sinh học tại London (Vương Quốc Anh).

Thảo Lê